در گفت‌و‌گوی «دنیای اقتصاد» با سیدعلی حسینی مطرح شد
گام‌های بلند بورس انرژی در پسابرجام
محمدحسین بابالو: با توجه به جایگاه خاص بورس انرژی برای ایران به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین کشورهای دارای ذخایر استراتژیک که البته هم‌اکنون و با برداشته شدن تحریم‌ها این موقعیت چند برابر شده است، با دکتر سیدعلی حسینی، مدیرعامل بورس انرژی ایران گفت‌وگویی صمیمانه داشتیم. توجه به جایگاه بورس انرژی، اقدامات صورت گرفته، اهداف، تلاش‌ها و برنامه‌ها بدنه اصلی این صحبت‌ها را تشکیل داد. حسینی در ابتدای سخنان خوددرخصوص رویکرد رسانه‌ای خاص این نهاد به خبرنگار «دنیای اقتصاد» گفت: بورس انرژی ایران هنوز هم نهادی نوپا به شمار می‌آید؛ بنابراین به تلاش‌های بسیاری نیاز داشته و همچنین یک اشتباه شاید بتواند به کارکرد این نهاد ملی خدشه وارد کند بنابراین رویکرد رسانه‌ای ما در سال‌های اخیر فاصله گرفتن از برخی بحث و جدل‌ها و همچنین توجه به فعالیت‌های اجرایی و احداث زیرساخت‌های مورد نیاز معطوف بوده است.
البته این رفتار باعث نشده تا در برابر برخی هجمه‌ها ساکت باشیم هرچند که تلاش داشته‌ایم تا از جدال‌های رسانه‌ای به دور باشیم. هم‌اکنون اطلاع رسانی بورس انرژی برخلاف گذشته به‌روز شده و در پایان هر روز گزارش فعالیت و عملکرد و رویدادهای مهم روی خروجی بسیاری از رسانه‌ها قرار می‌گیرد. مدیر عامل بورس انرژی ایران درخصوص فعالیت‌های این نهاد در ماه‌های اخیر این گونه توضیح داد که هم‌اکنون جایگاه بورس انرژی برای مدیران تراز اول کشور به جایگاهی شفاف بدل شده و اغلب این افراد در مورد بورس انرژی نگاهی حمایتی اتخاذ کرده‌اند. به گفته وی، حضور مدیران این بورس در جلسات مدیریتی و تصمیم‌سازی، اخذ تصمیماتی قدرتمند و مصوبات رسمی از بدنه تصمیم‌سازی را می‌توان یکی از فعالیت‌های مهم این بورس در ماه‌های اخیر برشمرد که هرکدام از این تصمیمات می‌تواند فضای باز بزرگی را در دوران پسابرجام برای این بورس به ارمغان آورد. به‌عنوان مثال هم‌اکنون شخص وزیر نفت و یا وزیر نیرو با نگاه حمایتی خود به موافقان بورس انرژی تبدیل شده‌اند. حسینی افزود: همین ویژگی را باید جدی گرفت زیرا قطعا در آینده به خروجی‌های مهمی منتهی خواهد شد، همان‌گونه که در سایر بورس‌های مشابه تاثیرات آن را ملاحظه کرده‌اید. وی در ادامه گفت: هم‌اکنون نهادهای تصمیم‌سازی متوجه شده‌اند باید برای اقتصاد کشور ظرفیت‌سازی کرد و البته بورس انرژی را باید در این میان یک سرمایه به شمار آورد هرچند که در گذشته برخی نهادهای حاکمیتی در برابر این بورس موضعی انتقادی و حتی تدافعی اتخاذ می‌کردند. حجم تولید، فروش داخلی و صادرات نفت خام و میعانات گازی ایران مواردی است که اهمیت این بورس را بیش از پیش نشان می‌دهد که شاید نیازی به توضیح بیشتر نباشد.
دکتر حسینی در ادامه این نشست به آمارهای جالبی از بورس انرژی اشاره کرد و گفت: تنها در ۹ ماهه ابتدایی سال جاری کل ارزش معاملات در بورس انرژی ۲۵ هزار و ۹۲۶ میلیارد ریال بوده که در مقایسه با مدت مشابه در سال گذشته و ثبت رقم ۱۳ هزار و ۹۳۳ میلیارد ریال، از افزایش ۸۶ درصدی حکایت دارد که همین آمار در نوع خود بسیار پراهمیت به شمار می‌آید. وی در ادامه افزود این رشد ارزش معامله در حالی محقق شده که بهای هر بشکه نفت خام در بازارهای جهانی از نزدیک به ۱۰۰ دلار در هر بشکه هم‌اکنون به نزدیکی ۳۰ دلار در هر بشکه کاهش یافته است. درخصوص بازار مشتقه و قراردادهای سلف موازی استاندارد برق نیز حجم قرار‌دادها در ۹ ماهه ابتدایی سال جاری بیش از ۸۶۰ هزار مورد بوده در حالی که این رقم در مدت مشابه سال قبل تنها ۲۳۵ هزار و ۸ واحد به ثبت رسیده است که از رشدی ۲۶۵ درصدی حکایت می‌کند. وی درخصوص بازار فیزیکی نیز افزود: در ۹ ماه ابتدایی سال جاری در رینگ داخلی شاهد معامله ۷۴۹ هزار تن انواع محصولات نفتی، گازی یا پتروشیمی بودیم که ارزشی معادل ۸هزار و ۸۱ میلیارد ریال داشته است. در رینگ بین‌الملل این بورس نیز ۳۳۷هزار تن انواع محصولات مورد معامله قرار گرفت که ارزشی معادل ۴ هزار و ۴۴۱ میلیارد ریال را به خود اختصاص داد. به گفته حسینی در مقام مقایسه باید گفت که در رینگ داخلی حجم معاملات ۶۱/ ۴۶ درصد رشد و ارزش معاملات ۴۴/ ۳ درصد کاهش داشته و در رینگ بین‌المللی نیز حجم معاملات ۱۵۰ درصد و ارزش معاملات نیز ۶۵/ ۴۰ درصد رشد را نشان می‌دهد. که در نهایت حجم کل معاملات رشدی نزدیک به ۳/ ۶۸ درصد و ارزش معاملات نیز ۶۷/ ۸ درصد تقویت شده است. کاهش جدی قیمت جهانی نفت و انواع حامل‌های انرژی فرآورده‌ها و سایر کالاهای مشابه را باید دلیل اصلی رشد محدود ارزش معادلات به شمار آورد.
دکتر حسینی در ادامه این نشست به معامله موفق اوراق سلف استاندارد نفت کوره اشاره کرده و گفت بر پایه این موفقیت در آینده شاهد معامله ۲۰۰۰ میلیارد ریال اوراق سلف استاندارد نفت خام نیز خواهیم بود که از سودی بین ۲۵ تا ۲۸ درصد برخوردار بوده و نرخ بازخرید روزشمار آن نیز ۲۳ درصد خواهد بود که قطعا برای خریداران جذابیت بالایی به همراه خواهد داشت. البته در مورد اوراق سلف استاندارد نفت کوره نیز در حال رایزنی با وزارت نفت هستیم تا بتوانیم این اوراق را تا پایان سال باز هم عرضه کنیم. مدیرعامل بورس انرژی در ادامه این نشست به شرایط کلی معاملات نفت خام در بورس انرژی اشاره داشت و گفت: هم‌اکنون دستگاه‌های ذی‌صلاح در حال آماده کردن دستورالعمل‌های اجرایی عرضه نفت خام در رینگ بین‌الملل بورس انرژی هستند. وی در ادامه افزود: هم‌اکنون در حال تلاش برای بهبود ساز و کارهای اجرایی هستیم تا بخش خصوصی واقعی بتواند با سهولت بیشتری به این بازار ورود کند که حداقل خروجی آن افزایش حجم صادرات نفت خام به شمار خواهد آمد. وی گفت: بورس انرژی ایران دروازه ورود به تجارت انرژی در دنیای امروز به شمار می‌رود که باید از آن حداکثر استفاده را ببریم. هم‌اکنون نفت خام صادراتی ایران با شرایط و فرآیندهای مذاکره به فروش میرسد و حال سوال مهم اینجاست که آیا مکانیزم بورس نمی‌تواند بهتر از مذاکره نفت خام را به فروش برساند؟ دکتر حسینی در ادامه به وضعیت فروش میعانات گازی اشاره کرد و گفت هم‌اکنون با توجه به ظرفیت‌های موجود، اغلب عرضه‌ها به سرعت به فروش میرسد و با توجه به توسعه روز‌افزون پالایشگاه‌های کوچک در ایران و اقصی نقاط جهان، این بازار گسترش خواهد یافت. وی در ادامه افزود: هم‌اکنون مهم‌ترین محدودیت ما تعداد محدود نقاط تحویل است مثلا در بندر عباس و با دو شیفت فعالیت، حجم عرضه افزایش یافته و برنامه‌ها از افزایش بیشتر میزان عرضه خبر می‌دهد. مدیرعامل بورس انرژی در ادامه این گفت‌وگو به محدودیت معاملات صادراتی با ریال اشاره کرد و گفت: با توجه به شرایط فعلی، اغلب عرضه‌های صادراتی با ریال صورت می‌گیرد بنابراین به کمک گشایش‌های ارزی، قطعا جذابیت خرید بیشتری برای خریداران بین‌المللی محقق خواهد شد و امیدواریم با کاهش ریسک‌های داد و ستد شرایط بهتری را در آینده شاهد باشیم. وی در پایان این نشست به آمادگی بورس انرژی برای عرضه نفت خام و میعانات گازی صادراتی اشاره کرد.
بورس انرژی ایران را باید مهم‌ترین ابزار دولت در دورانی موسوم به پساتحریم دانست زیرا می‌تواند فروش نفت، حامل‌های انرژی، فرآورده‌های پالایشی یا میعانات گازی را به جای بازارهای مطرح منطقه‌ای، به ایران منتقل کند. معاملاتی که هم‌اکنون در بورس دبی موسوم به DME در حال تجربه شدن است. شفافیت گسترده مبادلات و نقل و انتقالات مالی، کاهش محسوس هزینه مبادله، امکان حضور بخش خصوصی واقعی و خریداران بین‌المللی و از همه مهم‌تر ویژگی‌های خاص ایران به‌عنوان کشوری با ذخایر قابل‌اعتماد زیرزمینی، مواردی است که اهمیت بورس انرژی را چند‌برابر جلوه می‌دهد. به جرأت باید گفت که جایگاه جغرافیایی ایران و هم‌مرزی با 17 کشور، تغییر اقلیم آب و هوایی در مرزهای شمالی یا مناطق جنوبی، تفاوت تقاضای برق در ماه‌های مختلف سال و حتی ساعات شبانه‌روز در کنار وسعت جغرافیایی و انتقال زمان اوج مصرف و تولید و تقاضای متناوب انرژی در حوزه جغرافیایی غرب آسیا موارد دیگری است که جایگاه ایران را به‌عنوان مرکز مبادلات انرژی‌های هیدروکربوری الکتریکی دوچندان کرده است.
تشکیل بورس انرژی، ایجاد زیرساخت‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری آن، تجربیات پیشین و عزم تصمیم‌سازان کلان اقتصادی برای تغییر رویکردهای مبادلاتی و نیاز به شفافیت بیشتر، تلاش برای رونق هرچه بیشتر مبادلات و تقویت بازارهای مالی موارد دیگری است که باز‌هم نام بورس انرژی را بر سر زبان‌ها خواهد انداخت. کوتاه سخن آنکه ایجاد یک بورس انرژی قدرتمند را باید بخشی از منافع ملی و استراتژیک کشور در حوزه اقتصاد و روابط تجاری قلمداد کرد. در صورت مبادله حامل‌های انرژی در بازار داخلی و خرید و فروش توسط بخش خصوصی واقعی، شاید دیگر تحریم نفتی ایران برای کشورهای متخاصم غیرممکن باشد، همان‌گونه که برای روسیه و البته به کمک بخش خصوصی آن کشور، غیرممکن شد.
ارسال نظر