محمدصادق جنان‌صفت

شهروندان واجد شرایط رای دادن در انتخابات ۲۲خرداد ۱۳۸۸، این روزها با انبوه اخبار، شایعه‌ها و گفته‌های رسمی و غیررسمی مواجه شده و نوعی التهاب در میان آنها دیده می‌شود. برآیند همه بحث‌ها در این خصوص در میان اکثریت شهروندان این است که باید در پای صندوق‌های رای حاضر شد و از امتیاز خود برای تعیین رییس‌جمهور دهم استفاده کرد. پرسش بسیار مهم در میان جامعه رای‌دهندگان این است که معیار و ابزارهای شناخت دقیق از کاندیداها کدامند و چگونه می‌توان فهمید کدام کاندیدا برای تصدی منصب ریاست قوه مجریه کارآمدتر است.

چند راه و چند معیار برای شناخت دقیق از کارآمدی کاندیداها وجود دارد. یک معیار بسیار بااهمیت، برنامه‌های کاندیداها برای دوره زمامداری است. این برنامه‌ها متنوع است و در حوزه‌های گوناگون باید مورد توجه قرار گیرد و البته شهروندان با توجه به اهمیتی که به هر موضوع می‌دهند، همان را معیار ارزیابی قرار خواهند داد.

به طور مثال، آن گروه از واجدان شرایط رای دادن که امنیت ملی و فقدان تنش در سیاست خارجی برایشان مهم است، حتما کارنامه و برنامه کاندیداها را با این معیار ارزیابی می‌کنند.

گروه دیگری از شهروندان ممکن است موضوع تورم و گرانی و شرایط مناسب برای پیدا کردن شغل برایشان مهم باشد و با این معیار به کارنامه و برنامه کاندیداها توجه کنند. گروه دیگری از رای‌دهندگان ممکن است آزادی انتخاب در شیوه زندگی برایشان در درجه اول اهمیت باشد و به برنامه کاندیداها از این زاویه توجه‌ کنند.

به نظر می‌رسد کارنامه و وعده‌های کاندیداها در سه‌حوزه تنش‌زدایی در مناسبات خارجی با هدف جذب سرمایه، آزادی انتخاب شیوه زندگی با این نگاه که کدام کاندیدا در زندگی خصوصی آنها کمتر دخالت خواهد کرد و سرانجام موضوع تورم و اشتغال در کانون توجه رای‌دهندگان قرار خواهد گرفت.

یک معیار دیگر برای ارزیابی کاندیداها این است که به همراهان و همفکران آنها توجه شود. شهروندان می‌توانند دقت کنند که کدام فرد و شخصیت سیاسی با چه میزان کارآمدی و مهارت و تخصص در حوزه‌های سه‌گانه یاد شده با کاندیداها همراهی می‌کنند.

در صورت به کارگیری این معیار، شهروندان شناخت بهتری نسبت به کاندیدای کارآمد پیدا خواهند کرد. مشخص است که دادن وعده و برنامه‌هایی که منفعت برآیند رای‌دهندگان را تحقق بخشد، نیازمند همراهان ورزیده است و کارنامه کاندیداها در این موضوع تا اندازه‌ای معلوم است. نمی‌توان وعده دفاع از آزادی انتخاب شیوه زندگی به شهروندان داد، اما کسانی را به کار گرفت که هیچ گونه علاقه‌ای به این موضوع ندارند و تمایل ذاتی آنها کنترل اقتدارگرایانه بر رفتار و اندیشه‌های شهروندان است. نمی‌توان وعده داد که تورم را مهار می‌کنیم، اما کسانی را همراه خود قرار داد که مهارت و تخصص در این کار ندارند و اصول علم اقتصاد را قبول ندارند. نمی‌توان وعده و برنامه همکاری با جهان را داد، اما با کسانی همکاری کرد که با این اندیشه تضاد آشتی‌ناپذیر دارند. برنامه‌ها و همکاران، دو معیار مهم برای شناخت کاندیدای مناسب است تا او را بر کرسی ریاست‌جمهوری نشاند.