خاورمیانه قطب پتروشیمی جهان می‌شود
مونا مشهدی رجبی - صنعت پتروشیمی به دلیل وابستگی زیاد به صنعت نفت در اثر تغییرات این بازار تحولاتی را تجربه می‌کند. آمارها نشان می‌دهد هر ساله با تغییرات معنادار تولید یا قیمت نفت بازار این صنعت نیز تغییرات معناداری را تجربه می‌کند. به گزارش مرکز مطالعات انرژی ۹۹درصد از مواد اولیه مورد استفاده در صنعت پتروشیمی، فرآورده‌های نفتی است به همین دلیل سلامت و بقای صنعت پتروشیمی به سلامت و بقای صنعت نفت در جهان وابسته است. اهمیت نفت در صنعت پتروشیمی سبب شد تا این صنعت بیشتر از کشورهای نفت خیز جهان موردتوجه قرار گیرد. مطالعات نشان می‌دهد کشورهای خاورمیانه سرمایه‌گذاری‌های کلانی برای توسعه صنعت پتروشیمی خود انجام داده‌اند و در نظر دارند از این صنعت به عنوان رقیبی بزرگ برای صنعت نفت و گاز استفاده کنند. الن گابریل پژوهشگر دفتر خاورمیانه در مرکز بین المللی مطالعات اقتصادی در این مورد می‌گوید: «در صورتی که کشورهای نفت خیز خاورمیانه بتوانند صنعت پتروشیمی خود را توسعه دهند با درامد بسیار زیادی روبرو خواهند شد؛ زیرا فرآورده‌های پتروشیمی در تمامی نقاط دنیا کاربرد دارد و با قیمتی بسیار بیشتر از نفت خام به بازار عرضه می‌شود.
هم اکنون کشورهای نفت خیزی که امکانات لازم برای راه‌اندازی صنعت پتروشیمی را ندارند باید نفت خام خود را به جهان بفروشند و مبالغی بسیار بیشتر برای خرید فرآورده‌های پتروشیمی حاصل از نفت خام بپردازند. بدون شک اگر این کشورها بتوانند با جذب سرمایه‌های خارجی و وارد کردن تکنولوژی‌های روز دنیا این صنعت را در کشور خود توسعه دهند درآمد بسیار زیادی به‌دست خواهند آورد و از هزینه‌های آنها کاسته می‌شود. این همان کاری است که امارات‌متحده عربی در سال‌های اخیر در حال انجام بود. این کشور مبالغ کلانی در صنعت پتروشیمی سرمایه‌گذاری کرده است و این سرمایه‌ها را هم از فروش نفت صد دلاری به‌دست آورد.»
در سال‌های اخیر قیمت نفت و گاز در بازارهای جهانی سیر صعودی داشته است و اگر نوسانات کاهشی روزهای اخیر و شکسته شدن رکورد قیمتی هشت ماهه در هفته جاری را نادیده بگیریم، متوسط قیمت نفت در سال۲۰۰۸ میلادی بیشتر از ۱۰۰دلار بود. رشد قیمت نفت بسیاری از صنایع را تحت‌تاثیر قرار داد، ولی صنعت پتروشیمی بیشتر از دیگر صنایع آسیب دید. زیرا صنایع دیگر به نفت به عنوان یک منبع انرژی نگاه می‌کنند و از این حیث می‌توانند آن را با منابع دیکر جایگزین نمایند، ولی برای صنعت پتروشیمی نفت ماده اولیه تولید است که نه تنها قابل جایگزین شدن نیست بلکه بدون آن این صنعت امکان ادامه کار ندارد.
در حال حاضر خاورمیانه به دلیل داشتن منابع غنی نفتی سرمایه‌گذاری زیادی در صنعت پتروشیمی انجام داده است. آمارها نشان می‌دهد این سرمایه‌گذاری‌های کلان سبب شد تا صنعت پتروشیمی خاورمیانه در فاصله سال‌های ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۷ میلادی بیشتر از ۳۰درصد رشد کند. پیش‌بینی می‌شود با ادامه روند کنونی در سرمایه‌گذاری تا سال ۲۰۱۱ میلادی بیشتر از ۴۰درصد ظرفیت صنعت پتروشیمی جهان در خاورمیانه تولید خواهد شد.
در صورت تحقق این پیش‌بینی در سال مذکور خاورمیانه به قطبی قدرتمند در صنعت پتروشیمی بدل می‌شود که اقتصاد جهان را از جنبه‌ای دیگر به خود وابسته خواهد کرد. کشورهای خاورمیانه در سال‌های اخیر به دلیل دارا بودن منابع کلان نفت و گاز مرکز توجه جهان بودند و هر تحول کوچکی در آنها تغییرات بزرگی را در بازار نفت ایجاد کرد.
اتحادیه تولید‌کنندگان مواد شیمیایی و پتروشیمی خلیج‌فارس GPCA در گزارش اخیر خود آورده است: تا سال ۲۰۱۱ میلادی خاورمیانه به مرکزیت امارات‌متحده عربی و عربستان سعودی به بزرگ‌ترین عرضه‌کننده مواد پتروشیمی مورد استفاده در صنعت بسته‌بندی، بهداشت، تولید لوله، قطعات الکترونیکی، وسایل بهداشت فردی، قطعات ساختمانی و شماری دیگر از فرآورده‌های صنعتی و مصرفی دیگر تبدیل می‌شود که سهم اعظم آن برای تامین نیاز کشور چین به این سرزمین صادر خواهد شد. این اتحادیه که در سال ۲۰۰۶ میلادی راه‌اندازی شد و دفتر مرکزی آن در دوبی قرار دارد اعضایی از قبیل شرکت صنایع پایه عربستان (سابیک)، شرکت پتروشیمی EQUATE، شرکت صنایع پتروشیمی خلیج‌فارس GPIC و شرکت صنایع پتروشیمی قط دارد که هر یک در زمره تاثیرگذارترین فعالان این صنعت در جهان و در خاورمیانه هستند.
اتیلن ماده اولیه بسیار مهمی در صنعت پتروشیمی است. این ماده اولیه از گاز طبیعی به‌دست می‌آید و هم اکنون در بسیاری از کشورهای خاورمیانه تولید می‌شود. طبق گزارش‌های موجود امارات‌متحده عربی در سال‌های اخیر سرمایه‌گذاری کلانی برای تولید این ماده انجام داده است و در صدد احداث کارخانه‌ای برای تولید انبوه اتیلن است. مرکز مطالعات میس در گزارش اخیر خود در مورد ظرفیت تولید اتیلن در کشورهای مختلف خاورمیانه نوشته است: کشورهای خاورمیانه به دلیل بهره‌مندی از ذخایر نفت و گاز و در امد انبوه این صنایع می‌توانند در توسعه صنعت پتروشیمی سرمایه‌گذاری کنند. در این میان کشوری موفق‌تر خواهد بود که ظرفیت تولید اتیلن بیشتری داشته باشد.انتظار می‌رود تا سال ۲۰۱۱ میلادی ظرفیت تولید اتیلن در ایران به ۷میلیون و ۲۱۸هزار تن برسد.
این در حالی است که تولید اتیلن در کویت به ۹۲۰هزار تن، در عمان به ۹۰۰هزار تن، در قطر به ۲میلیون و ۵۹۵هزار تن، در عربستان به ۸میلیون و ۴۳۵هزار تن، در‌ترکیه به ۱۲۰هزار تن و در امارات به یک میلیون و ۴۹۰هزار تن می‌رسد. ظرفیت تولید اتیلن در خاورمیانه تا سال ۲۰۱۱ میلادی معادل ۲یک میلیون و ۶۷۸هزار تن خواهد بود که حدود یک سوم آن در ایران تولید می‌شود. پژوهشگران اعلام کرده‌اند ایران یکی از گزینه‌های بسیار مهم در صنعت پتروشیمی خاورمیانه است و اگر سرمایه‌گذاری‌های کافی در این صنعت در ایران انجام شود، می‌توان در انتظار تبعات مثبت اقتصادی آن برای ایران بود.
ارسال نظر