بازار سنگ‌آهن به کجا می‌رود؟

سعید گودرزی

سرانجام آنچه که بسیاری از تحلیل‌گران حوزه سنگ‌آهن از آن بیم داشتند و از ماه‌ها قبل بسیاری از صادرکنندگان و معدن‌داران این حوزه را از به‌وجود آمدن چنین شرایطی بر حذر داشته بوده در حال به وقوع پیوستن است و هم‌اکنون اکثر قریب به اتفاق این مفسران در حال رسیدن به این اجماع نظر هستند که صنعت فولاد چنین در سه ماه پایانی سال ۲۰۰۸ با حجم انبوهی از سنگ‌آهن مازاد مواجه خواهد شد. در پیش‌بینی‌هایی که قبل از بازی‌های المپیک شده بود این مازاد را رقمی در حدود ۳۶‌میلیون تن اعلام کرده بودند، ولی متاسفانه در حال حاضر رکورد اخیر اقتصاد جهانی اثرات منفی‌تری در بازارهای فولاد به جای گذاشته و این امر باعث شده که این رقم مازاد را تا حدود ۵۰‌میلیون تن تخمین بزنند.

همان طور که در اخبار به کرات شنیده شده است بسیاری از کارخانجات بزرگ فولاد سازی دنیا تولیدات خود را متوقف یا کاهش داده‌اند تا بدین وسیله بتوانند هزینه‌های تولید را کاهش داده و از ضررهای احتمالی بیشتر جلوگیری کنند. براساس اطلاعیه که سایت My Steel چین در مورخه ۱۵اکتبر ۲۰۰۸ منتشر کرد، کارخانه‌های ذیل تولیدات خود را بدین شرح کاهش داده‌اند.

۱ - Emirates steel industries : توقف کامل در هفته سوم اکتبر

۲ - Severstal بزرگترین کارخانه فولاد‌سازی روسیه: کاهش ۳۰-۲۵درصد

۳ - بزرگترین کارخانه فولادسازی اوکراین که در حال حاضر در مالکیت Arcelor Mittal است: ۵درصد

۴ - چهار کارخانه بزرگ چین به نام‌های Hebei iron & steel ,Shougang Group Shan, Shandong Iron &steel , Anyang Iron & steel , که این چهار کارخانه تولیدی در حدود ۱۰۰‌میلیون تن فولاد دارند: ۲۰درصد کاهش.

۵ - Magnitogorsk سومین کارخانه فولاد سازی روسیه: ۱۵درصد

۶ - Azovstal (کارخانه بزرگ فولادی سازی در اوکراین): ۳/۱۹درصد

با نگاهی اجمالی به کاهش تولید از سوی بسیاری از کارخانجات بزرگ فولاد سازی در می‌یابیم که به علت نبود دور نمایی روشن در این بازار مدیران این کارخانجات جهت مدیریت بحران و ریسک و همچنین کاهش هزینه‌ها دست به کاهش تولید زده‌اند. به بازار چین بر می‌گردیم، بازاری که بسیاری از معادلات صنعت فولاد دنیا با آن گره خورده است و هر گونه تغییر و تحول در این بازار می‌تواند خط و مشی برای دیگر صنعتگران این حوزه باشد. همانطور که آمار و ارقام نشان می‌دهد در حال حاضر حدود ۷۵‌میلیون تن سنگ‌آهن در بنادر چین دپو شده است که این حجم انبوه به شدت معادلات موجود را برهم زده است. زیرا با توجه به کاهش خروجی تولیدات فولاد و پایین آمدن قیمت محصولات فولادی به تبع آن تقاضا برای خرید سنگ‌آهن به شدت کاهش پیدا کرده است و از طرف دیگر این دپوی عظیم در بنادر چین پیش بینی برای این مطلب را که چه زمانی قیمت سنگ‌آهن به کف خواهد رسید و مجددا تقاضا برای خرید سنگ‌آهن شروع می‌شود را در ‌هاله‌ای از ابهام فرو برده است. و در حال حاضر هیچ یک از مفسرین بازار نمی توانند پیش‌بینی کنند حتی بصورت خوش بینانه که این بازار تا سه ماه آینده از این رکورد خارج شود.

طی مذاکرات مفصلی که با خریداران چینی (کارخانجات، تجار) به عمل آمده است‌، این نتیجه رسیده ایم که مشکل اصلی خریداران سنگ‌آهن چین قیمت نمی‌باشد؛ بلکه تقاضا است و در حال حاضر تقاضا برای خرید سنگ‌آهن در حوزه Spot تقریبا به صفر رسیده است و موید آن کاهش شاخص BDI به رقم غیرقابل باور ۱۵۰۶ می‌باشد، زیرا در حال حاضر کرایه حمل از بنادر استرالیا به چین، برزیل به چین و هندوستان به چین تقریبا در حدود ۶ دلار، ۱۳ دلار و ۹ دلار است. بدیهی است که قیمت نفت طی ماه‌های گذشته کاهش چشمگیری داشته و همچنین به علت توفان گوستاو در آمریکای شمالی حمل‌ونقل غلات را در این حوزه دچار نوسانات شدیدی کرده است‌، اما کاهش نرخ کرایه حمل تا این حد بیشتر تاثیر از نبود تقاضا در حوزه سنگ‌آهن بوده تا عوامل فوق و عملا به نظر می‌رسد که صاحبان کشتی با این اعداد و ارقام حتی نتوانند نیمی از هزینه‌های خود را در طی یک سفر دریایی پوشش دهند.

لذا به عقیده نگارنده بسیاری از تحلیل‌گران این حوزه‌، قیمت‌هایی که از سوی تجار چینی برای خرید سنگ‌آهن ارائه می‌شود، قیمت‌هایی کاذب بوده و علت اصلی‌، آن هم عدم تقاضا و نبود یک دید شفاف نسبت به آینده بازار حتی دریک دوره کوتاه مدت ۲ ماهه است. وبه همین دلیل بسیاری از فروشندگان و خریداران حالت Wait and see را برگزیده‌اند.

از اوایل ماه نوامبر مذاکرات قیمت برای تعیین Bench mark price بین غول‌هایی معدنی دنیا و شرکت‌های بزرگ فولادی آغاز می‌شود و از هم اکنون مفسران بر این عقیده پا فشاری می‌کنند که نتایج این مذاکرات می‌تواند عجیب و همچنین روند مذاکرات به درازا کشیده شود و از هم اکنون لابی‌هایی در این خصوص تشکیل شده که خبر‌هایی مبنی بر کاهش ۱۵درصد قیمت سنگ‌آهن در سال ۲۰۰۹ دارد. یعنی برای اولین بار بعد از هفت سال پیاپی قیمت سنگ‌آهن با کاهش به عوض افزایش مواجهه خواهد شد و همانطور که می‌دانید بعد از چند سال پیاپی برای اولین بار از ماه Sep قیمت Spot سنگ‌آهن در زیر قیمت contract سنگ‌آهن معامله شد.

دلایل زیاد و معقولی وجود دارند که حاکی از کاهش قیمت Bench Mark در سال ۲۰۰۹ می‌باشد که انشاء‌ا... در مقاله‌های بعدی به تفضیل بیان خواهند شد.

در مقالات قبل توضیحات مبسوط و کاملی در خصوص اینکه چرا نتوانستیم سنگ‌آهن ایران را به صورت یک Brand به بازار جهانی بشناسانیم آورده شد و حال که بازار Spot سنگ‌آهن در چنین شرایط حادی قرار گرفته است نبود این Brand در سنگ‌آهن ایران بشدت سایه افکنده است. و قطعا‌ شاهد اثرات تحمیلی بیشتری در آینده در بازار Spot سنگ‌آهن ایران از سوی خریداران چینی خواهیم بود و حال که بازار از حالت احساسی خود (تقاضا بسیار شدید) خارج شده است و انتظار می‌رود که با شروع خرید و فروش‌ها یک عرضه و تقاضای نرم در بازار به وجود آید قطعا بازار سنگ‌آهن ایران با بی‌میلی‌های فراوانی مواجه خواهد شد که این بی‌میلی‌ها با فشار بسیار شدید و غیر منطقی که خریداران چینی به تجار و معدن‌داران ایرانی در خصوص شرایط قرار دادها، قیمت‌،‌ زمان‌بندی، بازرسی، و... خواهند آورد به وضوح دیده خواهد شد.