مشکلات رینگ کشاورزی و دخالت‌های دولت در بورس

گروه بورس کالا - مسوولان بورس کالا که در نهمین نشست کمیسیون کشاورزی و صنایع غذایی اتاق تهران حضور یافته بودند تا به ابهامات فعالان حوزه کشاورزی در خصوص بورس کالا پاسخ دهند، خود آن قدر مشکل داشتند که بیشتر حس همدلی و همدردی فعالان بخش خصوصی را برانگیختند تا راه‌حلی به آنها بدهند. همین موضوع باعث شد تا شاهرخ ظهیری از آنها بخواهد در جلسات اتاق تهران بیشتر شرکت کنند تا بتوانند مشکلات خود را انعکاس دهند تا شاید راه چاره ای برای آن پیدا شود. همان قدر که فعالان بخش خصوصی از بورس کالا و شرایط حاکم بر آن گلایه داشتند، مسوولان شرکت بورس کالا نیز از دولت و دستورات تعیین قیمتی آن دلخور بودند. آنها همچنین از برخی فعالان بخش خصوصی نیز به خاطر عدم عرضه محصولاتشان در بورس گلایه داشتند.

محصولات کشاورزی تنها یک درصد معاملات بورس کالا است

پژمان ساعت ساز، آمار بورس کالا از شروع کار آن در ۱/۷/۸۶ تا اول آبان ۹۰ را به این‌گونه روایت کرد که تاکنون ۴۱ هزار میلیارد تومان معامله در بورس کالا صورت گرفته که ۶۶درصد آن مربوط به محصولات فلزی و معدنی، ۱۵ درصد محصولات نفتی، ۱۷ درصد محصولات پتروشیمی و تنها یک درصد مربوط به محصولات کشاورزی است.این مسوول بورس کالا همچنین از کاهش۷۰ درصدی ارزش معاملات محصولات کشاورزی در بورس کالا در سال جاری نسبت به سال گذشته خبر داد و گفت: «ما خودمان مشکلات زیادی داریم. ما هم یک شرکت خصوصی هستیم و تنها پناه ما هم اتاق بازرگانی است».

عباس بنازاده مدیر توسعه بازار شرکت بورس کالا نیز صحبتش را با مقایسه ورود فلزات و پتروشیمی به بورس کالا آغاز کرد. بنازاده گفت: «آقای جهانگیری وقتی بورس فلزات را راه انداخت اعلام کرد که من بورس را به مدیرانم ترجیح می‌دهم و این گونه شد که بورس راه افتاد، اما پتروشیمی را به زور دولت و آیین نامه آوردند.»

تعویق اجرای قانون بهره‌وری به درخواست وزیر

عباس بنازاده همچنین به داستان ورود محصولات کشاورزی به بورس اشاره کرد و گفت: «ما چون تجربه پتروشیمی را داشتیم برای محصولات کشاورزی رفتیم قانون بهره‌وری را آوردیم که قیمت میوه باید در بورس تعیین قیمت شود، اما آقای جمشید پژویان از شورای رقابت مخالفت کرد. وزیر بازرگانی هم مخالفت کرد و گفت چون ما ذخیره‌سازی کرده‌ایم از امسال این کار را نکنید.»

مدیرتوسعه بازار بورس کالا تنها راه شفاف‌سازی قیمت‌ها را تابلوی بورس دانست و گفت: «وقتی قیمت در بورس شفاف شد آن وقت کار دولت هم راحت می‌شود. وقتی قیمت کنجاله و ذرت در بورس به صورت واقعی تعیین شود، آن وقت قیمت مرغ هم در بازار تنظیم می‌شود و نیازی نیست دولت برود قیمت مرغ را کنترل کند.بنازاده با انتقاد از دولت به خاطر دوپهلو بودن سیاست‌هایش ادامه داد: «دولت هم می‌گوید کالاها را به بورس ببرید هم کالاها را قیمت گذاری می‌کند. در حال حاضر با اینکه ۳۸ کارخانه سیمان در بورس پذیرش شده، اما در بورس سیمان معامله نمی‌شود و همه معاملات در بیرون از بورس است. هر کالایی که به بورس بیاید حتی شیر هم قیمتش شفاف و تنظیم می‌شود هم اینکه قیمت آن ثبات بهتری می‌گیرد».

قیمت گذاری رانت ایجاد می‌کند

این مسوول بورس کالا هم چنین به رانت‌های معاملات خارج از بورس و رانت‌های ناشی از قیمت گذاری اشاره و اعلام کرد که هر کامیون پتروشیمی که از در بورس بیرون می‌رود

۷ میلیون تومان رانت دارد. عباس بنازاده ادامه داد: «دولت بالای یک میلیون تن جو خریداری کرده، اما در حدود ۳۰۰ هزار تن جو به بورس داده است. قیمت جو در تابلوی بورس ۳۲۰ تومان شده، اما در بازار آزاد ۲۹۰ تومان است. افراد زیادی با پروانه‌های معتبر و نامعتبر رفتند جو گرفتند و در بازار فروختند. این خودش یک رانت است. ما به وزیر هم این موضوع را انعکاس دادیم، اما می‌گویند دستور این است که جو را مستقیم به دامدار بدهیم».

عباس بنازاده به راه‌اندازی دو تالار مجزا برای عرضه کالاهای سهمیه‌ای وکالاهای رقابتی خبر داد و گفت: «ما هر کاری کردیم که چرخه بازار را راه بیندازیم دولت از یک جایی دخالت کرد».مدیر توسعه بازار بورس کالا هم چنین گفت: «ما یک شرکت سهامی عام هستیم. ما به جلسات دولت مرتبط با کالاها هم دعوت نمی‌شویم چون دولت می‌گوید شما خصوصی هستید».

بنازاده همچنین از عدم همکاری فعالان بخش خصوصی نیز در برخی بخش‌ها گلایه کرد و برای نمونه از تالار معاملات زیره و زعفران در مشهد نام برد که به دلیل تنگ‌نظری‌ها و اختلافات معامله‌ای در آن صورت نمی‌گیرد و بعید نیست که به زودی تعطیل شود.

بنازاده بورس را پایه و اساس بازار آزاد و اقتصاد آزاد خواند و برای مدعا به این نکته اشاره کرد که تا ساعت ۱۰ و نیم صبح که قیمت آهن روی تالار بورس مشخص نمی‌شود در بازار شادآباد هم کسی قیمت آهن نمی‌دهد.

عباس بنازاده با اشاره به امکاناتی که برای انجام الکترونیکی معاملات در حال فراهم شدن است، ابراز امیدواری کرد برای شفاف شدن قیمت‌ها، جلوگیری از رانت و شکل گیری فساد بورس تقویت شود.

پس از این سخنان بنازاده، فریدون رئوفی یکی از مشاورین بورس کالا نیز با ارائه گزارشی از تاریخچه شکل‌گیری بورس کالا در جهان و بورس‌ها و کالاهای مهم در دنیا از اهمیت و اثرات مفید آن در اقتصاد و تجارت جهانی صحبت کرد. رئوفی با استناد به آمار فدراسیون جهانی بورس‌ها سهم محصولات کشاورزی از بورس‌ها را ۴۶ درصد دانست، در حالی که سهم فلزات و فرآورده‌های نفتی هر کدام ۲۷ درصد است. این کارشناس بورس کالا به نقش بورس در تعیین و تثبیت قیمت اشاره کرد و گفت: «همین الان در بورس کالای شیکاگو در آمریکا، گندم برای تاریخ نوامبر ۲۰۱۵ معامله می‌شود. یعنی گندمکار و خریدار گندم از اکنون می‌دانند که چهارسال دیگر گندم چه حدود قیمتی خواهد داشت». وی همچنین به بالا رفتن میزان معاملات و شکل گیری یک سیستم منظم در بورس اشاره کرد و برای مثال از سویا نام برد که در بورس شیکاگو ۵۰ برابر میزان تولیدش معامله می‌شود.

دولت دست از قیمت‌گذاری بردارد

محسن خلیلی عراقی پس از شنیدن سخنان مسوولان بورس کالا از همه فعالان اقتصادی خواست تا با فرهنگ سازی و حضور در بورس برای خرید یا فروش کالا فرهنگ بورس را در کشور جا بیندازند و آن را به مسوولان دولتی نیز دیکته کنند. محسن خلیلی ادامه داد: «متاسفانه دولت فقط به اهداف خود فکر می‌کند. دولت می‌خواهد طرح هدفمندی یارانه‌ها را اجرا کند، اما تورم نداشته باشد. این کار امکان‌پذیر نیست مگر با سرکوب قیمت و فشار مضاعف به صنایع.»

خلیلی با اشاره به انداختن نانواها در تنور در زمان شاهان قاجار و شلاق زدن کسبه در زمان رضاخان پهلوی گفت: «کنترل قیمت ۵۰ سال است که منسوخ شده است. دولت باید دست از قیمت گذاری بردارد، چرا که تعیین قیمت اقتصاد را معدوم می‌کند».