نقش زنان در مشروطیت

زنان در نهضت مشروطه نخستین‌بار به تشویق مردها به فعالیت پرداختند، سپس براساس ابتکار خود در انقلاب مشروطیت اثر گذاشتند. بیشترین تشویق‌ها برای آنکه زنان وارد جامعه شوند و به فعالیت بپردازند از سوی روشنفکران و لیبرال‌ها در آن زمان صورت می‌پذیرفت، اما شاید بتوان گفت سوسیالیست‌ها بیشترین تاثیر را داشتند، چون اصولا معتقد به اصل برابری زنان و مردان بودند. فعالیت این گروه‌ها باعث شد طرح حق رای زنان در مجلس مطرح شود که البته رای هم نیاورد. حضور زنان در نهضت مشروطیت را می‌توان از سه جنبه سیاسی، اجتماعی و فرهنگی بررسی کرد، از جنبه سیاسی با تشکیل انجمن‌های مختلف، مسائل زنان را به بحث گذاشتند و مسائلی را که تا آن روز درباره حقوق زنان مسکوت باقی‌مانده بود، مطرح کردند.

از طریق همین انجمن‌ها بود که اوضاع ایران را مورد بررسی قرار دادند. حضور در تظاهرات نیز از جمله فعالیت‌های سیاسی زنان به‌شمار می‌رفت. از نظر اجتماعی نیز از طریق همین انجمن‌ها که در چندین شهر کشور تاسیس شده بود به کارهای خیریه پرداختند، اما مهم‌ترین جنبه از فعالیت زنان در دوره مشروطیت، فعالیت‌های فرهنگی آنها بود. ابتدا نوشتن مقاله در روزنامه‌ها بخشی از فعالیت زنان را تشکیل می‌داد، اما پس از مدتی خود اقدام به تاسیس روزنامه کردند. تاسیس روزنامه یکی از مهم‌ترین فعالیت‌های فرهنگی زنان در دوران مشروطیت بود. مجموعه این فعالیت‌ها باعث شد که آنها برخی از حقوق خود را به‌دست آورند. مثلا مسائل بهداشتی و تحصیلات زنان و حضور در جامعه و مشارکت در امور اجتماعی از آن جمله است. همچنین اولین مدارس دخترانه با فعالیت زنان در زمان مشروطیت تاسیس شد و چند مدرسه غیر دولتی دخترانه هم در آن زمان به فعالیت پرداخت. به علاوه اولین مفتش‌های زن برای بازدید و رسیدگی به فعالیت مدارس کار خود را آغاز کردند.

بخشی از یک گفت‌وگو با دکتر منصوره اتحادیه نظام مافی، استاد دانشگاه تهران