خریداران جدید برق در راه بورس انرژی

سیدعلی حسینی

مدیرعامل شرکت بورس انرژی

با امکان خرید مستقیم برق در بورس انرژی امکانی جدید فراهم آمده است تا کارخانه‌های کوچک، متوسط و بزرگ یا مجتمع‌های مسکونی، ورزشی، رفاهی و اداری با مصرف برق بالاتر از ۵ مگاوات ساعت بتوانند نیاز خود به انرژی الکتریکی را به‌صورت مستقیم از تولیدکننده خریداری کنند. این خرید مزایای بسیاری دارد به‌عنوان مثال مصرف‌کننده برق به‌صورت مستقیم می‌تواند نیاز خود را از تولیدکننده اصلی و بدون واسطه خریداری کرده و بدنه وزارت نیرو نیز طبق قانون ملزم به ارائه خدمات برای انتقال برق خواهد بود. در این داد و ستد خریدار می‌تواند به نسبت نیاز خود برق خریداری کرده و در فرآیند چانه‌زنی، به قیمتی ارزان تر دست یابد همچنین به کمک استفاده از زمان‌های مختلف، هزینه‌ای کمتر از قیمت‌های مرسوم را پرداخت کند. طبق قانون معامله برق یا اشکال دیگر انرژی در بورس‌های مربوطه پس از شفافیت و مورد تایید قرار گرفتن توسط نهادهای ذی‌صلاح، از معافیت‌های مالیاتی نیز برخوردار بوده که همین ویژگی نیز باعث خواهد شد تا قیمت تمام شده برق برای مصرف‌کننده نهایی ارزان تر تمام شود. از سوی دیگر قیمت کشف شده نیز قانونی و نیاز به برگزاری هیچ‌گونه تشریفات قانونی دیگری نخواهد داشت.

جایگاه این شیوه معامله در مصوبات دولتی

در مصوبه هیات وزیران مورخ ۴ بهمن سال ۹۴ به پیشنهاد شماره ۱۰۰/ ۳۰/ ۲۵۵۵۱/ ۹۳ خرید برق توسط مصرف‌کننده نهایی و تحویل انرژی خریداری شده توسط وزارت نیرو تضمین و پشتیبانی شده که نکته مهمی برای این داد و ستد به شمار می‌رود. در همین مصوبه به صراحت عنوان شده که وزارت نیرو مکلف است شرایط لازم را به‌گونه‌ای فراهم کند که تا پایان سال ۹۴ تامین حداقل دو سوم مجموع انرژی مورد نیاز مشترکان از طریق بورس انرژی امکان‌پذیر شود. ابلاغ این مصوبه نیز در ابتدای خردادماه سال جاری توسط وزیر نیرو انجام گرفت و هم اکنون سازوکارهای آن در بورس انرژی آماده شده است. در این ابلاغیه عنوان شده است که کلیه نیروگاه‌های دارای قرارداد تبدیل انرژی با شرکت‌های برق زیرمجموعه وزارت نیرو در صورت تمایل می‌توانند با کاهش ظرفیت قراردادی خود، اقدام به تامین برق متقاضیان موضوع این مصوبه کنند. به عبارت ساده تر خرید برق از نیروگاه به‌صورت مستقیم هیچ منع قانونی نداشته و نیروگاه‌ها این اختیار را دارند تا برای تامین نیاز مشتریان مستقیم خود در بورس انرژی، حتی ظرفیت قراردادی خود با وزارت نیرو را کاهش دهند که نکته بسیار مهمی به‌شمار می‌آید. از طرف دیگر بورس انرژی تضمین اجرای این قراردادها را بر عهده داشته و به نمایندگی از خریدار و فروشنده بر حسن اجرای این قراردادها نظارت دارد. از سوی دیگر معامله برق در بورس انرژی در فضایی کاملا آزاد و رقابتی به کمک شفافیت مثال‌زدنی آن، از الزامات مناقصه یا مزایده‌ها برخوردار نخواهد بود و کشف قیمت دراین بورس، از هیچ‌گونه محدودیتی برخوردار نیست و تنها نظام عرضه و تقاضای شفاف و عادلانه در چارچوب قوانین ومقررات بورس انرژی ملاک تعیین قیمت‌های تعادلی خواهد بود.

البته در بندهای دیگر مصوبه مورخ ۴ بهمن سال گذشته هیات وزیران اشاره شده است که در صورت عدم عرضه لازم برای تامین برق متقاضیان موضوع این مصوبه، شرکت‌های برق زیرمجموعه وزارت نیرو موظف به تغییر قراردادهای تبدیل انرژی خود از طریق بورس انرژی به بسته‌های انرژی و ظرفیت یا انرژی ظرفیت و عرضه آنها در بورس انرژی هستند. این دو مصوبه اقدام بزرگی در جهت رقابتی شدن هزینه‌های برق مصرفی واحدهای بزرگ و حتی کاهش تصدی‌گری دولت در صنعت برق به‌شمار می‌روند. با توجه به وجود زیرساخت‌های لازم برای تولید، انتقال و توزیع برق و همچنین وجود بسترهای لازم برای معاملات داخلی آن در بورس انرژی، هم اکنون شرایطی ایده‌آل برای معاملات برق ایجاد شده است؛ هرچند که این مصوبات در بطن خود، نشان‌دهنده نگاه مثبت بدنه تصمیم‌سازی اقتصادی نسبت به پذیرش بورس انرژی به‌عنوان مهم‌ترین محمل معاملاتی برای انواع حامل‌های انرژی است.

سخن پایانی

در حال حاضر چارچوب‌ها برای معامله برق از سوی مصرف‌کنندگان بالای ۵ مگا وات ازجمله کارخانه‌ها و مجتمع‌های بزرگ مسکونی در بورس انرژی فراهم شده و بدنه اجرایی در این بورس نیز نسبت به اهمیت و مکانیزم آن آگاهی کامل دارند. همچنین کارگزاران بورس انرژی نیز از آمادگی لازم برای این قبیل داد و ستدها برخوردار بوده و علاقه‌مند به توسعه این بازار می‌باشند. با توجه به این موارد هم اکنون فضایی جدی برای کاهش هزینه‌های تولید در کارخانه‌ها مخصوصا آن دسته از صنایعی که از مصرف برق بالایی برخوردارند، فراهم شده و استفاده از این ظرفیت، علاوه بر کاهش هزینه‌های بنگاه‌های اقتصادی یا مجتمع‌های مسکونی، به کاهش تصدی‌گری دولت نیز می‌انجامد.

در صورتی که بتوان تقاضای برق را از جانب مصرف‌کنندگان تجمیع و مدیریت کرد، سرمایه‌گذاری برای تولید برق نیز جذابیت و توجیه اقتصادی بیشتری پیدا خواهد کرد، بنابراین می‌توان با خرید برق از طریق بورس انرژی، به رونق سرمایه‌گذاری و تولید این انرژی پاک نیز بیش از پیش امیدوار بود. در صورت تجمیع این شیوه تقاضا و رونق این شکل از معاملات، می‌توان گام بعدی را تامین مالی احداث نیروگاه‌های جدید قرار داد.