پیشنهادی خلاقانه‌تر به روحانی

کلیف کوپچان، مدیر گروه خاورمیانه و اوراسیا و از مقامات پیشین وزارت امور خارجه آمریکا در یادداشتی که در روزنامه نیویورک تایمز منتشر شد، گفت: ایالات متحده باید بلافاصله پس از روی کار آمدن دولت روحانی، او را محک بزند تا دریابد آیا آنچه رییس‌جمهور جدید ایران به دنبال آن است تغییر واقعی در سیاست است یا خیر. زمانی که حسن روحانی کابینه خود را تشکیل دهد، دست کم میانه روی را در سیاست خارجی ایران حاکم می‌کند. این یک تراژدی خواهد بود که موقعیت ناشی از پیروزی روحانی بار دیگر به فرصتی از دست رفته در روابط ایران - آمریکا تبدیل شود. روحانی به واسطه شعارهایش برای میانه روی و تعدیل بن بست هسته‌ای از حمایت جمعی برخوردار شد. او از شفافیت بیشتر در سیاست ایران سخن گفت تا جامعه بین‌المللی درک کند تهران به دنبال ساخت سلاح هسته‌ای نیست. او به بهبود شرایط اقتصادی ایران متعهد است و می‌داند لغو تحریم‌ها، گامی ضروری در جهت تحقق این هدف به شمار می‌رود. البته در ایران همچنان مقام معظم رهبری زمام امور را در دست دارند و برخی گروه‌ها نیز موافق تعامل ایران با غرب نیستند. اما دلایلی برای امیدواری وجود دارد. شرایط اقتصادی ایران به گونه‌ای است که نرخ تورم به بالای ۴۰ درصد رسیده و تقریبا یک چهارم جمعیت مردان زیر ۲۵ سال بیکارند. از سوی دیگر تحولات اخیر در خاورمیانه نیز به دقت زیر نظر تهران قرار دارد. بهترین آزمون این است که آمریکا بسته پیشنهادی خلاقانه‌ای را برای حل مساله هسته‌ای روی میز بگذارد که رد کردن آن برای تهران دشوار باشد. این رویکرد باید بر مبنای استراتژی بیشتر در مقابل بیشتر باشد به این معنی که هر چه همکاری بیشتری از جانب ایران انجام شود، تحریم‌های بیشتری نیز لغو می‌شوند. دو طرف باید به این نتیجه برسند که پس از توافق مقدماتی، توافق نهایی در بازه زمانی یکساله با تهران انجام شود. توافق مقدماتی باید محدودیت‌هایی را در برنامه‌های هسته‌ای ایران اعمال کند تا غرب اطمینان یابد ایران نمی‌تواند به سرعت به سوی هسته‌ای شدن گام بردارد. غرب باید درخواست تعلیق نصب سانتریفیوژهای جدید و موافقت تهران با نظارت‌ها و بازرسی‌های گسترده‌تر را مطرح کند. تعلیق غنی‌سازی ۲۰ درصدی نیز دیگر موردی است که در گذشته نیز از ایران درخواست شده است. نخبگان ایرانی، شامل روحانی، از غنی‌سازی ۲۰ درصدی به عنوان یک اهرم معامله‌ای استفاده می‌کنند و غرب نمی‌تواند بدون ارائه پیشنهاد لغو بخش قابل توجهی از تحریم‌ها، این درخواست را از ایران داشته باشد. ایالات متحده باید پیشنهاد لغو تحریم‌های نفتی و مالی را ارائه کند و از امتیاز رییس‌جمهور برای اعلام برخی معافیت‌ها در این زمینه استفاده کند. به بیان دیگر اوباما باید به ایران اجازه دهد که بخشی از صادرات نفتی را که پیش از تحریم‌ها انجام می‌داده، از سر گیرد. البته روند لغو تحریم‌ها باید آهسته و در عین حال قابل تجدید نظر باشد تا رفتار ایران نیز قابل کنترل باشد. دولت اوباما نباید در مرحله نخست به دنبال یک توافق نهایی با ایران باشد. البته باید در مورد مفاد اصلی توافق نهایی مذاکره کرد، اما این موضوعات بسیار پیچیده است و اعتماد بین دو طرف نیز به اندازه‌ای نیست که توافق نهایی در بازه زمانی کوتاه‌مدت امکان‌پذیر باشد. از سوی دیگر آمریکا نباید به ایران اولتیماتوم بدهد، چرا که در این صورت نخبگان ایرانی با آن مخالفت می‌کنند. ایالات متحده زمان دارد، اما این زمان کوتاه است. ایران در یک یا دو سال آینده به توانایی هسته‌ای بالایی دست می‌یابد و در این مرحله آمریکا قادر به مقابله با آن نخواهد بود. به بیان دیگر پس از اینکه ایران به این توانایی برسد، دیپلماسی معنای خود را از دست می‌دهد. غرب به نحو موثری از تحریم‌ها برای اعمال فشار علیه ایران استفاده کرده است. اما تحریم‌ها بدون محدود شدن برنامه‌های هسته‌ای ایران موفق نیستند. اکنون زمان آن رسیده تا هر راهی برای توافق با ایران آزمایش شود. منبع: دیپلماسی ایرانی