آنچه از نظرتان می‌گذرد دو اعلامیه در ارتباط با فراهم آوردن تسهیلات حمل مسافر از تهران به قم و بر عکس در عصر ناصری است.

اعلان عمومی۱(شعبان ۱۳۱۰ق.)

چند ماه است که همه روزه توسط دلیجان‌های بسیار ممتاز، از قرار تفصیل ذیل، مسافران بین دارالخلافه تهران و قم حمل‌ونقل می‌شود، چنانکه اسباب رضای عامه شده است. هر روز یک ساعت از روز گذشته، یک دلیجان از مرکز دارالخلافه که در کاروانسرای حاجی ابوالفتح در خیابان دروازه دولاب است حرکت می‌کند و یکی از قم و در همان روز، نصفی از راه را الی میهمانخانه قلعه محمد علی‌خان طی می‌کند و صبح روزبعد، یک ساعت از روز گذشته، هرکدام به طرف مقصد خود حرکت می‌کنند. در این دلیجان‌ها جای مردانه و زنانه علی‌حده ساخته شده، مسافرانی که شب در میهمانخانه قلعه توقف می‌کنند، تمام لوازم و اسباب آسایش آنها از غذا و ... مهیا است و در عهده یک نفر مسلمان متدین است. قیمت بلیط برای هر نفری برای مسافرت از تهران به قم یا از قم به تهران بیست و پنج قران است و اطفالی که کمتر از ۱۲ سال داشته باشند، باید نصف این مبلغ را بدهند. هر مسافر می‌تواند به قدر پنج من تبریز اسباب و لوازم سفر همراه خود داشته باشد، به ملاحظه اینکه دسته‌ای بخواهند بالاتفاق حرکت کنند، ممکن است که قبل از وقت بلیط برای روز معینی خریداری کنند؛ ولی محض اینکه اغتشاشی واقع نشود، بلیطی که ابتیاع شده برای همان روز معین به کار است. فروش بلیط همیشه در سرای حاجی ابوالفتح در تهران و در میهمانخانه قلعه محمدعلی خان و در میهمانخانه قم خواهد بود.

اعلان عمومی‌(رمضان ۱۳۱۰ق.)

به اطلاع می‌رساند، علاوه بر حرکت یومیه دلیجان که برای حمل‌ونقل مسافران بین تهران و قم مقرر است، گاری‌های چند هم معین شده که از قرار ذیل مسافران را حمل‌ونقل می‌کند. همه روزه یک ساعت از روز گذشته، یک گاری از سرای حاجی ابوالفتح که در خیابان دروازه دولاب است حرکت می‌کند و یکی هم از قم، مشروط بر اینکه در هر نوبت به قدر ضرورت مسافر باشد. دو شب بین راه توقف می‌کند، یعنی یک شب در حسن‌آباد و یک شب در کوشک نصرت و در این دو موضع تمام لوازم و اسباب آسایش مسافران از غذا و ... موجود است و در عهده یک نفر مسلمان متشرع است. قیمت بلیط برای هریک نفر مسافر به انضمام پنج من بار برای مسافرت از تهران به قم یا از قم به تهران مبلغ دوازده قران است. بعضی اشیا از قبیل میوه و یخ و طیور زنده و کلیه اماناتی که پستخانه مبارکه قبول نمی‌کند، در این اداره به قیمت مناسب حمل‌ونقل می‌شود. مشروط بر اینکه تسلیم و تحویل آنها در خود اداره باشد.

منبع: سفرهای ناصرالدین شاه به قم- فاطمه قاضی‌ها- سازمان اسناد ملی ایران، ۱۳۸۱پیوست تحت عنوان (گزیده اسناد دوره ناصری مربوط به قم) ص۳۱۶ -۳۱۵