خرید تضمینی دولت علیه بخش خصوصی

پگاه آفرین‌زاد- سال گذشته خبر آمد که خرما و کشمش صادراتی ایران در بازار چین خریدار ندارد. دلیل آن هم ساده و تکراری بود؛ بسته‌بندی نامناسب. گفته می‌شود که بسته‌های خرما در هوای مرطوب چین خیلی زود نم می‌کشد و از رنگ و رونق می‌افتد. این آفت صادرات بر افکن را در برخی دیگر از محصولات کشورمان نیز کمابیش می‌توان مشاهده کرد. دیروز میزگرد تخصصی جایگاه و نقش بسته‌بندی در صادرات با حضور اساتید دانشگاه و مسوولان سازمان توسعه تجارت ایران و همچنین تعدادی از صادرکنندگان کشور در سازمان بازرگانی استان تهران برگزار شد.

در این میزگرد مهندس رحمانی، قائم‌مقام مدیرعامل شرکت فرآورده‌های غذایی مانی خاورمیانه با اشاره به اینکه «بهترین تجهیزات بسته‌بندی را وارد شرکت کرده‌ایم و کشمش ایران را به ۹۴کشور دنیا صادر می‌کنیم»، خاطرنشان کرد: متاسفانه دولت با خرید تضمینی تمام تصمیمات و برنامه‌ریزی‌های ما را به هم زده است.

وی ادامه داد: دولت به جای اینکه بخش‌خصوصی را حمایت کند، تمام کارهای ما را خراب می‌کند.

رحمانی با انتقاد از عملکرد وزارت جهاد کشاورزی افزود: وزارت جهاد کشاورزی اگر می‌خواهد کاری انجام دهد باید سیستم کشت و کشاورزی را اصلاح کند به عبارت دیگر کار خودش را انجام دهد نه اینکه زیر پای صادرکنندگان را با خریدهای تضمینی‌اش خالی کند.

این فعال بخش‌خصوصی موسسه استاندارد را نیز مورد انتقاد قرار داد که چرا به هر کالایی و به هر طریقی مجوز صدور می‌دهد.

به گفته رحمانی ۳۸درصد کشمش تولیدی ایران توسط این شرکت به دنیا صادر می‌شود.

وی حمایت دولت از صادرکنندگان را که در زمینه بسته‌بندی مناسب تلاش می‌کنند و از خود خلاقیت نشان می‌دهند ضروری دانست و اعلام کرد: نگذارید همان بلایی که گریبان زعفران و فرش ما را گرفته است، بر سر دیگر محصولات کشاورزی از جمله کشمش و خرما نیز بیاید.

رحمانی با اظهار تاسف بیان کرد: مجبور شدیم در منطقه جبل علی دبی شرکت بزنیم و در آن جا تولیدات خود را آغاز کنیم برای اینکه بازار را از دست ندهیم و حضور داشته باشیم.

وی در پایان سخنانش درخواست کرد: اگر دولتمردان حمایتمان نمی‌کنند، مشکل نیز به وجود نیاورند.

در ادامه دکتر خاکی فیروز، مدیر گروه پژوهش سلولزی و بسته‌بندی موسسه استاندارد در جواب سخنان این فعال بخش‌خصوصی با ابراز خوشحالی از وجود چنین افراد خلاقی که در همه زمینه‌ها تلاش می‌کنند تا راه خود را بیابند، اظهار کرد: تقاضای خود را مبنی‌بر بسته‌بندی کشمش برای ما ارسال کنید، حتما بررسی خواهیم کرد و اگر در شورای‌عالی استاندارد تصویب شد، بسته‌بندی کشمش برای صادرات اجباری می‌شود تا دیگر به صورت فله‌ای صادر نشود.

در این هنگام رحمانی گفت: مشکل ما فقط در خصوص کشمش نیست بلکه تمام محصولات کشاورزی با این مشکل دست و پنجه نرم می‌کند.

دکتر خاکی‌فیروز ادامه داد: اگر بسته‌بندی کالاهایی استاندارد نیست، پیشنهاد خود را به ما بدهید تا استاندارد آن تدوین شود.

همچنین دکتر گسیلی، مشاور گروه بسته‌بندی سازمان توسعه تجارت ایران در توضیح بسته‌بندی‌های استاندارد گفت: اکثر کشورهای دنیا که جایگاهی در صنعت بسته‌بندی دارند، چهار مرحله را طی کرده‌اند: مرحله کمی یا سودآوری، مرحله کیفی، مرحله نوآوری و در نهایت مرحله انعطاف‌پذیری.

وی با بیان این پرسش که ما در کدام مرحله قرار داریم، تصریح کرد: عوامل موثر زیادی باید دست به دست هم دهند تا صادرکننده بتواند فعل صادرات را انجام دهد.

دکتر گسیلی گفت: در کشور ما زیر ساخت‌ها برای صادرات مهیا نیست چراکه ما هنوز در اولین عامل خود که مزرعه است مشکل داریم و نمی‌توانیم محصول خود را به درستی کشت و برداشت کنیم و به میز بسته‌بندی برسانیم.

به اعتقاد دکتر گسیلی ناهماهنگ اساسی بین متولیان اصلی اقتصاد کشور و صادرکنندگان وجود دارد.

این کارشناس صنعت بسته‌بندی با اشاره به فاصله زیاد بخش‌خصوصی با دولت خاطرنشان کرد: صادرکنندگان ما خیلی جلوتر از بخش دولتی در حرکتند و به همین دلیل است که همیشه طلبکار دولت و سازمان بازرگانی بوده‌اند و هستند.

دکتر گسیلی با اشاره به اینکه بسیاری از راهکارهایی که ارائه می‌کنیم باید ابزارهای اجرا و انجام آن مهیا باشد، تصریح کرد: مثلا در اسپانیا زعفران را به صورت فریز شده بسته‌بندی می‌کنند آیا چنین امکاناتی در کشور ما وجود دارد؟

وی با اشاره به بحث آموزش و فرهنگ‌سازی تاکید کرد: شدیدا نیازمند فرهنگ‌سازی در زمینه صادرات هستیم، ما قشر مخاطب خارجی خود را نمی‌شناسیم و اگر صادرکنندگان ما خودشان همت نکنند، نمی‌دانند با چه بسته‌بندی باید وارد بازارهای جهانی شوند.

مشاور گروه بسته‌بندی سازمان توسعه تجارت ایران یکی از وظایف سازمان بازرگانی را ارائه اطلاعات مناسب و به موقع و نیز چند و چون سرمایه‌گذاری‌ها به بخش‌خصوصی دانست.وی خاطرنشان کرد: بحث صادرات و بسته بندی باید دغدغه و ملکه ذهنی و فکری همه مسوولان، مشاوران و دست‌اندرکاران امور باشد تا شاهد جهش صادراتی در کشور باشیم.

دکتر گسیلی در پایان سخنانش خبر امیدوارکننده‌ای به حضار داد: مبتکران و تولیدکنندگان بسته‌بندی‌هایی که باعث افزایش صادرات محصولات ایرانی در بازارهای جهانی شوند، تسهیلات و یارانه دریافت خواهند کرد.

این کارشناس صنعت بسته‌بندی افزود: به همین منظور سازمان توسعه تجارت برای تشویق بسته‌بندی‌های داخلی اقدام به تشکیل کلینیک‌های بسته‌بندی کرده است.

وی در توضیح این خبر ادامه داد: در این واحدها استادان مرتبط با بسته‌بندی از دانشگاه‌های مختلف، صادرکنندگان و اتحادیه‌های مرتبط با محصول مورد نظر، مراکز طراحی و گرافیکی بسته‌بندی، کارشناسان کالا و بازار از ادارات کل سازمان‌ها و وزارتخانه‌های ذی‌ربط حضور دارند و برای بهتر عرضه شدن کالاهای ایرانی در بازارهای هدف خارجی هم‌اندیشی می‌کنند.

وی همچنین اظهار کرد: فعالیت کلینیک‌های بسته‌بندی در نیمه دوم سال‌جاری با هدف ارتقای کیفیت بسته‌بندی محصولات صادراتی ایران در محل سازمان توسعه تجارت ایران آغاز خواهد شد.

در ادامه این نشست، دکتر دیانی، استاد دانشگاه و عضو هسته مطالعات و پژوهش‌های سازمان بازرگانی هم به ایراد سخن پرداخت: اینقدر های‌و‌هوی نکنیم و به عمل کردن بپردازیم.این جهش صادراتی که من نمی‌دانم چه کسی این کلمه را اختراع کرده به کل غلط است، مگر صادرات جهش دارد.بیایید کمی بیشتر فکر کنیم. فرصت‌سازی این نیست که روی تابلوها در سطح شهر بنویسیم جهش صادراتی،‌ اینطوری و آن طوری، مردم چه کار دارند که جهش صادراتی چیست؟»

وی توضیح داد: فرهنگ‌سازی این است که ابتدا به دولتمردان آموزش دهیم که باید چه کار کنند. یعنی به وزارت جهاد کشاورزی بگوییم کار اصلی اصلاح زیرساخت‌های کشاورزی است، نه خرید تضمینی محصولات و نه سر و کله زدن با قیمت‌ها که اصلی‌ترین و پایه‌‌ای‌ترین عنصر اقتصادی کشور است.

به گفته دیانی، برگزاری این هم‌اندیشی‌ها و میزگردها می‌تواند سرآغاز تحول و فرهنگ‌سازی باشد.

همچنین دکتر قاسمی، یکی دیگر از کارشناسان صنعت بسته‌بندی نیز در این نشست گفت: باید به آینده تجارت جهانی و عضویت در WTO بیندیشیم. باید به این چارچوب فکر کنیم که در ۱۰سال آینده جایگاه ما در بازارهای هدف کجا است.باید تعریف مجددی از بازارهای هدف ارائه کنیم.

وی با اشاره به اینکه بسته‌بندی جزئی از یک کالا است، خاطرنشان کرد: کالا نیز محور اصلی صادرات و واردات است. پس باید از بسته‌بندی‌های خلاق حمایت شود.

قاسمی با کمال تاسف افزود: درآمد سرانه ما همچنان رو به سرازیری دارد و در منطقه از نظر درآمد سرانه کشور ما در پایین‌ترین مرحله قرار دارد.

به گفته قاسمی زمانی یک صادرکننده می‌تواند در صادراتش موفق باشد که تولید انبوه داشته باشد و چون قیمت تمام شده محصولات ما بالا است نمی‌توانیم تولید انبوه داشته باشیم و بنابراین نمی‌توانیم به صورت انبوه کالا صادر کنیم.