چالش‌های برنامه‌های درسی دانشگاهی در حوزه گردشگری
دنیای اقتصاد- پژوهشکده گردشگری جهاددانشگاهی خراسان رضوی در هفته‌ای که گذشت میزبان نشست «هم‌اندیشی دانشگاهیان با مدیران صنعت گردشگری» بود که در این نشست مشکلات و چالش‌های برنامه‌های درسی دانشگاهی در حوزه گردشگری بررسی و راهکارهایی نیز برای رفع این مشکلات ارائه شد. به گزارش ایسنا، احمد دیناری که به عنوان نماینده اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی در این نشست حضور یافته بود، بیان کرد: باید توجه داشت که در بخش دولتی در ایام خاصی فعالیت‌ها به صورت ستادی دنبال می‌شود که سعی می‌کنیم در این فعالیت‌ها از دانش‌آموختگان حوزه گردشگری استفاده کنیم. وی با بیان اینکه جذب نیروها در حوزه فعالیت‌‌های ستادی محدود است، گفت: این مساله به دلیل اعتبارات پایین رخ می‌دهد؛ علاوه بر این طبق تجربه هنگامی که دانشجو برای فعالیت ستادی جذب می‌شود، به دلیل عدم آشنایی با محیط اداری همیشه انتقادهایی نسبت به ما وجود دارد.
نماینده اداره کل میراث فرهنگی،‌ صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی با بیان اینکه متاسفانه در حوزه آموزش در مراکز دولتی آموزش‌های ما به آموزش‌های امتیازآور خلاصه شده است، خاطرنشان کرد: سرفصل‌های دروس نیز اکثرا به سرفصل‌های عمومی محدود می‌شود و دوره‌های کاربردی برای کارکنان دولت برگزار نمی‌شود.
دیناری در خصوص ارتباط بین بخش‌خصوصی و بخش دولتی عنوان کرد: متأسفانه امروز بدون برنامه‌ریزی تعداد مؤسسات آموزشی در حوزه گردشگری زیاد شده و سرفصل‌های دروس نیز کاربردی نیست؛ همچنین ما در حوزه اساتید با چالش مواجه هستیم زیرا بیشتر اساتید تنها به آموزش‌های تئوری اکتفا می‌کنند؛ در این میان برخی از اساتید هستند که تنها از طریق کسب تجربه به این مقام رسیدند.
نماینده اداره کل میراث فرهنگی،‌ صنایع دستی و گردشگری استان تأکید کرد: تعداد محدودی از اساتید هم از نظر تئوری و هم عملی دارای سوابق خوبی هستند که می‌توانند در آموزش تاثیر زیادی بگذارند؛ علاوه بر این بسیاری از مدیران گروه‌های درسی حوزه گردشگری افرادی غیرمرتبط با این زمینه هستند؛ این درحالی است که شهر مشهد در حوزه اشتغال گردشگری ادعای ظرفیت بالا را دارند.
دیناری تصریح کرد: باید پرورش نیرو در این حوزه ساماندهی شود؛ در حقیقت باید آموزش‌ها به گونه‌ای باشد که فارغ‌التحصیل چنین رشته‌هایی علاوه بر دانش از مسئولیت و تجربه مناسب نیز برخوردار باشد.
ارجمند، نماینده یکی از هتل‌های مشهد در این نشست گفت: متاسفانه مراکز آموزشی ما در حوزه گردشگری کاربردی نیستند و دانشجو در این مراکز صاحب دانش تخصصی نمی‌شود؛ معضلاتی دراین حوزه وجود دارد که باید نسبت به رفع آن اقدام کرد؛ در حقیقت باید آموزش به نوعی حرکت کند که موجب جذب دانشجو در اماکن گردشگری شود.
خطیب، نماینده یکی از آژانس‌های گردشگری مشهد عنوان کرد: باید توجه داشته باشیم که گردشگری بیش از هر صنعت دیگری در دنیا نیازمند نیروی انسانی است اما متأسفانه افرادی که به عنوان متقاضی کار سراغ ما می‌‌آیند، رشته‌های غیرمرتبط با آن چه را که نیاز داریم، گذرانده‌اند. وی خاطرنشان کرد: در بخش خصوصی شرط اصلی استخدام مهارت است؛ در حال حاضر که مراکز آموزش عالی به آموزش دانشجو در حوزه گردشگری می‌پردازند، باز هم آژانس‌ها رأسا نسبت به آموزش نیروها بر اساس نیاز خود اقدام می‌کنند.
نیکجو، عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری جهاددانشگاهی با اشاره به چالش‌های این حوزه در زمینه‌های آموزشی عنوان کرد: در رشته گردشگری معمولا از اساتید این رشته استفاده نمی‌کنند و علاوه بر این عملکرد دانشگاه‌ها در این زمینه محدود به حوزه‌های نظری است. وی ادامه داد: این درحالی است که نیاز بازار کار نیروی با تجربه است و بسیاری از مؤسسات آموزشی تنها کمیت را مورد توجه قرار می‌دهند؛ همچنین ارتباط بین دانشگاه و صنعت گردشگری نیز پایین است.
رامش، نماینده یکی از هتل‌های مشهد با بیان اینکه باید آموزش‌های مراکز آموزشی گردشگری در حوزه هتلداری متمرکز شود، عنوان کرد: مراکز آموزشی باید به سمت تخصصی‌تر شدن آموزش‌های خود حرکت کند.

عدم ارتباط دانشگاه با حوزه صنعت
فرقانی به عنوان یکی دیگر از نمایندگان آژانس‌های گردشگری اظهار کرد: بیشتر تأکید مراکز آموزشی عالی در حوزه‌های نظری است؛ دانشگاه اگر می‌خواهد در حوزه گردشگری ورود یابد، باید رویکرد خود را نسبت به مسائل عوض کند. وی با اعتقاد بر اینکه امروز منابع گردشگری درخور دانشگاه و این صنعت نیست، افزود: در واقع منابع محکمی برای آموزش در اختیار نداریم؛ در قدم اول دانشگاه‌ها باید روی تدوین منابع کار کنند.
فرقانی با ابراز تاسف از عدم ارتباط دانشگاه با حوزه صنعت، خاطرنشان کرد: هنگامی که یک دانشجو برای طی کردن دوره کارورزی خود به مراکز گردشگری مراجعه می‌کند، هیچ ایده عملیاتی در ذهن خود ندارد این مساله به دلیل نبود ارتباط بین دانشگاه و صنعت است.
زراعتی، نماینده موسسه علمی کاربردی اداره کل میراث فرهنگی، ‌صنایع دستی و گردشگری استان نیز اظهار کرد: علاوه بر این مسائل ضعف امروز ما در حوزه برنامه‌ریزی‌های نظارتی و مدیریتی است؛ امروز جذب دانشجو در رشته‌های مرتبط با صنعت گردشگری به صورتی کاملا غیراصولی انجام می‌شود و معیار مناسبی برای پذیرش مدنظر نیست.
نماینده موسسه علمی کاربردی اداره کل میراث فرهنگی استان با بیان اینکه با وجود 980 ساعتی که به کارورزی دانشجویان اختصاص یافته، باز هم اتفاق بزرگی در زمینه آموزش به دانشجویان رخ نمی‌دهد، ‌افزود: این مساله به این دلیل است که این آموزش‌ها با اصول و معیارهای تبدیل یک دانشجو به فردی دارای قدرت فنی بالا تناسبی ندارد؛ معضل اصلی ما همین 980 ساعت کارورزی است که برای دانشجویان اجباری است. وی تصریح کرد: باید پرورش نیرو به شکلی ساماندهی شده در این مراکز دنبال شود؛ امروز مدرک تحصیلی برای یک بنگاه گردشگری اهمیتی ندارد بلکه این مراکز برای استخدام، مسائلی نظیر مهارت و اخلاق را مورد توجه قرار می‌دهد.
زراعتی با گلایه از مسئولیت‌ناپذیری اساتید ناظر بر کارورزی دانشجویان عنوان کرد: بارها اتفاق افتاده که یک دانشجوی کارورز حتی از وجود استاد ناظر خود بی‌خبر بوده است؛ امروز باید دانشگاه‌ها برای رفع این معضل با آژانس‌های گردشگری و هتل‌ها قراردادها و تفاهم‌نامه‌هایی را منعقد کنند. وی در بخش دیگری از این مراسم با اشاره به راهکارهای حل معضلات حوزه آموزشی گردشگری تصریح کرد: شاید ایجاد آژانس‌های آموزشی در حوزه کارورزی اتفاق مفیدی باشد؛ زیاد بودن هزینه‌های دروس کارورزی نباید در جهت منافع موسسات آموزش عالی ثبت شود. وی ادامه داد: علاوه بر این وزارت علوم نیز باید در اعطای مجوز به مراکز علمی آموزشی در حوزه گردشگری دقت بیشتری کنند و آن را متناسب با نیاز جامعه در اختیار این مراکز قراردهد.
نماینده موسسه علمی کاربردی اداره کل میراث فرهنگی استان ادامه داد: باید از دولت خواست تا نظارت دقیقی در این حوزه داشته باشد؛ لغو سیاست‌های کمی‌گرایی و افزایش کیفی‌گرایی باید در دستور کار قرار گیرد؛ همچنین تدوین سرفصل‌های نوین و برنامه‌های نظام‌مند آموزشی نیز از دیگر مسائل مهم در این حوزه است.
تنها ۱۰ هتل همکاری مناسب داشته‌اند
نوری، مدیر گروه گردشگری موسسه آموزش عالی شاندیز، با بیان اینکه ما نمی‌توانیم رأسا استانداردهای آموزشی را مشخص کنیم، گفت: این سرفصل‌ها و استانداردها توسط وزارت علوم تعیین می‌شود. وی تصریح کرد: مشکل اصلی اینجاست که در دانشگاه‌ها نیروی مدیریتی تربیت می‌شود؛ در حالی که آژانس‌های گردشگری و هتل‌ها نیازمند نیروهای عملیاتی هستند؛ ما باید مباحث عملیاتی را نیز در آموزش قرار دهیم.
نوری با اشاره به مساله دانشجویان کارورز عنوان کرد: باید توجه داشت که دانشجوی کارورز در مدت زمان طی مراحل کارورزی در اختیار هتل است و این هتل است که باید به نحوه صحیح از وی استفاده کند؛ متاسفانه آن چه که در جریان است، متفاوت با این اصل بوده و بسیاری از هتل‌ها حتی اجازه ورود به مکان‌های آموزشی خود را به دانشجویان کارورز نمی‌دهند.
نماینده موسسه آموزش عالی پردیس شاندیز تاکید کرد: ما ناچاریم که با مراکز اقامتی هماهنگی و همکاری داشته باشیم؛ متاسفانه از 165 هتلی که طرف ما در پذیرش دانشجویان کارورز هستند، شاید تنها 10 هتل همکاری مناسب را با ما داشته باشند. وی با اشاره به رونق آموزش‌های کوتاه مدت در جامعه از آن به عنوان یکی دیگر از معضلات حوزه گردشگری یاد کرد و افزود: این آموزش‌ها به نوعی جایگزین آموزش‌های دانشگاهی شده و هتل‌ها برای پذیرش این افراد و دانشجویان تعهد خاصی ندارند.
جواهرزاده، مدیر گروه گردشگری موسسه آموزش عالی بینالود، با بیان اینکه «رشته هتل‌داری و گردشگری رشته تحصیلی گرانی در سطح دنیا به شمار می‌رود» عنوان کرد: متاسفانه این شاخص‌ها با آنچه که در کشور ما اتفاق می‌افتد، متناسب نیست؛ در حال حاضر سرفصل دروس برنامه‌ریزی‌ها و… بسیار قدیمی است؛ به عنوان نمونه برنامه مصوب مربوط به کاردانی رشته‌های گردشگری در سال ۱۳۷۰ تصویب شده است؛ همچنین کارشناسی ناپیوسته آن در سال ۱۳۸۶ مصوب شده که در حال حاضر بهترین برنامه تحصیلی به شمار می‌رود. وی تاکید کرد: در مراکز علمی و کاربردی دست ما برای تغییر سرفصل دروس بازتر است اما در موسسات دانشگاهی این امکان وجود ندارد.

ایجاد نظام رتبه‌بندی
برای کیفیت‌بخشی به اساتید
مریم رمضانیان، نماینده مرکز آموزش عالی علمی کاربردی جهاددانشگاهی مشهد، نیز خاطرنشان کرد: آنچه که امروز از اهمیت زیادی برخوردار است مساله زیرساخت‌هاست؛ مراکز آموزشی اگر تنها به دنبال مسائل کمی باشند راه به جایی نخواهند برد؛ خروجی دانشگاه‌ها باید متناسب با آن چیزی که عرضه می‌شود، باشد. وی عنوان کرد: پیشنهاد ما این است که برای کیفیت‌بخشی به اساتید و سنجش میزان خبرگی آن‌ها یک نظام رتبه‌بندی مشابه آنچه در نظام پزشکی رخ می‌دهد، ایجاد شود.
آخوندزاده که از طرف اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی در این مراسم حضور یافته بود، تأکید کرد: متأسفانه امروز ما برای تدریس به کتاب‌های خیلی قدیمی مراجعه می‌کنیم. وی ادامه داد: در مورد مساله کارورزی نیز مدیر یک آژانس نمی‌تواند همه چیز را در اختیار یک کارورز قرار دهد؛ فعالیت در این حوزه بسیار حساس است و کوچک‌ترین اشتباه در آن می‌تواند ضرر میلیونی برای یک آژانس به بار آورد.