چرخش نگاه آمریکا به خاورمیانه

امیرعلی ابوالفتح کارشناس مسائل آمریکا در جدید‌ترین گزارش جامعه اطلاعاتی آمریکا که توسط جیمز کلاپر، مدیر این سازمان منتشر شد، نام ایران و گروه حزب‌الله لبنان از فهرست تهدیدات تروریستی علیه آمریکا حذف شده است. اما برای بررسی این موضوع ابتدا باید مشخص شود که چنین گزارشی در رویکرد نهایی دولت آمریکا نسبت به ایران تاچه حد تاثیرگذار است. وزارت خارجه آمریکا هر سال لیستی را منتشر می‌کند که نام کشورهای حامی تروریسم در آن ذکر شده است؛ تقریبا در سه دهه گذشته همواره نام ایران در این لیست بوده است. بنابراین آنچه تعیین‌کننده است، لیست وزارت خارجه است و نه گزارش جامعه اطلاعاتی آمریکا. البته مشخص است که امروز نگاه آمریکا به مساله مبارزه با تروریسم تغییر کرده است؛ یک زمانی از نگاه ایالات متحده، کشورهای جهان عرب، متحد و دوست آنها بودند و ایران و متحدان شیعی‌اش، دشمن تلقی می‌شدند. حتی حماس که سنی مذهب است در این گروه جای داشت. از آن زمان آمریکا مدعی بود ایران حامی تروریسم است؛ اما در یکی دو سال اخیر کشورهایی چون عربستان سعودی، قطر، امارات و حتی ترکیه که عرب نیست؛ اما نگرش‌های اخوانی دارد، به کشورهایی نامطمئن از دید آمریکا تبدیل شده‌اند که می‌توانند به گسترش تروریسم کمک کنند. درواقع جهان غرب در برابر یک پدیده جدید قرار گرفت که از دل گرایش‌های سلفی و به‌ویژه تکفیری‌ها و وهابیت پدیدار شده بود و شیوه‌های جدیدی از تروریسم را دنبال می‌کرد. این در شرایطی است که جهان تشیع به رهبری ایران در حال حاضر در صف مبارزه با تروریسم سلفی قرار دارد. با توجه به این وضعیت دور از انتظار نیست که واشنگتن در قبال کشورهایی چون ایران و سوریه تجدیدنظر کند. همچنانکه چندی پیش جان کری، وزیر امور خارجه آمریکا اعلام کرد که برای پایان دادن جنگ در سوریه شاید مجبور باشد با دولت بشار اسد مذاکره کند. غرب نیز متوجه شده‌است که امروز خطر تروریسم سلفی‌گری به مراتب خطرناک‌تر و فوری‌تر از تروریسمی است که به ادعای آنها از جانب جهان شیعه و ایران وجود دارد. به این ترتیب اکنون شاهد تغییر رویکرد و نگاه واشنگتن نسبت به بحث تروریسم و خطرات امنیتی برای ایالات‌متحده هستیم. البته بعد از حادثه ۱۱ سپتامبر این فرضیه در ذهن غرب شکل گرفته بود که اگر اعراب و جریان‌های افراطی سلفی علیه غرب شورش کردند، چه بسا بتوان از پتانسیل شیعه استفاده کرد تا این جریان در برابر سلفی‌گری بایستد؛ مانند وضعیتی که اکنون در عراق شاهد هستیم و در واقع کمک‌ها و فرماندهی‌های ایران است که این کشور را در برابر تروریست‌های داعش حفظ کرده است. در نهایت اگر ایران توسط وزارت خارجه آمریکا نیز از لیست تهدیدات تروریستی ایالات‌متحده خارج شود بیانگر آن است که یک نگاه جدید نسبت به جمهوری اسلامی شکل گرفته و در فضای مذاکرات هسته‌ای یک گام رو به جلو محسوب می‌شود.