دنیای اقتصاد: ماه اکتبر (مهر- آبان) در حالی روز گذشته به پایان رسید که برخلاف پیش‌بینی‌های قبلی هیچ دستاوردی برای بازار نفت به همراه نداشت. در واقع در حالی که بازار نفت ماه یادشده را تحت‌تاثیر سیگنال توافق اوپک در مسیری رو به رشد شروع کرد و در میانه‌های این ماه به رکورد ۱۵‌ماهه خود رسید، اما در ادامه با افزایش ناامیدی به اوپک برای رسیدن به تصمیمی واحد درخصوص کاهش تولید، مجددا در مسیر کاهشی قرار گرفت. به این ترتیب ماه گذشته نفت مسیری رفت و برگشتی را طی کرد و می‌توان گفت در مجموع بدون تغییرات ماهانه قیمتی اکتبر را به پایان رساند. علاوه بر اخبار اوپک، برخی عوامل بنیادی نیز بر بازار نفت اثرگذار بود که به برخی از آنها در گزارش زیر اشاره شده است، اما آنچه قابل توجه است، ماهی است که پیش‌ روی بازار نفت قرار دارد. در این ماه تحولات مهمی از جمله تغییر رئیس‌جمهوری آمریکا رخ خواهد داد که به یقین بر بازار نفت نیز اثرگذار خواهد بود. علاوه‌بر آن نشست عادی اوپک در آخرین روز از ماه نوامبر برگزار خواهد شد و اگر اوپک بتواند در این نشست برای کاهش تولید به توافق برسد، تحولی تاریخی برای بازار نفت رقم خواهد خورد.

رفت و برگشت نفت با اخبار اوپک

بازار نفت در ماه اکتبر در حالی آغاز شد که به شدت تحت‌تاثیر هیجانات ناشی از نشست الجزایر قرار داشت. ۲۸ سپتامبر اعضای اوپک در حاشیه کنفرانس انرژی در الجزایر نشستی برگزار کردند و تصمیم گرفتند تولید اوپک را به ۵/ ۳۲ تا ۳۳ میلیون بشکه در روز برسانند که به معنای کاهش ۲۰۰ تا ۷۰۰ هزار بشکه از تولید نفت این سازمان بود. با این حال، اعلام شد که درخصوص جزئیات و اینکه هرکشور چه تغییراتی باید در تولید خود لحاظ کند در نشست عادی این سازمان در ۳۰ نوامبر (یعنی دو ماه بعد از نشست الجزایر) تصمیم‌گیری می‌شود. نشست الجزایر رویدادی تاریخی برای بازار نفت محسوب می‌شد و نتیجه آن برای بازار نفت بسیار غیرمنتظره بود؛ چراکه بهای نفت در بیش از دو سال گذشته در مسیر کاهشی قرار گرفته و از قیمت‌های بالای ۱۰۰ دلار در نیمه اول ۲۰۱۴ به کمتر از ۳۰ دلار در فوریه سال جاری نیز رسیده بود، با این حال اوپک در این مدت نتوانست به تصمیم واحدی درخصوص کاهش تولید دست یابد، از همین رو بازار نفت ماه اکتبر را تحت‌تاثیر هیجانات تصمیم اوپک در مسیر افزایشی آغاز کرد و این مسیر را تا نیمه اول ماه حفظ کرد. به‌طوری که قیمت‌ها توانستند بعد از نشست الجزایر بیش از ۱۸ درصد رشد قیمتی را به ثبت برسانند. برنت در ۱۰ اکتبر به ۵۴ دلار بر بشکه نزدیک شد که بیشترین مقدار طی ۱۵ ماه اخیر محسوب می‌شود. نفت‌خام آمریکا نیز در ۱۹ اکتبر با رسیدن به قیمت‌های بالای ۵۱دلار رکورد ۱۵ ماهه خود را شکست. با این حال امیدواری به اوپک چندان به درازا نکشید. اولین سیگنال‌های عدم موفقیت اوپک از سوی عراق صادر شد. این کشور از اولین ساعات بعد از نشست الجزایر شروع به زدن ساز ناکوک کرد، عراق ابتدا اعلام کرد که تولید نفتش بیشتر از آماری است که دبیرخانه اوپک به نقل از منابع ثانویه اعلام می‌کند. این کشور میزان تولید خود را بیش از ۷/ ۴ میلیون بشکه در روز اعلام ‌می‌کرد که از آمار دبیرخانه اوپک بیش از ۴۰۰ هزار بشکه بیشتر بود اما مخالفت‌های عراق به این اظهارات محدود نشد، هفته گذشته وزیر نفت عراق با بیان اینکه کشورش برای جنگ با داعش هزینه زیادی متقبل می‌شود، خواهان معافیت از طرح کاهش تولید نفت اوپک شد.

در این بین، از سوی کشورهای غیرعضو اوپک که پیش از این در نشست دوحه(نشستی که ماه آوریل در دوحه پایتخت قطر به منظور توقف رشد تولید بین کشورهای عضو و غیر عضو اوپک برگزار شد و با مخالفت عربستان به دلیل شرکت نکردن ایران در این طرح شکست خورد) برای همکاری با اوپک اعلام آمادگی کرده بودند، اخبار خوشایندی به گوش نمی‌رسد. روسیه به‌عنوان بزرگ‌ترین صادرکننده نفت بین کشورهای غیرعضو اوپک، سیگنال‌های متناقضی در این خصوص صادر کرد. وزیر نفت این کشور، الکساندر نواک و همچنین ایگور سچین، مدیرعامل روسنفت طی یک ماه گذشته بارها اعلام کرده‌اند که روسیه تنها حاضر به توقف سطح تولید خود است، این در حالی است که سطح تولید این کشور ماه گذشته به بیشترین مقدار خود(۳/ ۱۱ میلیون بشکه در روز) بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی رسیده است، اما در این بین ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری این کشور از آمادگی روسیه برای کاهش تولید سخن می‌گوید. در واقع به نظر می‌رسد کشورهای غیرعضو که کمتر از اعضای اوپک به نفت وابستگی اقتصادی دارند، به این نتیجه رسیده‌اند که نفت ارزان در حال عبور از آستانه تحمل اعضای اوپک است به این معنا که بدون اینکه نیاز باشد این کشور اقدام به کاهش تولید کند، اوپک خود تولیداتش را کاهش داده و موجب رشد قیمت نفت می‌شود.

از سویی لیبی و نیجریه که به همراه ایران در نشست الجزایر تلویحا از مشارکت در طرح کاهش تولید اوپک معاف شده بودند، اقدام به رفع برخی مشکلات خود کرده و تولیداتشان را افزایش داده بودند. همه این عوامل باعث شد که فعالان بازار نسبت به موفق بودن اقدامات اوپک برای کاهش تولید تردید کنند. اما تیر خلاص به پیکره امید به موفقیت اوپک در ۲۸ اکتبر اصابت کرد. در ۲۷ و ۲۸ اکتبر(جمعه و شنبه گذشته) نمایندگان عامل کشورهای عضو اوپک در مقر این سازمان در وین با یکدیگر دیدار کرده و مذاکرات سخت و فشرده‌ای انجام دادند. با این حال این مذاکرات هیچ حاصلی نداشت. عراق همچنان خواهان معافیت از طرح شده است و عربستان بر خلاف اظهارات خود در نشست الجزایر خواهان پیوستن ایران به طرح مذکور و محدود کردن تولیدات نفت ایران شده است. با این حال قرار است نمایندگان عامل اوپک در ۲۵ ماه جاری میلادی یعنی ۵ روز پیش از برگزاری نشست عادی اوپک بار دیگر جلسه‌ای برگزار کرده و مذاکرات را ادامه دهند، اما کمتر کسی به حصول توافق در اوپک خوش‎بین است. بسیاری از کارشناسان بر این باورند که نهایتا اوپک به توافقی سست و کم‌بنیان که تنها وجهه این سازمان را حفظ خواهد کرد، تن خواهد داد. به‌طور مثال ممکن است، اعلام شود که اعضای اوپک به غیر از ایران، لیبی و نیجریه تولید خود را در بیشترین سطح متوقف خواهند کرد و سه کشور یادشده به رشد تولید خود ادامه می‌دهند.

عوامل بازاری

هرچند که بازار در ماه گذشته با سیگنال اخبار اوپک مسیر رفت و برگشتی را تجربه کرد، اما در این بین عوامل بنیادی نیز در نوسانات بازار اثرگذار بود. از جمله این عوامل افزایش مجدد تعداد دکل‌های حفاری فعال در میادین نفتی آمریکا بود که چند ماهی است در حال رخ دادن است. افزایش تعداد دکل‌ها این سیگنال را به بازار مخابره می‌کند که به‌زودی شاهد رشد تولید نفت این کشور یا توقف آن خواهیم بود. در سه هفته اول ماه اکتبر تعداد دکل‌های حفاری در میادین نفتی آمریکا رشد کرد و تنها در هفته آخر کاهشی بود. در واقع هفته آخر اکتبر اولین هفته طی ۱۷ هفته اخیر بود که تعداد دکل‌ها کاهش یافت. با این حال در مجموع تعداد دکل‎‌های حفاری در میادین نفتی آمریکا ۱۶ مورد افزایش یافت و به ۴۴۱ دستگاه رسید.

از سویی به نظر می‌رسد افزایش مداوم ۴ ماهه تعداد دکل‌ها به آرامی تاثیر خود را در تولید نفت آمریکا نشان می‌دهد. تولید نفت این کشور در سه هفته‌ای که آمار آن از سوی اداره اطلاعات انرژی آمریکا منتشر شده است، در هفته اول مقدار تولید کاهش داشته و در هفته دوم و سوم تولید نفت افزایشی بوده است. در مجموع می‌توان گفت تولید نفت آمریکا در سه هفته اول ماه اکتبر ۳۷ هزار بشکه افزایش یافته و به ۵/ ۸ میلیون بشکه در روز رسیده است. اما آمار دیگری که تاثیر زیادی در بهای نفت دارد، حجم ذخایر نفتی تجاری آمریکا است. این آمار نیز که از سوی اداره اطلاعات انرژی آمریکا به صورت هفتگی منتشر می‌‌شود، تنها تا سه هفته اول ماه گذشته اعلام شده است. براساس این آمار، تنها در هفته اول حجم ذخایر افزایش یافته و در هفته دوم و سوم مقدار موجودی‌ انبارهای نفتی آمریکا کاهش داشته است. در مجموع حجم موجودی انبارهای نفتی این کشور در ماه اکتبر حدود ۹۰۰هزار بشکه کاهش یافته و به ۱۵۸/ ۴۶۸میلیون بشکه رسیده است.

اما عاملی که در این ماه موجب فشار بر بهای نفت شد، رشد شاخص دلار است؛ چراکه افزایش ارزش دلار موجب می‌شود نفت و دیگر کالاهایی که با دلار معامله می‌شوند برای خریدارانی که ارز مرجع آنها غیردلار آمریکا است، گران تمام شود و کاهش تقاضا را به دنبال دارد. براساس آمار سایت خبری بلومبرگ، شاخص دلار در ماه گذشته ۲/ ۳ درصد رشد کرده است. رشد شاخص دلار در پی اظهارات برخی نمایندگان فدرال رزرو (بانک مرکزی آمریکا) رخ داد که از احتمال افزایش نرخ بهره بین بانکی این کشور در آخرین نشست سال فدرال رزرو خبر داده بودند. از سویی این مقامات اعلام کردند که احتمالا سیاست‌های انقباضی در این کشور برای مدتی طولانی ادامه خواهد یافت. در این بین انتشار برخی آمار مثبت اقتصادی از آمریکا به افزایش شاخص دلار کمک کرد.

چه چیزی پیش‌روی بازار نفت قرار دارد؟

ماه جاری میلادی نیز آبستن وقایع بزرگی برای بازار نفت است. از سویی همان‌طور که گفته شد مذاکرات بزرگان نفتی در این ماه ادامه خواهد یافت. در ۳۰ نوامبر نشست رسمی اوپک برگزار خواهد شد که تصمیم نهایی درخصوص کاهش تولید نفت این سازمان در این جلسه گرفته می‌شود. ۲۵ نوامبر نیز نشست کمیته ویژه که شامل هیات عامل اعضای اوپک است، برگزار خواهد شد. از سویی در ۲۳ نوامبر پوتین نشستی با تولیدکنندگان داخلی نفت روسیه برگزار خواهد کرد که احتمال دارد تصمیم نهایی روسیه درباره همکاری با اوپک و کاهش تولید در این نشست گرفته شود. می‌توان پیش‌بینی کرد که هر یک از این نشست‌ها نوسانات بازار نفت را به همراه داشته باشد. علاوه‌بر این در هفته جاری نشست دو روزه فدرال رزرو برگزار خواهد شد، هرچند که کسی انتظار ندارد در این نشست تصمیمی مبنی‌ بر افزایش نرخ بهره گرفته شود، اما اخباری که از این نشست منتشر می‌شود می‌تواند نشان از سیاست‌های کلی بانک مرکزی آمریکا در آینده باشد که به یقین نوسانات شاخص دلار را به همراه خواهد داشت. در این بین در هفته دوم ماه جاری میلادی (۸ نوامبر) انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا برگزار می‌شود که به‌عنوان یک ریسک سیاسی به یقین بر بازار نفت و دیگر بازارهای کالایی اثرگذار خواهد بود.

دور برگردان بازار نفت

دور برگردان بازار نفت