گروه مسکن - میرحسین موسوی، رییس فرهنگستان ایران و جمعی از مسوولان و دست‌اندرکاران این فرهنگستان چندی پیش از روند فعالیت و تهیه نخستین دانشنامه دیجیتالی تاریخ معماری و شهرسازی ایران زمین بازدید کردند. در این بازدید که دکتر بهمن نامور مطلق دبیر فرهنگستان هنر، دکتر مهرداد قیومی معاون پژوهشی و دکتر سید احمد طباطبایی مسوول روابط بین‌الملل دانشنامه و مهندس عماد خضرایی مسوول واحد فناوری اطلاعات دانشنامه نیز حضور داشتند، سیدمحمد بهشتی مدیر دانشنامه تاریخ معماری و شهرسازی ایران زمین، گزارشی در مورد روند تهیه دانشنامه ارائه داد.

دانشنامه رایانه‌ای تاریخ معماری و شهرسازی ایران زمین با حمایت فرهنگستان هنر و وزارت مسکن و شهرسازی تدوین و از ابتدای سال ۸۵ در مرحله اجرا قرار گرفت و در شش ماه اول‌، موضوع دانشنامه از جهت مکتوب و الکترونیک با مطالعاتی که انجام شد و پیشنهادی که در پی آن تدوین و ارائه شد، توسط فرهنگستان هنر و وزارت مسکن و شهرسازی پذیرفته و محل استقرار این طرح معین و تحویل شد.

به گزارش روابط عمومی دانشنامه تاریخ معماری و شهرسازی ایران‌زمین در شش ماه دوم سال ۸۵ کلیه فعالیت‌های مربوط به آماده کردن دفتر، تجهیز لوازم انجام و فعالیت‌های امکان‌سنجی و تعریف طرح‌های پیش‌نیاز که لازمه مرحله تاسیس دانشنامه بود، آغاز شد.

بر اساس تفاهمنامه جدیدی که در نیمه دوم سال ۸۵ بین فرهنگستان هنر، وزارت مسکن و شهرسازی و سازمان میراث فرهنگی و گردشگری امضا شده، مجری این طرح فرهنگستان هنر است و حامیان اصلی طرح، وزارت مسکن و شهرسازی و سازمان میراث فرهنگی و گردشگری هستند.

میرحسین موسوی، رییس فرهنگستان ایران در این مراسم طی سخنانی ضمن تقدیر از بانیان این پروژه، پرداخت به تاریخ ایران زمین در هر بخشی را پر حاصل عنوان کرد و گفت: خوشبختانه دست‌اندرکاران دانشنامه این طرح را بسیار وسیع دیده‌اند که این جای تقدیر دارد.

وی افزود: باید این اقدام، آغاز کارهای وسیع‌تری باشد و فرصتی ایجاد کند که در همه زمینه‌های ایران زمین کار شود.

وی ابراز امیدواری کرد، دانشنامه هرچه سریعتر راه‌اندازی شود.

بهشتی مدیر دانشنامه نیز در گزارشی گفت: این طرح در حوزه‌های انفورماتیک، پژوهش و بین‌الملل آغاز شده و امیدوارم مرحله تاسیس دانشنامه متکی به یافته‌های حاصل از طرح‌های پیش‌نیاز به صورت موفق سپری شود و سال ۸۷ در مرحله نگهداری، شاهد توسعه دامنه و عمق دانشنامه با همکاری نهادهای علمی و دانشگاهی داخل و خارج کشور باشیم.

بهشتی، افزود: هم‌اکنون با نهادهای دیگر و دانشگاه‌های کشور در حال گفت‌وگو هستیم تا با مشارکت در اجرای این طرح، نقشی شایسته ایفا کرده و بر غنای این طرح ملی بیفزاییم. همچنین گفت‌وگو با مراجع علمی و آموزشی کشورهای دیگر را نیز آغاز کرده‌ایم و امیدوارم در اجرای این طرح بتوانیم از مساعدت، مشارکت و حمایت بیشتر مراکز علمی و آکادمیک ایرانی و خارجی که به موضوع تاریخ معماری و شهرسازی ایران زمین توجه دارند، برخوردار شویم.

وی، در ادامه بر نقش دائره‌المعارف‌ها در حفاظت و توسعه فرهنگ و تاریخ معماری و شهرسازی ایران زمین تاکید کرد و گفت: تاریخ معماری و شهرسازی در فرهنگ یک جامعه نقش مهمی دارد. همواره فرهنگ در آثار و نمادهایی تجلی پیدا می‌کند و از طریق این آثار و شواهد امکان شناخت فرهنگ فراهم می‌شود. این آثار و نمادها خود فرهنگ نیست، بلکه شواهدی از آن هستند و بنابراین موضوع حفظ و توسعه آنها اهمیت فراوانی دارد، چرا که اگر این آثار بر اثر بی‌توجهی از بین بروند، شواهد فرهنگی را از دست داده‌ایم.

بهشتی گفت: هر یک از این شواهد و آثار، یگانه هستند و هیچ‌یک، جای دیگری را پر نمی‌کند، چرا که هر‌یک گوشه‌ای از گستره وسیع و جنبه‌ای از تنوع فراوان و کیفیتی از عمق فرهنگ را شهادت می‌دهند. ویژگی‌هایی که چه بسا در بسیاری مواقع فقط توسط همان اثر نمایان می‌شود، لذا هر یک از این آثار اهمیت فوق‌العاده‌ای دارد. رییس دانشنامه تاریخ معماری و شهرسازی ادامه داد: از جمله این شواهد فرهنگی، آثاری هستند که در عرصه تجربی تاریخی، معماری و شهرسازی به عنوان ظرفی برای زندگی جامعه در طول تاریخ هستند و این آثار از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند و این کیفیت را دارند که به همه ابعاد و وجوه فرهنگی و تاریخی سرزمین ما شهادت دهند. بهشتی با اشاره به خصلت‌های فرهنگ و معماری ایران زمین، بر اهمیت حفظ شواهد فرهنگی و حفاظت از این میراث ارزشمند تاکید کرد و افزود: مهمترین اقدام، حفاظت کالبد آثار تاریخی معماری و شهرسازی است که البته مهمترین هدف از این حفاظت طبعا شناخت و پژوهش راجع به آنها است.

دکتر قیومی نیز طی اظهاراتی فوری‌ترین اقدام در این زمینه را مستندسازی و فراهم کردن امکان دسترسی به اسناد و مدارک مربوط به تاریخ معماری و شهرسازی دانست و تصریح کرد: مستندسازی به مفهوم حفاظت از آثار تاریخی مربوط به معماری و شهرسازی است و هم گام بلندی در هدف و مقصد حفاظت از آثار است.

وی گفت: تمام واژه‌های تخصصی معماری استخراج می‌شود و با مشخص کردن منابع کتابشناسی توصیفی منابع تصویری در تاریخ، نقشه‌های مینیاتوری، گاه‌نامه از اسناد و وقف‌نامه‌ها، مجموعه دانشنامه تکمیل خواهد شد.

وی همچنین به دانشنامه‌های مشابه در جهان اشاره کرد و گفت: در حال حاضر عمده‌ترین دانشنامه‌های دیجیتالی مشابه در ژاپن و اتحادیه اروپا طراحی شده و در حال کار هستند.

وی ضعف اساسی در این کار را نبود فونت‌های استاندارد فارسی عنوان کرد و ابراز امیدواری کرد که در این زمینه کار شود.