برگزاری مراسم مجازی سالگرد درگذشت محمد میرمحمدی
این عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام که در سالروز تولد خود در ۱۲ اسفند ۱۳۹۸ خورشیدی بر اثر ابتلا به ویروس کرونا درگذشت، از چهره‌های معتمد رهبری به شمار می‌رفت که جزو حلقه اول حزب جمهوری اسلامی نیز بود.
در این آیین علی لاریجانی مشاور رهبر معظم انقلاب و عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمحمدحسن ابوترابی امام جمعه موقت تهران، محمدجواد ایروانی عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، محمدباقر نوبخت معاون رییس جمهور و رییس سازمان برنامه و بودجه کشور و حجت‌الاسلام والمسلمین مسیح مهاجری مدیرمسئول روزنامه جمهوری‌اسلامی در بیان صفات و خصوصیات اخلاقی و مدیریتی مرحوم میرمحمدی و دیدگاههای وی به سخنرانی پرداختند. در انتهای مراسم نیز حاج حسین شمسایی شاعر و مداح اهل‌بیت (س) نیز به مرثیه‌خوانی پرداخت.
مسیح مهاجری مدیر مسوول روزنامه جمهوری اسلامی در این مراسم به ابعاد شخصیتی مرحوم میرمحمدی پرداخت و گفت: در سالگرد رحلت دوست بزرگوار و صمیمی خود دکتر سیدمحمد میرمحمدی، وظیفه می‌دانم مطالبی را درباره‌ی این بزرگوار عرض کنم تا ادای دینی کرده باشم.
او ادامه داد: در فقه اسلامی، انسان‌ها به ملتفت و غیر ملتفت تقسیم شده‌اند. انسان‌های غیر ملتفت کسانی هستند که بعضی تکالیف و عقوبت‌ها متوجه آنها نیست، ولی انسان‌های ملتفت؛ متوجه همان تکالیف و عقوبت‌ها هستند و بار سنگینی بر دوش دارند، چون می‌فهمند و درک می‌کنند و متوجه همه‌ی مسائل از جمله فلسفه وجودی انسان و احکام شریعت هستند. در روایات ائمه(ع) تعریفی از این نوع انسان‌ها داریم که در آن می‌فرمایند: «خدا رحمت کند انسانی را که بداند از کجا آمده؟ و کجاست؟ و به کجا می رود؟»
مرحوم آقای دکتر میرمحمدی جزو انسان‌های ملتفت بودند، یعنی مبدأشناس بودند و می‌دانستند که از کجا آمده‌اند، در کجا زندگی می کنند و در چه شرایطی هستند و توجه داشتند که سیر الی الله چگونه باید باشد و به کجا می‌روند و باید رفت.
مهاجری گفت: یکی از علل این ویژگی خاص او این بود که از خانواده بزرگ علمی بودند و فرزند عالم ربانی مرحوم آیت الله میرمحمدی از بزرگان حوزه علمیه قم بودند و من ایشان را از نزدیک می‌شناخت و حلقه‌ی مباحثه‌ای با برخی بزرگان حوزه داشتند. دومین علت این ملتفت بودن، نسب ایشان از ناحیه‌ی مادر به خاندانی بزرگی بود؛ از خاندان مرحوم آیت الله سید احمد زنجانی بودند. ایشان صاحب تألیفات هستند، مرد بسیار خلیق و مورد احترام و اعتماد بزرگان و علمای عصر خودشان بودند و نام و خاطره خوشی از خودشان در مجامع علمی باقی گذاشتند.
او افزود: علت سوم این موضوع، معاشران ایشان بودند. مرحوم دکتر میرمحمدی با انسان های بزرگی معاشر بودند؛ با انسان های انقلابی، علمای دین، شخصیت‌های سیاسی و افرادی که ذی نفوذ و ذی اثر بودند در جامعه. و علت چهارم هم هوش سیاسی ذاتی خود ایشان ویژگی بود.
او گفت: اما موضوع دیگر بررسی ویژگی‌های شخصیتی ایشان است. یکی از ویژگی های ایشان این بود که می دانست دارد چه می کند. به همین دلیل از همان ابتدای انقلاب وقتی حزب جمهوری اسلامی تشکیل شد در داخل تشکیلات حزب، ایشان در قسمت آرشیو مسئولیت داشت. در واقع ایشان آرشیو اسناد انقلاب اسلامی بود و با عمق مسائل انقلابی در آن دوران سر و کار داشت. به همین دلیل بود که وقتی حضرت آیت الله خامنه ای رئیس جمهور شدند ایشان را از حزب با خود بردند و شد رئیس دفتر رئیس جمهور. بعد که آیت الله هاشمی رفسنجانی ریئس جمهور شدند، ایشان مجدد رئیس دفتر وی هم بودند. این سمت ها بسیار مهم بود؛ آن هم در شرایط آن روزهای اوایل انقلاب که این جایگاه نیازمند تفکر عمیق همراه با ویژگی آرشیو اسناد انقلاب بودن داشت.
مهاجری ادامه داد: ویژگی دوم، مورد اعتماد بودن ایشان بود. مورد اعتماد بزرگان انقلاب، بزرگان علما و همه‌ی جناح های سیاسی بودند. ویژگی سوم مرحوم آقای میرمحمدی، درک ماورای جناحی ایشان بود. در این بخش می‌خواهم بگویم وقتی مسائل و اختلاف سلیقه‌ای بین آیت الله هاشمی رفسنجانی و آیت الله خامنه‌ای پیش آمد و عده‌ای سعی کردند مسائل کوچک را بزرگ کنند و طرف یکی را گرفتند؛ ایشان با هر دو بودند. چون تفکرش، تفکر ماورایی بود و می‌فهمید ارادت داشتن به هر دو بزرگوار، قابل جمع است. خیلی‌ها این را نفهمیدند و هنوز هم نمی‌فهمند.
او همچنین گفت: ویژگی چهارم ایشان دارا بودن از شناخت جامع بود چون آرشیو اسناد انقلاب اسلامی بود. همه را می‌شناخت و اطلاعات لازم را درباره‌ی همه‌ی جناح‌ها، تفکرها، سلیقه‌ها و همه‌ی اتفاقات و مسائلی که در انقلاب بود، داشت و یک انسان جامع از نظر شناخت سیاسی و اجتماعی بود. ویژگی پنجم تفکر تشکیلاتی ایشان بود. بعد از توقف حزب جمهوری اسلامی از بنیانگذاران حزب تمدن اسلامی بودند و تا آخر عمر دبیرکل این حزب ماندند. این کار، یک فکر تشکیلاتی و منسجم می‌خواهد که ایشان داشتند و همیشه تلاش‌های زیادی نیز برای ترویج فکر تشکیلاتی می کردند.
او ادامه داد: ویژگی ششم، تجربه‌ی کاری آقای میرمحمدی بود. علاوه بر ریاست دفتر دو رئیس جمهور، نماینده مجلس شورای اسلامی، دبیرکل سازمان امور اداری و استخدامی کشور و تا پایان عمر دارای مسئولیت‌های مختلفی در دفتر مقام معظم رهبری داشتند و ایشان مجموعه ای از تجربیات در زمینه‌های مختلف در داخل کشور و حکومت بودند. ویژگی هفتم این بود که ایشان به انقلاب و نظام اسلامی یک علاقه‌ی بنیادی، واقعی و ریشه‌ای داشت. نه اینکه برای رسیدن به یک مقام و جایگاهی، اظهار علاقه کند. او با تمام وجود و از اعماق دل به انقلاب اسلامی، امام(ره)، رهبری و نظام جمهوری اسلامی، وفادار و علاقه‌مند بود و برای اعتلای انقلاب و نظام همیشه تلاش می‌کردند.
مهاجری گفت: ویژگی هشتم، مهرورزی آقای میرمحمدی بود. ایشان همیشه در سالروز تأسیس روزنامه جمهوری اسلامی با یک دسته‌گل به مجموعه‌ی روزنامه می‌آمدند و وظیفه‌ی خودشان می‌دانستند که سالگرد روزنامه را تبریک بگویند، هرچند ما انتظار و توقعی نداشتیم و روحیه‌ی مهرورزی ایشان ایجاب می‌کرد که این کار را بکنند.
در خانه و با دوستان و با همه‌ی مردم با همین روحیه‌ی مهرورزی ارتباط داشتند. در این مواقع باید از همسران این انسان‌های بزرگ هم تقدیر و تشکر کرد بخاطر نوع رفتارشان در زندگی و تحمل برخی مشکلات که این تحمل باعث می‌شد که مرد خانه بتواند در صحنه، کارهای بزرگی انجام دهد. ویژگی نهم اینکه ایشان خادم الرضا(ع) بودند. با اینکه اشتغالات زیادی داشتند، اما مقید بودند همیشه به حرم امام رضا (ع) بروند و لباس خادمی را بر تن کنند. و من بارها ایشان را داخل حرم با همان لباس در حال خدمت و رفتار پر مهر به زوار بود. و بارها از خادمی بارگاه امام رضا (ع) بعنوان بزرگترین افتخار زندگی‌شان یاد می کردند.
او درپایان گفت: ویژگی دهم این بود که بی‌حاشیه بودند و ما امروز در جامعه‌ی خود افراد حاشیه‌دار زیاد داریم اما افراد بی‌حاشیه در کشور اندک است. کسی مثل ایشان که در جایگاه های بسیار بزرگی قرار داشت در مظان حاشیه است و خیلی‌ها دارند این حاشیه‌ها را ولی ایشان انسانی بی‌حاشیه و بی غل و غش بود و سالم زندگی کرد و عاش سعیداً و مات سعیدا. ما به چنین افرادی در کشور نیاز داریم و این شخصیت‌ها در شرایط حساس این دوره از عمر انقلاب و جمهوری اسلامی، باید الگو و اسوه‌ی مردم باشند.
تفکرات اقتصادی دکتر میرمحمدی، متأثر از شهید بهشتی بود
محمد جواد ایروانی عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز در این مراسم درباره مرحوم میرمحمدی گفت: دکتر میرمحمدی دارای ویژگی‌های بسیار ارزشمندی بود. ایشان یک انسان پاکدامن، یک مدیر با شهامت، مهربان و صمیمی بود که همیشه نقطه‌نظرات خود را در جلسات با صراحت و گاهی اوقات با استعاره و لطافت‌هایی مطرح می‌کرد که حتی سخنان تلخ هم به شیرینی شنیده می‌شد و مورد توجه قرار می‌گرفت. من افتخار حدود چهار دهه آشنایی با این وجود بزرگوار و شریف را داشتم و درود می‌فرستم بر روح بلند این خدمتگزار صدیق انقلاب اسلامی.
ایشان بسیار خستگی‌ناپذیر و مثال‌زدنی بود. خیلی امیدوار و مصمم، نظرات و دیدگاههای بلند خودش را به صورت منظم پیگیری می‌کرد و در حوزه‌ی تفکرات سیاسی، اعتقاد راسخ به ولایت فقیه و قانون اساسی جمهوری اسلامی داشت و برای تحقق آنها در چارچوب سیاست‌های کلی نظام تلاش می‌کرد.
با نگاه پر دامنه و پر عمق به حکومت و حکومتگری، نهاد دولت را باور داشت و از تفکرات لیبرالی که بعضا در دنیا رایج شده، کاملاً بری بود و بر مسئولیت‌پذیری دولت نسبت به مردم خیلی اهتمام داشت. زیرا این مسئولیت‌پذیری بسیار مهم است و وظایف دولت را نسبت به مردم و جامعه سنگین‌تر می‌کند.
او در این چارچوب در حوزه‌ی نظام‌های نظارتی و نظام اداری که حکومت اسلامی باید برقرار کند؛ صاحب‌نظر بود و کارهای مطالعاتی و پژوهشی زیادی داشت که این مطالعات و تفکرات خود را بصورت کتاب هم تألیف کرده بود. این نگاه ویژه به نظام اداری باعث گردید تا در بررسی ها و تهیه‌ی سیاست‌های کلی نظام اداری که مقام معظم رهبری ابلاغ کردند، سهم زیادی داشته باشد که اهتمام همه‌ی بخش‌های کشور به اجرای این سیاست‌ها، رافع بسیاری از مشکلات بود.
به همین سبب که مجریان سیاست‌های کلی نظام اداری کشور؛ نیروی انسانی هستند، او اهتمام خیلی ویژه و متمایز به نیروی انسانی داشت و هرگز آنها را ابزار نمی‌دانست و نگاه انسانی به نیروی اتسانی داشت و این توجه در ابعاد مختلف مادی و معنوی بود و متناسب با آن، معتقد بود می‌توان انتظاراتی از نیروی انسانی داشت. وقتی شما این اهتمام را به نیروی انسانی دارید، پاسخ می‌گیرید و کارآمدی و مسئولیت‌شناسی نتیجه‌ی این نگاه و رویکرد خواهد بود.
تفکر اقتصادی ایشان متأثر از تفکرات آیت الله شهید بهشتی - شهید بزرگ انقلاب - بود. در حوزه‌ی اقتصادی ایشان از تفکرات این شهید بهره‌مند بود و قویاً تفکرات اقتصادی مقام معظم رهبری را نیز برای عملیاتی شدن پیگیری می‌کرد.
او از نظر اقتصادی به نئولیبرالیسم اعتقادی نداشت و معتقد بود که باید اقتصاد اسلامی بر پایه رفاه و عدالت اجتماعی برقرار شود. به همین خاطر به تعاونی‌ها به عنوان نماد برقراری همکاری‌های جمعی اقتصادی توسط اقشار، حرفه‌ها و جغرافی‌های گوناگون، اهتمام ویژه داشت و با صاحب‌نظران و دست اندرکاران این مساله، جلسات زیادی برگزار می‌کرد که من بدلیل همفکری اقتصادی با ایشان، همراهشان بودم.
در کمیسیون اقتصاد کلان مجمع تشخیص مصلحت نظام با هم همکاری و همراهی داشتیم. نگاه ایشان به اصل ۴۴ قانون اساسی به صرف خصوصی‌سازی محدود نمی‌شد و به جامعیت و کلیت اصل ۴۴ باور داشت و با شیوه‌ای از خصوصی‌سازی که منجر به رانت یا بهره‌مندی عده‌ای از آن شود، میانه‌ای نداشت.
نگاهش مقابل نگاه فرصت‌طلبان در این حوزه بود و مردمی کردن اقتصاد، مورد نظرش بود. کسی که دنبال مردمی کردن اقتصاد باشد، کارش سنگین است. او به پیشرفت اعتقاد داشت که همان رشد به همراه عدالت است بدین معنی که هم رشد باشد و هم نابرابری را تشدید نکند.
توجه به محرومین یکی از دغدغه‌های همیشگی ذهنی مرحوم میرمحمدی بود و بدنبال چگونگی رفع محرومیت و ساز و کارهای آن بود و شخصاً به این مساله اهتمام داشت و این تاج افتخاری برای دکتر سیدمحمد میرمحمدی در هر دو جهان هست که همیشه از محرومین و عامه‌ی مردم دفاع می‌کرد و زبان گویای آنها بود. ذهن او بسیار تیز و هوشیار بود و در طرح‌ها و مسائلی که حالت غیر مردمی داشت، بسیار واکنش‌های سریع و دقیق به همراه نگاه عمیقی داشت.
نگاهش به محرومین، بسیار ویژه بود و راه‌های توانمندسازی محرومین و خروج از فقر را بصورت مبنایی دنبال می‌کرد، نه اینکه فقط به چگونگی کمک یا پرداخت‌های انتقالی به آنها بیاندیشد. امروز کشور ما به چنین تفکراتی، بیش از همیشه نیاز دارد.
دکتر میرمحمدی از سرمایه‌های نظام و انقلاب بود
محمدباقر نوبخت معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان برنامه و بودجه نیز در این مراسم گفت: سابقه‌ی آشنایی من با ایشان به اوایل دهه‌ی چهل باز می‌گردد که من به واسطه برادرم جناب آقای دکتر علی نوبخت که در آن زمان در قم نزد پدر بزرگم حضرت آیت الله حاج ابوالقاسم حجتی تلمذ می‌کردند و آماده می‌شدند در کنار دروس آکادمیک، درس دینی را به عنوان یک طلبه پی بگیرند و در مدرسه دین و دانش که با مدیریت شهید ماندگار جمهوری اسلامی ایران شهید بهشتی اداره می‌شد، با ایشان هم کلاس بودند، آشنا شدم.
او ادامه داد: برادرم از داشتن دوستی با خانواده‌ی مذهبی و اهل فضلی یاد می‌کردند؛ به این ترتیب ما با مرحوم دکتر میرمحمدی و خاندان فاضلشان آشنا شدیم. این آشنایی ادامه پیدا کرد تا بعد از انقلاب و بویژه از مجلس سوم که من نماینده شدم، ایشان در دو دوران هم بعنوان رئیس دفتر آیت الله هاشمی (رئیس جمهور وقت) و بعدتر به عنوان معاون رئیس جمهور در سازمان اداری و استخدامی، مسئولیت داشتند، علقه و روابط ما با آن پیشینه و سابقه‌ای که وجود داشت با آقای دکتر میرمحمدی افزایش پیدا کرد. ایشان از نظر مباحث اداری و علم مدیریت، فرد صاحب نظری بود و من به واسطه‌ی حضور در کمیسیون برنامه و بودجه مجلس، ارتباط کاری بسیاری با ایشان داشتم و همواره از نظرات کارشناسی‌شان برخوردار می‌شدم. این ارتباط وقتی اوج گرفت که در مجلس ششم توفیق پیدا کردم با ایشان همکار شدم.
نوبخت گفت: مجلس ششم با توجه به اینکه از نظر ترکیب سیاسی آن زمان در برابر جریان اصلاح طلب و اصولگرا، فعال بودند ضمن اینکه ایشان از شخصیت های متدین و با اصل و نسب دینی و علمی بود، از نظر مشی سیاسی فراتر از جریان‌های قرار داشت. در آن ایام از مقبولیت ایشان همین بس که برای نائب رئیسی مجلس ششم که مجلس بسیار پر فراز و فرودی بود، در رأی‌گیری هیئت رئیسه، رأی بسیار بالایی را توانستند از نمایندگان کسب کنند؛ آن هم به خاطر شخصیت خودشان بود. گرچه با چند رأی کمتر نائب رئیس مجلس نشدند اما آن رأی بالا مقبولیت ایشان را نشان می‌داد. اتفاقاً در همان مجلس در اوج منازعات سیاسی که چیزی جز لطمه به کشور وارد نمی‌شد، ایشان با جمعی از دوستان یک تشکلی با عنوان «تشکل فراجناحی برای رسیدگی به مسائل اساسی کشور» را شکل دادند. ایشان با وجود جریان‌های شناسنامه‌داری که فعال بودند به عنوان فردی فراتر از جناح ها عمل کردند.
او افزود: ارادت من به ایشان وقتی افزون شد که بعد از دولت نهم و دهم که در آن دوره سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی منحل شد و بنای احیای آن را داشتیم، بسیاری از صاحب‌نظران بر احیای مجدد این سازمان تاکید داشتند اما مرحوم میرمحمدی از معدود کسانی بودند که بعنوان یک صاحب‌نظر در حوزه‌ی علوم اداری که با تشکیل مجدد این سازمان موافق نبودند و این مثال را می‌گفتند که این کار «مثل دستی است که قطع شده است و به جای پیوند، می‌خواهید با یک پارچه، به بدن ببندید»؛ استدلال ایشان این بود که سازمان برنامه و بودجه باید از سازمان اداری و استخدامی منفک باشد و تشکیل سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی، تعارضی ایجاد می‌کند که در عمل نافع نیست.
ما آن زمان بیشتر خواستار پاسخگویی به افکار عمومی برای احیای سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور بودیم و به همین جهت این سازمان در ابتدای دولت یازدهم شکل گرفت اما حدود یک سال و نیم زمان را از دست دادیم زیرا همه ما حتی آقای رئیس جمهور به این نتیجه رسیدیم که آنچه مرحوم دکتر میرمحمدی تاکید داشتند، درست است و بنابر این دوباره این سازمان به دو سازمان برنامه و بودجه و امور اداری و استخدامی تفکیک شد.
چه در زمان سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی و چه بعد از تفکیک سازمان برنامه و بودجه، همواره در این سازمان از مشاورت دکتر میرمحمدی برخوردار بودم و از تجارب ایشان استفاده می‌کردم و مسایل را بسیار خوب تحلیل می کرد و نظراتش بسیار نافع بود.
نوبخت همچنین گفت: من باید اذعان کنم دکتر میرمحمدی یکی از افراد بسیار زیرک و فهیم بود با جذب و برداشتی سریع از مطالبی که مخاطبش می‌خواهد بگوید که به نحو شایسته مطالب را تجزیه و تحلیل می‌کردند و هر وقت مورد مشورت قرار گرفتند، بسیار نافع اظهار نظر داشتند برای فردی که از ایشان مشورت می‌خواستند. دکتر میرمحمدی با وجود چنین دانشی و جایگاه رفیعی که در میان سران و مقامات عالی نظام داشتند، در سیاست، مشی و هدف خود را برای احیای تمدن اسلامی بود، از خاطر نبردند و با جمعی از شخصیت‌های مذهبی و سیاسی برای تشکیل حزب تمدن اسلامی، فعالیت بسیار ارزشمندی داشتند.
او در پوصف صفات شخصیتی مرحوم میرمحمدی نیز گفت: اگر از شخصیت علمی ایشان بخواهیم یاد کنیم، واقعاً فرد عالم و فاضلی در عرصه‌ی علوم اداری بود. بسیار مسلط بود. آثار و کتاب‌هایشان بسیار نافع بود. و از نظر شخصیت دینی و مذهبی، بسیار انسان متخلق و با ادب اسلامی بودند، ضمن آن ادب و فراست و زیرکی که داشتند. شاید این حادثه‌ی مولمه و مشکلی که کرونا برای کشور ایجاد کرد و یکی از نخستین انسان‌های شریف و بزرگ و سرمایهی نظام و کشور که از ما گرفت، درگذشت نابهنگام مرحوم آقای دکتر میرمحمدی بود گرچه ما اعتقاد به قضای الهی داریم منتها احساس می‌کردیم که کشور هنوز به تجارب ایشان نیاز دارد. مثل سرداران سرافرازی هستند در جبهه اسلام که هرچند بسیار جامعه و مجموعه به وجودشان نیازمند بودند ولی آنها از جمع ما پر کشیدند و این مثال در مورد مرحوم دکتر میرمحمدی هم صادق است که بسیار به او نیازمند بودیم ولی مشی الهی حتما این بود و ما در برابر این مشیت تسلیم هستیم.
بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.
