مصوبه برج باغ حذف می‌شود؟

رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر تهران از ارائه پیشنهاد لغو مصوبه برج باغ‌ها به هیات رئیسه شورای شهر تهران خبر داد. مصوبه برج‌باغ‌ها یکی از مصوبات دوره دوم شورای شهر تهران است که در پنجاه و سومین جلسه رسمی ـ علنی ـ فوق‌العاده شورای اسلامی شهر تهران در سال۸۲ به تصویب رسید و در شورای‌عالی شهرسازی و معماری کشور نیز تایید شد و در مفاد طرح تفصیلی شهر تهران قرار گرفت و در حال حاضر ملاک عمل تمام مناطق شهرداری تهران است، هر چند این مصوبه که به موجب آن متولیان ساخت‌وساز می‌توانستند صرفا در ۳۰ درصد از مساحت باغ، ساخت‌وساز انجام دهند و ۷۰ درصد باقی مانده باغ را حفظ کنند، با نیت حفظ و صیانت از باغات از سوی شورای دوم تصویب شد، اما در عمل چنین نشد، چراکه اولا شهرداران مناطق در شوراهای معماری بعضا تا ۴۰ -۵۰ درصد سطح اشغال در طبقات دادند و ثانیا به بهانه تامین پارکینگ، در زیرزمین‌ها بر اساس مصوبات کمیسیون ماده پنج بعضا ۶۰ تا ۷۰ درصد زیر زمین، تحت ساخت رفت و با ایجاد رمپ‌ها و لوپ‌ها در فضای باقی مانده که بخشی از فضای ۷۰ درصد باغ را اشغال می‌کرد، عملا شاهد از بین رفتن باغات شهر شدیم.

نتایج بررسی‌هایی که گروهی از کارشناسان محیط‌زیست و شهرسازی انجام داده‌اند نشان می‌دهد: از مجموع ۱۴ هزار هکتار مساحت اراضی سبز و باغات تهران، حدود ۸ هزار هکتار باقی مانده است که سهم زمین‌های باغی فقط ۱۲۰۰ هکتار یعنی معادل کمتر از ۲ درصد مساحت پایتخت برآورد می‌شود ضمن اینکه با روند پرشتاب ساخت «برج‌باغ» در سال‌های اخیر، احتمال می‌رود همین عرصه محدود قابل‌ حفاظت، سریع‌تر از گذشته تخریب و محو شود. در قالب مجوز «برج‌باغ» همه مالکان اراضی باغی در پایتخت می‌توانند برای تغییرکاربری زمین‌ مشجر به مسکونی یا تجاری، پروانه قانونی از شهرداری دریافت کنند. تا قبل از سال ۸۲، ساخت‌وساز در زمین‌های باغی حداکثر تا ۴ طبقه مجاز بود اما از آن سال تا قبل از رونمایی از طرح تفصیلی جدید (سال۹۱)، تراکم ساختمانی در این زمین‌ها تا دو برابر افزایش پیدا کرد و کل ارتفاع مجاز برای بارگذاری مسکونی در باغات تهران به ۸ طبقه رسید.

در حال حاضر میزان پیشروی ساختمانی به اراضی سبز به‌واسطه پهنه‌بندی‌های طرح تفصیلی تهران، باز هم بیشتر شده طوری که در قالب «برج‌باغ»، بلندمرتبه‌های متوسط ۱۲ تا ۱۴ طبقه در باغات پراکنده شهر در حال ساخت است. هر چند مجوز «برج‌باغ» اجازه احداث در حداکثر ۳۰درصد از مساحت زمین مشجر را مشروط به حفظ ترکیب سبز ۷۰درصد مابقی عرصه، در اختیار مالک قرار می‌دهد اما اخیرا برخی برج‌سازها با تبصره‌ها و امضاهای طلایی مسوولان شهری، در عمل بیش از یک‌سوم زمین باغی تحت مالکیت‌شان را به برج و مشاعات مورد نیاز سازه، تبدیل می‌کنند. این شکل ساخت‌و‌ساز در اراضی باغی، کاملا چهره رسمی به خود گرفته و نهادهای مختلف مالک باغات بزرگ در پایتخت در فراخوان‌های خود برای به‌کارگیری برج‌سازها، به صراحت از درخواست ساخت بلندمرتبه مسکونی یا تجاری در باغ، نام می‌برند.

طوری که مقایسه نقشه‌های هوایی طی سال‌های ۶۸ تاکنون از کاهش دست‌کم چهار هزار هکتاری مساحت اراضی سبز و باغات شهر تهران خبر می‌دهد. این نابودی اگرچه با واکنش پارلمان محلی و تهیه مصوبه «برج باغ»‌ها در سال ۸۲ همراه شد؛ اما حالا با گذشت بیش از ۱۰ سال از تصویب و اجرای این مصوبه، نوشداروی پارلمان محلی پایتخت نه‌تنها به توقف روند گسترده تخریب باغات منجر نشد؛ بلکه خود عاملی برای ساخت‌وسازهای مرتفع در باغات باقی مانده شهر تهران شده است. مطلوبیت مکانی و محیط‌زیستی زمین‌های باغی (نزدیکی به مراکز جمعیتی و قرارگیری در مناطق مناسب آب و هوایی) دو دلیلی است که طی سال‌های گذشته مالکان باغات را به تغییر کاربری و ساخت‌وساز در آنها تشویق کرده است.

کارشناسان شهری معتقدند: برج‌هایی که به واسطه مصوبه برج باغ در مساحت باقی‌مانده باغات تهران سبز شدند علاوه بر آنکه زیبایی و امکان رویت کوه‌های شمال شهر تهران را مسدود کردند موجب شدند تا ۷۰ درصد باقی‌مانده اراضی به جای کاشت درختان عملا به ساخت قسمت‌های مشاع ساختمان شامل پارکینگ‌ها، استخر و... اختصاص پیدا کند. برخی از کارشناسان شهری معتقدند کمبود زمین برای ساخت و نرمش مدیریت شهری تهران طی سال‌های اخیر، رونق ساخت‌وساز در باغات و زمین‌های مشجر شهر تهران را در پی داشته و باعث شده است در این زمین‌ها ساختمان‌هایی بلندمرتبه سبز شوند. از این رو برخی اعضای شورای شهر تهران با بیان اینکه احداث برج‌باغ سه پیامد منفی شامل «تخریب عرصه‌های سبز محدود شهری»، «کاهش منابع تصفیه هوای آلوده پایتخت از طریق قلع و قمع درختان قدیمی باغات» و همچنین «اختلال در سیما و منظر طبیعی شهر به واسطه گرفتگی دید ارتفاعات البرز در اثر برج‌سازی در باغات شمال و غرب تهران» به همراه دارد، در نظر دارند این مجوز را که در مغایرت با ضوابط طرح جامع شهر تهران است، ابطال کنند.

در جلسات اخیر شورای شهر تهران رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر تهران گفت: به سبب حفظ و صیانت از باغات شهر تهران پیشنهاد داریم مجوز فعلی برج باغ‌ها لغو شود. محمد سالاری رئیس کمیسیون شهرسازی شورای شهر تهران گفت: در جلسات مشترک بین کمیسیون شهرسازی و معماری و کمیسیون سلامت، محیط‌زیست و خدمات شهری شورای اسلامی شهر تهران به این نتیجه رسیدیم که تداوم اجرای مجوز برج باغ‌ها خسارات جبران‌ناپذیری به شهر تهران وارد می‌کند. او ادامه داد: پیشنهاد داریم در دستور جلسه شورا تصمیم‌گیری برای لغو این قاعده صورت گیرد و ساخت‌وساز در باغات در حد تراکم املاک مجاور باشد. به گفته سالاری بهترین راه صیانت از باغات باقی‌مانده در شهر، استفاده از ظرفیت طرح موضوعی TDR یا همان حق انتقال توسعه است که از تکالیف طرح جامع و طرح تفصیلی است و شهرداری تهران باید طی سالیان گذشته توسط مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران آن را به نتیجه و در فرآیند قانونی به تصویب برساند که متاسفانه تاکنون به سرانجام نرسیده است.

سالاری در تشریح مفهوم TDR توضیح داد: به موجب این طرح موضوعی در گستره شهر تهران تمامی کسانی که به‌دلیل باغ بودن ملکشان یا قرار گرفتن در مجاورت بناهای تاریخی و میراثی، امکان استفاده از حقوق مکتسبه ناشی از قوانین و طرح تفصیلی وطرح جامع را ندارند، می‌توانند حقوق توسعه یا همان تراکم متعلقه را به مکان‌های دیگری از شهر که در آن ها امکان بارگذاری وجود دارد منتقل کنند. به گزارش «دنیای اقتصاد» این درخواست، چندمین پیگیری اعضای شورای شهر برای لغو مصوبه برج باغ است و به نظر می‌رسد اعضای شورای شهر تهران خیلی دیر به فکر حفظ باغات شهر افتاده‌اند اما در صورتی که هیات رئیسه شورا برای به نتیجه رسیدن این درخواست همراهی کند می‌توان به حفظ اندک باغات باقی‌مانده شهر تهران امیدوار بود.