کاش رونق بیشتری می‌دیدیم

محمدصادق جنان‌صفت

روز پنج‌شنبه اول آذر ماه به دعوت روابط‌عمومی شرکت نفت و گاز پارس، کارفرمای طرح‌های پالایشگاهی میدان گازی پارس‌جنوبی به عسلویه رفتیم. بیژن زنگنه، وزیر نفت دولت سابق در سال ۱۳۷۶ و روزی در مراسم کلنگ‌زنی فاز ۲ و ۳ پارس‌جنوبی که گروه پرشماری از مقام‌های ایرانی و مدیران ارشد شرکت توتال فرانسه و خبرنگاران داخلی و خارجی در آن حضور داشتند تاکید کرد: منطقه عسلویه می‌تواند تمدن صنعتی تازه‌ای برای ایران درست کند. تعدادی از همکاران روزنامه برای نخستین بار بود که به این منطقه می‌آمدند و برخی نیز بارها به دعوت شرکت‌های مرتبط با طرح‌های ساخت پالایشگاه‌های گازی به عسلویه رفته بودند. با توجه به اینکه بیش از ۱۰سال است نام این منطقه و طرح‌های توسعه آن بر سر زبان‌ها است، انتظارات متفاوت بود. میزبان ما در این دیدار آقای ماجدی از روابط‌عمومی شرکت نفت و گاز پارس بود که در مسیر فرودگاه تا محل استقرار مدیران نفت و گاز پارس نکاتی را یادآور شد. او تلاش می‌کرد نوعی نگرش مثبت‌تر در ذهن‌ها نسبت به میزان کار و تلاش در طرح‌های توسعه میدان گازی پارس‌جنوبی پدیدار سازد. در میان سخنانش البته رگه‌هایی از دشوار شدن ادامه فعالیت‌ها با شتابی که پیش از این وجود داشت و با برنامه‌هایی که تدوین شده بود را می‌شد شنید.

۵پالایشگاه در ۱۰سال

براساس مشاهدات ما از منطقه عسلویه که کمتر از ۱۲ساعت بود معلوم شد که فازهای ۱، ۲ و ۳ و ۴ و ۵ راه‌اندازی شده و تولیدات آن به مراکز مصرف عرضه می‌شود. با توجه به اینکه فعالیت‌های ساخت پالایشگاه‌های فازهای یادشده از ۱۳۷۶ آغاز شده است. می‌توان گفت به طور متوسط در هر دو سال یک فاز به بهره‌برداری رسید. فاز یک توسط سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران و برخی شرکت‌های داخلی البته با تاخیر طولانی به بهره‌برداری رسید. فازهای ۲ و ۳ که پیمانکار اصلی آن شرکت توتال فرانسه بود در سر موعد به بهره‌برداری رسیده و اکنون تولیدات آن به مراکز مصرف عرضه می‌شود. فاز ۴ و ۵ نیز به رهبری شرکت انی ایتالیا و حتی پیش از زمان اعلام شده به بهره‌برداری رسیده است. آیا ساخت و بهره‌برداری ۵ پالایشگاه در ۱۰سال با توجه به اینکه رقیب ایران در آن سوی آب با شتاب به بهره‌برداری از پالایشگاه‌ها پرداخته در شان ایران است؟

قطر

مقایسه‌گری در ذات انسان است. افراد و گروه‌های اجتماعی همواره در حال مقایسه‌اند. امروز را با دیروز خود و روزگار خود را با دیگران مقایسه می‌کنند. ایرانیان از این قاعده مستثنی نیستند و گروه‌ همکاران روزنامه دنیای‌اقتصاد نیز به دلیل طبیعت شغلی خود بیش از دیگران در حال مقایسه‌اند. در سفر به عسلویه و در گفت‌وگو با مدیران اجرایی یکی از پرسش‌های خبرنگاران این بود که آیا در رقابت با قطر- شریک میدان گازی پارس جنوبی- موفق خواهیم شد؟

مدیرانی که در عسلویه بودند نسبت به این پرسش نوعی حساسیت به خرج می‌دادند و البته با نوعی امید و بیم در‌این‌باره سخن می‌گفتند. مدیران مرتبط با طرح‌های توسعه میدان گازی پارس جنوبی اعتراف می‌کنند که در گذشته از قطر عقب مانده‌ایم، اما امیدوارند که با شتاب بخشیدن به اجرای طرح‌ها بتوانند عقب‌ماندگی را جبران کنند. این موضوعی بود که البته پاسخ‌ها چندان متقاعد‌کننده نبود. ایرانیان امیدوارند کشورمان در تاسیس و ساخت پالایشگاه‌ها و تولید گاز از قطر عقب نیفتد.

نزدیک به پایان کار

در حالی که برای مرحله اول استفاده از گاز میدان پارس جنوبی بیش از ۲۴فاز تعریف شده است و ۵فاز به بهره‌برداری رسیده است، آنچه اکنون در حال اجرا است، ساخت فازهای ۶ و ۷ و ۸ و فازهای ۹ و ۱۰ است. قراردادهای این ۵ فاز پیش از دولت جدید منعقد شده و عملیات اجرایی آنها نیز پیش از سال ۱۳۸۴ آغاز شده است. اکنون فازهای ۶ و ۷ و ۸ به آخرین مراحل رسیده است. هوشنگ طاهری قائم‌مقام اجرایی فازهای ۶ و ۷ و ۸ گفت: بیش از ۹۵درصد عملیات اجرایی فازهای ۶، ۷ و ۸ تمام شده است. او در پاسخ به پرسش درباره اتمام کار گفت، اگر مشکلات بخش دریا حل شود ما امیدواریم تا پایان امسال پالایشگاه را تحویل دهیم.

مدیران طرح گفتند: این طرح روزانه ۱۳میلیون دلار درآمد دارد که هر روز تاخیر موجب خسارت این رقم میزان خواهد شد. تاکنون به دلایل گوناگون یک سال تاخیر در اجرای طرح دیده می‌شود. یک محاسبه ساده نشان می‌دهد که درآمد از دست رفته این طرح در یک سال رقمی نزدیک به ۵۰۰میلیون دلار است. طاهری از مدیران پرسابقه در این منطقه است و می‌داند که نباید برخی نارسایی‌ها و کاستی‌های منجر به تاخیر را یادآوری کند و با اشاره از آن عبور می‌کند.

فازهای ۹ و ۱۰ نیز در حال ساخت است. مستاجران قائم‌مقام اجرایی این فازها می‌گوید ۷۰درصد از مراحل ساخت پالایشگاه‌ها تمام شده است. او می‌گوید سال آینده یک پالایشگاه و سال ۱۳۸۸ پالایشگاه دوم به بهره‌برداری می‌رسد. به گفته مستاجران اجرای این طرح‌ تا پنج‌شنبه اول آذر ماه ۸ ماه تاخیر دارد. درآمد روزانه این دو فاز ۵میلیون دلار در روز است.

کاش رونق بیشتری بود

منطقه عسلویه می‌توانست و می‌تواند رونق بیشتری داشته باشد و این آرزوی همه ایرانیان است. اما دست کم در روزی که گروه خبرنگاران و مدیران روزنامه دنیای اقتصاد حضور داشتند رونق و کار دیده نمی‌شد. مدیر طرح ۶ و ۷ و ۸ درباره اینکه چرا از کارگران خبری نیست گفت مراحل آزمایشی شروع شده و همین دیروز به ۵هزار کارگر گفته‌ایم که به سر کار نیایند. در فاز ۶ و ۷ و ۸ اثری از فعالیت در روز اول آذر ماه نبود. در فاز ۹ و ۱۰ نیز نوعی سکون و سکوت کاری به چشم می‌آید. مجریان این طرح‌ها می‌گویند وقتی کار ساخت به مراحل پایانی نزدیک می‌شود به تدریج از تعداد کارگران کاسته می‌شود اگر رونقی نیست به این دلیل است که فاز‌های یاد شده تا ۷۰درصد و ۹۵درصد انجام شده است. آنچه مایه‌ تاسف است تاخیر در عقد قراردادهای تازه است که منجر به شروع کار درمنطقه عسلویه شوند. فاز‌های ۱۳ و ۱۴و ۲فاز دیگر که گفته می‌شود قراردادهایی دارند فقط در مرحله خاک‌برداری‌اند.

فن‌سالاران

جامعه ایرانی به لحاظ مبارزه سیاسی به دو جناح کاملا متمایز تقسیم شده است و مبارزات این دو جناح تاثیرات خود را بر ابعاد زاویه‌های گوناگون بر جای گذاشته است. اما در این شرایط اماگروهی از فن‌سالاران و مهندسان و تکنیسن‌ها هستند که فارغ از مبارزات و مجادلات سیاسی کار می‌کنند. آنها در حال کار در پروژه‌های گوناگون از جمله در فازهای در حال اجرای پارس‌ جنوبی‌اند. گروه همکاران روزنامه دنیای اقتصاد با چند نفر از مدیران اجرایی مواجه و گفت‌وگو کردند.

برداشت اکثریت گروه این بود که همین میدران و تکنوکرات‌های بردبار و زحمتکش نیز اگر با جریان‌های سیاسی و مجادله‌های روزمره پیوند می‌خورند، آیا کاری صورت می‌پذیرفت.

مهندس هوشنگ طاهری را از سال ۱۳۷۶ در منطقه عسلویه دیده بودم. او اکنون قائم‌مقام اجرایی فازهای ۶ و ۷و۸ و رییس بخش خشکی این فاز است. آقای مستاجران نیز قائم‌مقام اجرایی فازهای ۹ و ۱۰ منطقه عسلویه است که با ما رو‌به‌رو شد و توضیح داد. حضور این تکنوکرات و مهندسان در منطقه‌ای که به قول ساکنان آن دو فصل تابستان و فصل جهنم دارد نعمتی است که باید قدر آن را دانست. صحبت‌های مهندس هوشنگ طاهری که برخی از خاطراتش را در کوتاه‌ترین مدت بیان کرد دلنشین بود. مهندس طاهری یادآور شد که وقتی سال ۱۳۷۵ برای نخستین بار به منطقه آمده است نمی‌توانسته منطقه عسلویه را پیدا کند و چند بار به مناطق دیگر رفته است. او خرسند بود که در مدت ۱۰سال این منطقه آباد شده است و فازهای ۱ تا ۵ از ۲۸فاز پیش‌بینی شده اجرا شده است.

او نسبت به ۱۰سال پیش که دیده بودمش همچنان امیدوار بود و روحیه خوبی داشت. مردان کار این‌گونه‌اند و این امیدواری را می‌شد در سخنان مهندس طاهری که از طرف شرکت نفت و گاز پارس ماموریت سروسامان دادن به کارها را دارد نیز احساس کرد.