یک اقتصاددان از مخاطرات
آلوده به نرخ بهره منفی/ چرا مردم به بانک ها هجوم میبرند؟
به گزارش گروه آنلاین روزنامه دنیای اقتصاد، دکتر مرتضی کاظمی، اقتصاددان در سرمقاله روزنامه امروز دنیای اقتصاد، در ابتدا مفهوم نرخ بهره منفی را تشریح می‌کند. به گفته کاظمی، نرخ بهره واقعی، تفاوت میان نرخ بهره اسمی و نرخ تورم است.
به عنوان مثال، اگر تورم ۲۰ درصد باشد و نرخ بهره ۱۵ درصد، نرخ بهره واقعی برابر با ۵- درصد است. اما در شرایطی که تورم به ۴۰ درصد برسد و نرخ بهره اسمی ۲۰ درصد باشد، نرخ بهره واقعی به منفی ۲۰ درصد تغییر می‌کند.
نرخ بهره واقعی منفی پیامدهای جدی به دنبال دارد. از جمله این‌که افراد و فعالان اقتصادی به دلیل ارزان بودن وام‌ها صف می‌بندند تا از این منابع مالی استفاده کنند.
کاظمی معتقد است که در پنجاه سال گذشته، نرخ بهره واقعی در ایران عمدتاً منفی بوده و این موضوع زیان‌های زیادی به اقتصاد وارد کرده است. علت اصلی این پدیده، بانکداری دستوری است.
کاظمی توضیح می‌دهد که بانکداری دستوری در دو بخش خود را نشان می‌دهد:
1. نرخ بهره دستوری: دولت نرخ بهره‌ای را تعیین می‌کند که کمتر از سطح واقعی آن است.
۲. اعتبارات تکلیفی: دولت بانک‌ها را موظف می‌کند که به افراد و نهادهای خاصی با نرخ‌های مشخص وام بدهند.
در اقتصادهایی با تورم مزمن، نرخ بهره واقعی منفی باعث هجوم مردم و حتی برخی فعالان اقتصادی به سمت وام‌های ارزان می‌شود. این مسئله علاوه بر ایجاد تقاضای شدید برای نقدینگی و تورم بیشتر، فسادهای گسترده‌ای به وجود می‌آورد.
کاظمی همچنین اشاره می‌کند که در چنین شرایطی، برخی افراد یا شرکت‌ها ممکن است به فعالیت‌های اقتصادی‌ای روی بیاورند که سودآوری ندارند یا حتی زیان‌ده هستند. اما دلیل ادامه این فعالیت‌ها بهره‌گیری از وام‌ها و اعتبارات بانکی ارزان برای سفته‌بازی و مال‌اندوزی است. این روند نه‌تنها بهره‌وری اقتصادی را کاهش می‌دهد، بلکه فشار مالی و هزینه‌های تورمی بیشتری را به اقشار ضعیف جامعه تحمیل می‌کند.
