مدیرعامل بورس کالای ایران در چهارمین کنفرانس ملی مهندسی مالی گفت: اوراق بهادار کردن معاملات کالاها و توسعه بازارهای مالی به معضلات مبادلات سنتی پایان می‌دهد. به گزارش روابط عمومی و امور بین‌الملل بورس کالای ایران دکتر حامد سلطانی نژاد در چهارمین کنفرانس مهندسی مالی که با موضوع مدیریت دارایی و بدهی با مشارکت جمعی از استادان در دانشکده مدیریت دانشگاه تهران برگزار شد، با اشاره به ابزارهای مالی خرید دین و فورفیتینگ(خرید تعهد مالی) در بورس کالای ایران مبتنی بر رویکرد مهندسی مالی و نتیجه تاثیرات آن در ترازنامه شرکت‌ها گفت: معاملات اعتباری در شرایط رکودی می‌تواند برای خریداران در بازار جذاب باشد، اما مساله این است که فروشندگان خود با مشکل مالی مواجه هستند.

مدیرعامل بورس کالای ایران راهکار مشکل فوق را تامین مالی فروشنده از طریق انتشار اوراق خرید دین دانست و سابقه این اوراق را اوراق خزانه اسلامی و اوراق با پشتوانه وام رهنی اعلام کرد. مدیرعامل شرکت بورس کالا ۶ عامل را در فروش اعتباری بر ترازنامه موثر دانست و گفت: کاهش حساب موجودی کالا، افزایش حساب‌ها یا اسناد دریافتنی به مقدار بیشتر از کاهش موجودی کالا، افزایش در اقلام دارایی‌های کوتاه مدت، وجود اقلام با نقدشوندگی پایین در ترازنامه (حساب یا اسناد دریافتنی)، ایجاد تنگنای نقدینگی برای شرکت‌های تولیدکننده و نیاز به تامین مالی با هزینه‌های بالا از جمله عوامل اصلی در فروش اعتباری در ترازنامه است. وی با بیان اینکه معاملات اعتباری و خرید دین در ۳ مدل قابلیت اجرا دارد، گفت: مدل اول همانند انتشار اوراق سلف موازی استاندارد در بورس کالا و اوراق خزانه اسلامی (بدون حضور نهاد واسط) است. مدل دوم هم مثل مدل پیشنهاد شده برای اوراق بهادار با پشتوانه رهنی (با حضور نهاد واسط) است. آخرین مدل نیز شامل تشکیل صندوق سرمایه‌گذاری مشترک و تنزیل اعتبار اسنادی ریالی یا ارزی توسط صندوق (عدم انتشار اوراق خرید دین) بوده است. سلطانی‌نژاد خروج دارایی‌های غیر‌نقدشونده از ترازنامه، افزایش اقلام مرتبط با وجوه نقد، خروج از تنگنای نقدینگی و عدم نیاز به تامین مالی به دلیل فروش اعتباری را از جمله آثار انتشار اوراق بر ترازنامه اعلام کرد. وی با برشمردن مزایای انتشار اوراق خرید دین گفت: بازارمحور بودن این اوراق در شرایط تنگنای مالی بانک ها، کاهش احتمال صوری بودن دین با توجه به تاکید فقه بر صوری نبودن دین به دلیل شفافیت معاملات در بورس کالا، تامین مالی تولیدکنندگان به دلیل انتشار اوراق توسط تولیدکنندگان عرضه‌کننده کالاهای اساسی در بورس کالا، سازوکارهای کم هزینه مدیریت ریسک اعتباری اوراق بر‌اساس رویه‌های موجود در بورس کالا از جمله مزایای انتشار اوراق خرید دین است. وی در ادامه سخنرانی خود در این کنفرانس گفت: بررسی سابقه‌های مالی و تاریخچه بورس‌های کالایی نشان می‌دهد، معاملات از بازار نقدی شروع شده و نسل بعدی معاملات در بورس‌های کالایی، معاملات مبتنی بر اوراق بهادار است که معاملاتی نظیر فوروارد(سلف) و سپرده کالایی با خاصیت‌هایی که دارند، مربوط به نسل دوم بورس‌های کالایی می‌شوند.

وی ادامه داد: بعد از این معاملات به منظور برآورده شدن نیاز فعالان بازار کالا و مالی، قراردادهای فیوچرز (آتی) و آپشن(اختیار معامله)طراحی شد که امروزه مورد استفاده همگان بوده و ضروری است راهی که سایر کشورها در جهت توسعه بورس‌های کالایی و بازارهای مالی رفته‌اند، در کشور ما نیز طی شود. وی اظهار کرد: معاملات اعتباری می‌تواند در ترازنامه شرکت‌ها تاثیر گذار باشد، به‌طوری که فروش اعتباری، موجودی کالا را کاهش داده و در نتیجه حساب‌های دریافتنی را افزایش می‌دهد. سلطانی‌نژاد در ادامه با اشاره به سابقه موفق اوراق خزانه در انتشار اوراق دین گفت: این اوراق بهادار با پشتوانه رهنی هستند، اما شرکت‌های تولیدی هم می‌توانند این اوراق را منتشر کنند، مثلا قرارداد اعتباری یک تن میلگرد با سررسید مشخص، قابلیت قرارداد اعتباری اوراق بهادار شدن دارد و می‌تواند به بازار ثانویه ارجاع داده شود. مدیرعامل بورس کالای ایران درخصوص معاملات اعتباری و خرید دین افزود: این معاملات به دو صورت با حضور یا عدم حضور نهاد واسط می‌تواند انجام شود، به‌طوری که شرکت‌هایی که فروش و عرضه‌هایی مستمر و عمده با خریداران عمده دارند، می‌توانند بدون حضور نهاد واسط اقدام به اوراق دین با تاریخ سررسید بدهی ناشی از فروش کنند. این معاملات با حضور نهاد واسط، سررسیدهای متنوع و مختلف را شامل می‌شود، به‌طوری که شرکت مبالغی از پول‌های سررسید شده را دریافت و سرمایه‌گذاری می‌کند که به دلیل نرخ بهره‌های رایج در بازار، سبب ایجاد ریسک می‌شود که این ریسک به وجود آمده باید مورد توجه قرار گیرد. به این ترتیب عرضه‌کننده، اسناد دریافتنی را به نهاد واسط می‌فروشد و بعد اوراق منتشر و عرضه می‌شود. به گفته سلطانی‌نژاد در این مدل اسناد با سررسیدهای مختلف و متنوع با ریسک به وجود می‌آید و نهاد واسط باید همواره در حال گرفتن بازخوردها باشد.