شروین شهریاری

پرسش از آقای اسفینی: به هنگام اجرای افزایش سرمایه در صورت اتمام مهلت پذیره نویسی، وضعیت حقوق سهامداران شرکت چگونه خواهد بود؟ پاسخ: افزایش سرمایه شرکت‌ها به روش‌های مختلفی از محل سود انباشته، ‌اندوخته طرح توسعه، آورده نقدی و مطالبات سهامداران، صرف سهام و ... صورت می‌پذیرد که برای اطلاع از مراحل قانونی هریک، باید به توضیحات مشروح قانون تجارت مراجعه کرد. اما در پاسخ به این پرسش، به نظر می‌رسد منظور خواننده محترم نوعی از افزایش سرمایه است که تمام یا بخشی از آن از محل مطالبات یا آورده نقدی سهامداران تامین می‌شود که اجرای این نوع افزایش سرمایه مستلزم انتشار گواهی حق تقدم شرکت در افزایش سرمایه برای اشخاصی است که در زمان اعمال افزایش سرمایه، سهامدار شرکت بوده‌اند. در این حالت، گواهینامه حق تقدم برای سهامداران قبلی ارسال می‌شود. پس ازآن، نماد معاملاتی سهم در بازار بورس بازگشایی می‌شود. در این مرحله طی مدت دو ماه امکان خرید و فروش حق تقدم نیز در تابلوی بورس وجود دارد. البته طبق قانون، هیات مدیره اختیار تمدید مهلت استفاده از حق تقدم را نیز خواهد داشت. در این شرایط، سهامدار قبلی می‌تواند مبلغ درخواست شده توسط شرکت را به حساب مربوطه واریز نماید تا تعداد سهام او در شرکت مورد نظر، متناسب با میزان افزایش سرمایه (و یا میزان مبلغ واریزی) افزایش یابد. اگر سهامدار مطالباتی از دوره‌های گذشته نداشته باشد، باید به ازای هر سهم و به میزان افزایش سرمایه، مبلغ یک هزار ریال (که همان ارزش اسمی‌ سهام است) را پرداخت نماید یا این که حق تقدم را به قیمت بازار به فروش برساند تا خریدار جدید فرصت شرکت در افزایش سرمایه را پیدا کند. در برخی مواقع، سهامداران مایل به استفاده از حق تقدم شرکت در افزایش سرمایه نیستند؛ ولی حق تقدم خود را نیز در بازار در مهلت قانونی به فروش نمی‌رسانند. در چنین مواردی براساس قانون، شرکت به نمایندگی از این سهامداران اقدام به عرضه حق تقدم استفاده نشده می‌نماید.البته این اقدام پس از پایان مهلت پذیره نویسی صورت می‌پذیرد؛ به نحوی که نماد معاملاتی مجددا برای عرضه حق تقدم استفاده نشده بازگشایی می‌شود.پس از طی این مرحله، شرکت اقدام به استعلام از بانک نموده و براساس ماده ۱۶۳ قانون تجارت، اقدامات لازم برای ثبت افزایش سرمایه را انجام می دهد. پس از انجام این مراحل، سهامدارانی که حق تقدم ایشان توسط شرکت در بازار به فروش رسیده، دارای مطالباتی متناسب با میزان حق تقدم استفاده نشده خواهند بود که می‌توانند با مراجعه به شرکت، مطالبات خود را به صورت نقدی از طریق شبکه بانکی دریافت کنند.

پرسش بدون ذکر نام: نوسانات شاخص کل بورس نشان دهنده چیست؟

پاسخ: بازدهی سرمایه‌گذاران در بورس اوراق بهادارعمدتا از دو محل حاصل می‌شود: تغییر قیمت اوراق بهادار و منافع مربوط به تقسیم سود در مجامع شرکت‌ها. در حال حاضر شاخص بورس تهران، آثار هر دو عامل موثر بر بازدهی سرمایه‌گذاران را در نظر می‌گیرد و می‌تواند به عنوان معیاری واقعی از تغییرات میانگین بازدهی بازار تلقی شود. البته در این رابطه، برخی نارسایی‌ها نیز وجود دارد که مهمترین آنها مربوط به پایین بودن میزان سهام شناور آزاد در بورس تهران است. اهمیت این مساله به اندازه‌ای است که در محاسبه برخی شاخص‌های معتبر در سایر بازارهای سهام جهان، نوسانات شاخص با لحاظ کردن اثر میزان سهام شناور آزاد صورت می‌پذیرد.

بدین معنا که تغییرات شاخص تنها به میزان تغییرات بازدهی سهامی اعمال می‌شود که به صورت آزاد در بازار قابل معامله است. بدین ترتیب اثر سهام غیر شناور(بلوکه شده) در محاسبات شاخص حذف شده و تغییرات شاخص نمایش واقعی تری از میزان تغییرات بازدهی بازار را منعکس می‌کند.شایان ذکر است از نیمه آذر ماه ۸۷‌‌، نحوه محاسبه شاخص کل دچار تغییر شده و تا پیش از آن تنها تغییرات قیمت سهام در محاسبه شاخص کل (TEPIX) مد نظر بوده است. بدین ترتیب در حال حاضر مطالعه روند تاریخی این شاخص و قابلیت مقایسه آن با گذشته دچار اشکال شده است.

Shahriary_sh@yahoo.com