گذرگاه باستانی تمدن‌ساز باز می‌گردد

دبیرکل اکو: رویه‌های مرزی باید یکسان‌سازی شود

گروه بازرگانی - روز گذشته دبیرکل اکو، رییس کل سازمان جهانی گمرک و مدیران گمرکات کشورهای مسیر جاده ابریشم در تهران گرد هم آمدند و بر احیای جاده ابریشم تاکید کردند. در این مراسم شمس‌الدین حسینی، وزیر امور اقتصادی و دارایی، راه ابریشم را به عنوان گذرگاه تمدن‌ساز در مشرق و مغرب دنیا دانست و گفت: کاهش هزینه‌ها با تسهیل تجارت به منظور تقویت تجارت رسمی منجر به ایجاد رفاه و شکوفایی تولید می‌شود؛ ضمن اینکه قدرت مقابله با پدیده‌هایی چون قاچاق و پولشویی افزایش می‌یابد.

وی در ادامه افزود: اگر بنا داریم که مسیر جاده ابریشم را احیا کنیم در کنار توسعه زیربناهای ارتباطی به ویژه راه‌ها، حتما باید به پیشرفت گمرکات و هماهنگی آنها توجه کنیم.

حسینی با تاکید بر این نکته که مسیر جاده ابریشم، مسیر «مزیت» است، خاطرنشان کرد: باید برای رفع کاستی‌ها، تشریفات زائد و هزینه‌های گمرکی از تمام تجربیات خود بهره گیریم و در مقابل صحت و دقت عملیات گمرکی را افزایش دهیم. به گفته این عضو کابینه دولت دهم، طی ۱۰ سال اخیر ۶۰ درصد حجم و ۲۹ درصد ارزش واردات و همچنین ۳۰ درصد حجم و ۵۵ درصد ارزش صادرات ایران با کشورهای مسیر جاده ابریشم بوده است. در این نشست یحیی معروفی، دبیرکل سازمان جهانی اکو با بیان اینکه کاروان تجاری جاده ابریشم که از درون اکو و کشورهای منطقه راه افتاده و طرح اتصال بندرعباس به آلماآتی و مسیرهای جدیدی که قرار است ایجاد شود را از دیگر ابتکارات این سازمان برای احیای مسیر جاده ابریشم دانست.

معروفی در ادامه به بیان برخی مشکلات گمرکی میان کشورهای منطقه پرداخت و گفت: زمان انتظار برای تکمیل تشریفات گمرکی در برخی مرزها هفت ‌تا هشت روز به درازا می‌کشد که این یک چالش است و باید رویه‌های گمرکی را در مرزها یکسان‌سازی و تسهیل کنیم.

حیات یازیچی، وزیر مشاور ترکیه از دیگر سخنرانان این نشست بود که گفت: در سال ۲۰۰۸، قبل از رکود جهانی اقتصاد، رقم تجارت جهانی به ۳۲ تریلیون میلیارد دلار رسید. حال با گذشتن از دوران رکود، امیدواریم امسال مجددا به این عدد نزدیک شویم. کشورهای جاده ابریشم دارای معدل بالایی در تجارت جهانی هستند. این کشورها در سال شاهد ۱۵ درصد رشد تجاری بوده‌اند و ۲۵ درصد تجارت جهانی مربوط به این کشورها است. وزیر مشاور ترکیه گفت: طبق بررسی‌هایی که در دانشگاه ‌هاروارد صورت گرفته با تاخیر هر کالا در مرزها، ۱ درصد به مالیات آن کالا افزوده می‌شود. ما باید با همکاری و اقدامات موثر در جهت کاهش این تاخیر‌ها کوشش کنیم. اردشیر محمدی، رییس‌کل گمرک ایران در ادامه این نشست با اشاره به اینکه سرعت‌بخشیدن به تجارت بین‌المللی، در دستور کار این نشست و اعضای آن قرار دارد، افزود: هم‌اکنون در عرصه اقتصاد بین‌الملل، فعالیت‌های برنامه‌ریزی شده‌ای در قالب احیای مسیر جاده ابریشم به تبع روابط بازرگانی کشورهای مستقر در مسیر جاده ابریشم صورت می‌گیرد. وی افزود: سرعت بخشیدن به تجارت بین‌المللی، روان‌ساز و شفاف‌ساز بودن تجارت بین‌الملل، بهبود و امنیت در فرآیند تجارت و تبادل اطلاعات بین سازمان‌های مرتبط با تجارت، کاهش اختلافات تجاری، کاهش تخلفات در تمام زمینه‌ها، استفاده بهینه از اطلاعات سایر سازمان‌ها به منظور تسریع امر تجارت، تسهیل در امر تعرفه و ارزش واقعی کالا، دسترسی آسان و سریع به آمار واقعی تجارت، تجزیه و تحلیل در حداقل زمان ممکن، حفاظت و تسهیل در همکاری‌های دو جانبه و چند جانبه، صیانت از حقوق تولیدکننده و مصرف‌کننده، افزایش درستکاری کارمندان، توقف نداشتن وسایل نقلیه حمل کالا، به حداقل رساندن توقف کالا و کاهش قیمت تمام شده کالا از مقولاتی است که اجرای آن با هماهنگی و همکاری موثر سایر کشورها به ویژه کشورهایی که نقش مهمی در تامین کالاهای تجاری و چرخه تولید و مصرف دارند، دست یافتنی است. محمدی تاکید کرد: موفقیت ما در زمینه توسعه تجارت در مسیر جاده ابریشم به همکاری‌های گسترده و حمایت از اصلاحات، قوانین و مقررات جدید و همکاری نزدیک با سازمان جهانی گمرک حوزه آسیا پاسیفیک و سازمان‌ها و نهادهای ملی و بین‌المللی بستگی دارد. میکوریا، دبیرکل سازمان جهانی گمرک (WCO) نیز در این نشست خواستار کاهش مقررات گمرکی در گمرکات آسیایی شد. میکوریا همچنین در دیدار با رییس اتاق ایران تلاش‌های دولت ایران برای تجهیز گمرکات کشور به سیستم مکانیزاسیون «آیسیکودا»، را مثبت ارزیابی کرد، اما آن را متعلق به گذشته دانست. رییس اتاق ایران نیز رونق جاده ابریشم - آن هم در شرایطی که حجم تجارت در شرق در حال پیشی گرفتن از غرب است را واجد اهمیت دانست و گفت: بدون مدرن‌سازی کلیه اداره‌های گمرک کشورهای این منطقه از جمله کشورهای آسیای میانه امکان‌پذیر نیست. وی پیشنهاد داد؛ دبیرخانه دائمی برای انجام هماهنگی لازم بین نهادهای گمرکی کشورهای مسیر جاده ابریشم و سازمان جهانی گمرک در ایران تاسیس شود و ظرفیت سایر سازمان‌های منطقه‌ای مثل ECO و D۸ که نهادهای دولتی و نیز اتاق ایران در آن حضوری فعال دارند مورد استفاده قرار گیرد.

رونق و زوال جاده ابریشم

جاده ابریشم، گذرگاه کاروان رو تجارت زمینی چین با آسیای جنوبی و غربی، اروپا و آفریقا از راه آسیای مرکزی در روزگار قدیم بود. در سفرنامه‌های معروفی همچون سفرنامه مارکوپولو از جاده ابریشم به عنوان مهم‌ترین گذرگاه کاروان رو در جهان یاد شده است. این جاده در دوران سلسله «هان» چین در قرن یکم قبل از میلاد شکل گرفت .در آن زمان جاده ابریشم افغانستان، ازبکستان، ایران و شهر «اسکندریه» مصر در غرب را دربر می‌گرفت. راه دیگر این جاده نیز از پاکستان و کابل در افغانستان به خلیج فارس و از کابل به طرف جنوب؛ یعنی شهر کراچی پاکستان کشیده می‌شد و اگر به راه دریایی تغییر می‌کرد به پارس و رم می‌رسید. از قرن دوم پیش از میلاد تا قرن دوم میلادی در امتداد جاده ابریشم از غرب به شرق چهار کشور بزرگ وجود داشت؛ رم باستان، پارس در آسیای غربی، «کوشان» در آسیای مرکزی و سلسله «هان» چین در آسیای شرقی. در اوایل قرن دهم میلادی به دنبال تغییر ساختار سیاسی و اقتصادی قاره اروپا و آسیا، به ویژه پیشرفت فنون دریانوردی، حمل و نقل دریایی به طور روزافزون مد نظر قرار گرفت و جاده ابریشم به تدریج از رونق افتاد. یونسکو جاده ابریشم را «جاده گفت‌وگو» قلمداد کرده است.