گروه بازار پول- بانک مرکزی پس از سکوت طولانی مدت در مورد آمارهای اقتصادی مهم کشور،آخرین آمار مربوط به برخی شاخص‌های مهم اقتصادی را منتشر کرده است. آمار ارائه شده از سوی بانک مرکزی مربوط به فروردین ماه امسال است و گرچه برخی ارقام شاخص‌های ارائه شده در فروردین ماه امسال، نسبت به اسفندماه پارسال، کاهش یافته است؛ اما مقایسه آنها با فروردین ماه سال ۹۱ نشان از افزایش شدید شاخص دارد. تورم بانک مرکزی پیش از این نیز رقم شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی (تورم) در فروردین ماه امسال را ۲/۳۲ اعلام کرده بود؛ حال بررسی جزئیات ارائه شده نشان می‌دهد که تورم در مناطق شهری ایران نسبت به اسفندماه ۳ درصد رشد کرده است. این آمار همچنین نشان می‌دهد که تورم نقطه‌ای (فروردین ۹۲ نسبت به فروردین ۹۱) به بیش از ۴۲ درصد رسیده است. نرخ تورم نقطه‌ای از تیرماه سال قبل به این سو، ماه به ماه در حال افزایش بوده و به نظر می‌رسد به آستانه‌های هشدار رسیده است. با استفاده از آمارهای بانک مرکزی مشاهده می‌شود در تیرماه سال ۹۱، نرخ تورم نقطه به نقطه به میزان ۹/۲۱ درصد بوده و پس از آن هر ماه بر رقم آن افزوده شده است. به طوری که در عرض ۹ ماه، یعنی تا پایان فروردین ماه سال ۹۲، از ۹/۲۱ درصد به رقم ۲/۴۲ درصد رسیده که افزایش قابل توجهی به میزان ۳/۲۰ درصد را نشان می‌دهد و تقریبا می‌توان گفت نرخ آن دو برابر شده است. به عبارت دیگر، طی یک بازه زمانی ۹ ماهه، بیش از ۲۰ درصد بر نرخ تورم نقطه‌ای در اقتصاد کشور افزوده شده است. رشد ۴۱ درصدی تورم تولید گزارش بانک مرکزی نشان می‌دهد شاخص بهای تولید‌کننده در فروردینه‌ماه امسال نسبت به ماه قبل از آن ۶/۱ درصد بالا رفته است. این در حالی است که شاخص یاد شده نسبت به فروردین ماه پارسال بیش از ۴۱درصد افزایش داشته است. در میان شاخص‌هایی که بانک مرکزی از اقتصاد ایران منتشر می‌کند، شاخص «بهای تولیدکننده» شاخص خاصی است. این شاخص که تغییرات قیمت کالاها و خدمات تولید و عرضه شده به عمده فروشان، مصرف‌کننده نهایی یا صادرکننده به کشورهای خارجی توسط تولیدکننده را نشان می‌دهد؛ در سه گروه کشاورزی، صنعت و خدمات مورد ارزیابی بانک مرکزی قرار می‌گیرد و تغییرات قیمت کالاها و مواد خام خریداری شده توسط کارخانه‌ها را نشان می‌دهد. از آنجا که این شاخص زودتر از شاخص قیمت مصرف‌کننده منتشر می‌شود، یک شاخص «پیشرو» است. افزایش شاخص قیمت تولیدکننده منجر به افزایش شاخص تورم می‌شود و افزایش تورم نیز به طور خودکار بر تصمیمات بانک مرکزی تاثیر مستقیمی دارد؛ بنابراین هر چقدر شاخص بهای تولیدکننده نسبت به پیش بینی‌ها افزایش پیدا کند، انتظار تقویت قیمت‌ها هم وجود دارد. به عبارت دیگر، نوسان شاخص قیمت تولیدکننده در آینده‌ای نه چندان دور تاثیر خود را در شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی (نرخ تورم) نشان خواهد داد. در جزئیات گزارش بانک مرکزی از شاخص بهای تولیدکننده، گروه‌های کشاورزی، صنعت و خدمات مورد ارزیابی قرار گرفته شد تا دلایل تغییرات شاخص معلوم شود. بانک مرکزی در گزارش خود عنوان کرده که به طور کلی «افزایش شاخص بهای اقلام و گروه‌هایی مانند کلزا و گلرنگ، محصولات جالیزی، سبزی‌های برگی، میوه‌های هسته‌دار، ماهی آب‌های شمال، کنجاله کلزا، ساخت قند و شکر، نوشابه گازدار، الیاف اکریلیک، نخ فرش، ساخت انواع قالی و قالیچه، کارتن و ورق کارتن، برش‌های نفتی، فعالیت‌های عمومی، اجتماعی و شخصی بیشترین اثر را در افزایش شاخص بهای تولید‌کننده نسبت به ماه قبل داشته است.» در بخش «کشاورزی، شکار، جنگلداری و ماهیگیری»، پایین‌رفتن شاخص بهای اقلام و گروه‌هایی مانند یونجه به میزان ۳/۶ درصد، گوسفند و بره ۴/۳ درصد، مرغ ۳/۸ درصد، تخم‌مرغ نزدیک به ۱۵ درصد و ماهی آب‌های جنوب حدود ۱۱ درصد همراه با بالارفتن شاخص بهای اقلام و گروه‌هایی چون کلزا و گلرنگ معادل ۴/۳۳ درصد، محصولات جالیزی ۳/۱ درصد، سبزی‌های برگی ۷/۵ درصد، میوه‌های هسته‌دار حدود ۲۰ درصد و ماهی آب‌های شمال نزدیک به ۲۱ درصد موجب شد تا شاخص بهای گروه «کشاورزی، شکار، جنگلداری و ماهیگیری» نیم درصد نسبت به اسفندماه ۹۱ کاهش پیدا کند. اما روی هم رفته، شاخص بهای تولیدکننده در این گروه نسبت به فروردین ماه ۹۱ بالغ‌بر ۴۱ درصد افزایش پیدا کرده است. بر اساس گزارش بانک مرکزی، شاخص بهای گروه اختصاصی «ساخت» (صنعت) در فروردین‌ماه امسال نسبت به اسفندماه پارسال، ۳ درصد بالا رفته که بیشتر ناشی از افزایش شاخص بهای اقلام و گروه‌هایی مانند کنجاله کلزا حدود ۱۱ درصد، ساخت قند و شکر حدود ۱۴ درصد، نوشابه گازدار ۴/۷ درصد، الیاف اکریلیک ۳/۸ درصد، نخ فرش ۴/۱۷ درصد، ساخت انواع قالی و قالیچه ۴/۳ درصد، کارتن و ورق کارتن حدود ۶ درصد، برش‌های نفتی و دی اکتیل فتالات حدود ۵۰ درصد، صابون دستشویی و حمام حدود ۳۸ درصد، پروفیل آلومینیوم حدود ۱۱ درصد، لیفتراک نزدیک به ۲۴ درصد و انواع یخچال و فریزر حدود ۳۵ درصد تا ۶۸ درصد بود. در مجموع، گزارش بانک مرکزی عنوان کرده که شاخص بهای گروه اختصاصی «ساخت»، در مقایسه با اسفندماه سال گذشته معادل ۴/۴۴ درصد افزایش یافته است. در گروه اختصاصی «خدمات»، طی فروردین ماه امسال، بالا‌رفتن شاخص بهای اقلام و گروه‌هایی مانند هتل و رستوران نزدیک به ۴ درصد، حمل‌ونقل زمینی مسافر بدون برنامه زمانی ۲/۲ درصد، حمل‌ونقل زمینی بار توسط وانت ۵/۸ درصد، بهداشت و مددکاری اجتماعی ۵/۱ درصد و سایر فعالیت‌های عمومی، اجتماعی و شخصی ۸/۷ درصد همراه با پایین‌آمدن شاخص بهای اقلام و گروه‌هایی نظیر حمل‌ونقل زمینی مسافر با برنامه زمانی به میزان ۱/۶ درصد و حمل‌ونقل زمینی بار توسط کامیون ۲/۶ درصد مواجه و موجب شد تا شاخص بهای گروه اختصاصی خدمات افزایش جزئی معادل ۱/۰ درصد نسبت به اسفندماه پارسال نشان دهد. گزارش بانک مرکزی در این مورد اضافه کرده است که شاخص بهای گروه «خدمات»، ۵/۳۳ درصد نسبت به اسفندماه سال گذشته بالا رفته است. کاهش توان رقابتی کالاهای ایرانی در میان شاخص‌های اقتصادی، هیچ چیز بهتر از شاخص «بهای کالای صادراتی» نمی‌تواند تصویری مقایسه‌ای از قیمت تمام شده کالاهای تولید داخل با خارج به دست دهد. بانک مرکزی ۱۵ سال پیش شروع به محاسبه این شاخص کرده و آمارهای مربوط به آن را بر روی وبسایت خود قرار داده است. شاخصی که «تغییرات سطح عمومی قیمت کالاهای غیرنفتی صادراتی» را نشان می‌دهد. برای تهیه این شاخص، «قیمت ارزی» کالاهای صادرشده به «قیمت ریالی» تبدیل می‌شود، اما روی هم رفته تغییرات این شاخص، نمایانگر «تغییرات قیمت کالاهای صادرشده در بازارهای جهانی و نوسانات نرخ ارز» است. به بیان دیگر وقتی شاخص بهای کالاهای صادراتی روند صعودی پیدا می‌کند، نشانه‌های جدیدی از افزایش «قیمت تمام شده کالای صادراتی» را نمایان می‌سازد؛ چرا که با افزایش این شاخص، قیمت تمام شده کالای صادراتی بالاتر می‌رود. وقتی قیمت کالای صادراتی در بازار رقابتی جهانی بالاتر می‌رود؛ شانس یافتن بازارهای جدید و صادرات بیشتر کالاهای ایرانی نیز کاهش پیدا می‌کند. بانک مرکزی شاخص قیمت کالاهای صادراتی را بر اساس دو گروه عمده «اصلی و اختصاصی» دسته‌بندی می‌کند. بیشتر کالاهای گروه اول با تکیه بر مواد طبیعی یا خوراکی ایجاد شده است. از جمله کالاهای این گروه محصولات نباتی و حیوانی، محصولات معدنی، محصولات صنایع غذایی، محصولات نساجی و... است. در گروه دوم نیز محصولات پتروشیمی قرار می‌گیرد.گزارش بانک مرکزی از شاخص بهای کالای صادراتی، نشان از رشد عجیب این شاخص در فروردین ماه امسال نسبت به فروردین ماه سال گذشته دارد. چنانکه، در فروردین ماه امسال، شاخص بهای گروه محصولات نباتی ۲۱۶/۵ درصد، چربی‌ها ، روغن‌های حیوانی و نباتی ۱۷۶/۱درصد، محصولات صنایع غذایی، نوشابه‌ها و توتون ۱۴۶ درصد، محصولات معدنی ۲۲۳/۱ درصد، محصولات شیمیایی ۱۱۷/۳ درصد، مواد پلاستیکی ۸۳/۱ درصد، محصولات چرمی ۱۳۷/۱ درصد، مصنوعات ساخته شده از سنگ ۱۴۶/۳ درصد، ماشین آلات مکانیکی ۱۶/۷ درصد و تجهیزات ترابری ۲۴۴ درصد نسبت به فروردین ماه سال گذشته رشد داشته است. ضمن اینکه گزارش بانک مرکزی از گروه اختصاصی «محصولات پتروشیمی» نشان از رشد ۲۲۱ درصدی این شاخص در فروردین ماه امسال نسبت به فروردین ماه سال گذشته دارد. در بیان دلایل رشد شاخص قیمت کالای صادراتی، بیش از هر چیز می‌توان ردپای نوسان‌های ارزی ظرف دو سال گذشته را مشاهده کرد. چنانکه با افزایش نوسان‌های ارزی، شاخص بهای کالای صادراتی رشد کرده و نتوانسته خود را با شرایط موجود وفق دهد. البته این آمار مربوط به فروردین ‌ماه امسال است و شاید در ماه‌های بعد، اتفاقات دیگری افتاده باشد. کاهش چک برگشتی آمارهای چک برگشتی پس از یک سال به روز شد.پیش از این آخرین آمار در فروردین ۹۱ منتشر شده بود. در بهمن‌ماه سال گذشته، دبیر کل بانک مرکزی عنوان کرده بود که «روزانه حدود ۷۵ هزار چک در ایران برگشت می‌خورد.» آخرین بار، بانک مرکزی در خرداد ماه سال ۹۱ برخی از آمارهای مربوط به اسناد مبادله شده و برگشت داده شده را منتشر کرد که بر اساس آن میزان چک برگشتی در فروردین ماه سال ۹۱ نسبت به فروردین ماه سال ۹۰ بالغ‌بر ۶/۶ درصد رشد کرده بود. بنا به آمارهای پیشین بانک مرکزی، تعداد اسناد مبادله شده و برگشت داده شده در فروردین ماه ۹۱ نسبت به اسفندماه ۹۰ کاهش پیدا کرده بود و به ترتیب ۴/۶ و ۴/۵ درصد بود. اما بر اساس آمار جدید بانک مرکزی از میزان اسناد مبادله شده و برگشت داده شده در اتاق پایاپای اسناد بانکی تهران، در فروردین ماه امسال،۵/۲ میلیون برگ سند به مبلغ ۲/٤٩٢ هزار میلیارد ریال در اتاق پایاپای اسناد بانکی تهران مبادله شده است که در مقایسه با اسفندماه سال گذشته، از نظر تعداد بیش از ۵۰ درصد و از نظر مبلغ حدود ۶۰ درصد کاهش پیدا کرده است. البته با اینکه تعداد اسناد مبادله شده نسبت به فروردین ماه پارسال نزدیک به ۱۲ درصد کاهش پیدا کرده؛ اما «مبلغ» این اسناد در مقایسه با فروردین ماه سال گذشته حدود ۱۹ درصد رشد داشته است. گزارش بانک مرکزی نشان می‌دهد در فروردین ماه سال‌جاری،۲۹۱ هزار برگ سند به مبلغی بالغ‌بر ۳/۲۲ هزار میلیارد ریال برگشت خورده است. در فروردین ماه ١٣٩٢ نسبت به اسفندماه ۹۱ تعداد چک‌های برگشتی ۴۰ درصد کاهش پیدا کرده است. ضمن اینکه در فروردین ماه ١٣٩٢ نسبت‌های تعداد و مبلغ اسناد برگشت داده شده به مبادله شده به ترتیب به ۶/۱۱ درصد و ۵/۴ درصد رسیده است. به عبارت دیگر،این نسبت‌های مزبور در فروردین ماه ۹۱ به ترتیب ۷/۱۳ درصد و ۶/۵ درصد بوده است. رشد ۸۷ درصدی قیمت دلار بخش آخر گزارش بانک مرکزی از شاخص‌های ماهانه اقتصادی مربوط به متوسط قیمت فروش سکه بهار آزادی (قدیم و جدید) و یک دلار آمریکا در بازار آزاد شهر تهران است. بر اساس گزارش بانک مرکزی در فروردین ماه امسال متوسط قیمت فروش یک سکه تمام بهار آزادی در بازار آزاد شهر تهران با طرح قدیم به یک میلیون و ۳۵۲ هزار و ۱۰۴ تومان و با طرح جدید به یک میلیون و ۳۷۷ هزار و ۴۸۳ تومان رسیده که در مقایسه با ماه قبل از آن به ترتیب ۳/۲ درصد و ۱/۲ درصد کاهش نشان می‌دهد. اما قیمت سکه بهار آزادی طرح قدیم و جدید در مقایسه با ماه مشابه سال گذشته به ترتیب حدود ۸۰ درصد و نزدیک به ۸۵ درصد رشد داشته است. در فروردین ماه امسال، همچنین متوسط قیمت فروش یک دلار آمریکا در بازار آزاد سه هزار و ۵۰۳ تومان بوده که نسبت به اسفندماه پارسال ۲ درصد و نسبت به فروردین ماه سال گذشته حدود ۸۷ درصد گران‌تر شده است. رشد بی‌سابقه قیمت خوراکی‌ها بانک مرکزی در بخش دیگری از آمارهای «به روز شده» خود، به متوسط قیمت خرده‌فروشی برخی اقلام خوراکی اشاره کرده که پیش از این به صورت هفتگی منتشر می‌شد. این نخستین بار است که در سال‌جاری بانک مرکزی گزارش مبسوط خرده‌فروشی برخی اقلام خوراکی را منتشر می‌کند. گزارشی که پیش از این طبق یک روال مشخص و به طور منظم هر هفته اعلام می‌شد؛ اما انتشار این گزارش نزدیک به ۶ ماه متوقف مانده بود. گزارش بانک مرکزی در این مورد، مبتنی است بر ۱۱ گروه خوراکی شامل لبنیات، تخم مرغ، مرغ، حبوبات، برنج، میوه‌ها و سبزی‌های تازه، گوشت قرمز، قند و شکر، چای و روغن نباتی. گزارش بانک مرکزی در این بخش مربوط به هفته منتهی به ۲۴ خرداد ماه سال‌جاری است که نشان از افزایش بی‌سابقه شاخص قیمت برخی گروه‌های کالایی دارد. به طور مثال، شاخص قیمت در بخش لبنیات در هفته سوم خرداد ماه امسال بیش از ۴۳ درصد، شاخص قیمت تخم مرغ نزدیک به ۹۶ درصد، حبوبات بیش از ۹۵ درصد، سبزی‌های تازه بیش از ۶۵ درصد و گوشت قرمز نزدیک به ۵۴ درصد نسبت به هفته سوم خرداد ماه پارسال رشد کرده است. این رشد شاخص در گروه کالایی چای به روند عجیبی رسیده؛ چنان که در هفته سوم خرداد ماه امسال شاخص قیمت در این گروه بیش از ۱۰۰ درصد نسبت به هفته سوم خرداد ماه ۹۱ رشد کرده است.

آمار بانک مرکزی از شرایط اقتصادی