2 طرح استیضاح در یک روز

اضافه شدن احمد توکلی به جمع استیضاح کنندگان مهم‌ترین حاصل تعویق استیضاح بود

هادی چاوشی

«اتفاقی» که محمدرضا باهنر روز سه‌شنبه از آن سخن گفته بود، افتاد و استیضاح وزیر بازرگانی در روز چهارشنبه عملی نشد. البته این استیضاح به کلی منتفی نشده و مسعود میر کاظمی باید ظرف ۱۰ روز آینده به مجلس برود و دوباره از نمایندگان رای اعتماد بگیرد؛ چرا که صبح دیروز طرح استیضاح دیگری با امضای بیش از ۲۰نماینده در مجلس اعلام وصول شد. روز سه‌شنبه باهنر در پایان جلسه علنی مجلس گفته بود «اگر اتفاقی نیفتد، استیضاح وزیر بازرگانی روز چهارشنبه در مجلس بررسی خواهد شد»، اما این اتفاق افتاد.

بدین ترتیب میرکاظمی که سه‌شنبه‌شب با وساطت هیات رییسه مجلس به مدت سه ساعت با استیضاح‌کنندگان مذاکره کرده بود تا مانع استیضاح خود شود، تنها توانست حدود ۱۰روز از نمایندگان «وقت بگیرد».

هر چند علی عسگری، یکی از استیضاح‌کنندگان وزیر بازرگانی، «تلاش‌های صورت گرفته از سوی برخی مقامات دولتی» را که «از نظر کاری» با برخی نمایندگان مذاکره کرده بودند، به عنوان دلیل پس گرفتن امضاهای شش نماینده مجلس عنوان کرد.

به گزارش پایگاه خبری «الف» شش نماینده یاد شده این افراد بودند: محمدمهدی شاهرخی، نماینده پلدختر؛ محمد علیخانی، نماینده قزوین؛ سیدجمال الدین ارجمند، نماینده جهرم؛ جواد آرین‌منش، نماینده مشهد؛ محمدصادق نیرومند، نماینده نهبندان و رجب رحمانی، نماینده تاکستان.

استیضاح اول منتفی شد

به گفته محمدرضا باهنر، نایب رییس اول مجلس که روز گذشته ریاست جلسه علنی را بر عهده داشت، مذاکرات سه‌شنبه شب استیضاح‌کنندگان با وزیر بازرگانی که به وساطت او و محمدحسن ابوترابی فرد انجام شد، در نهایت به قانع شدن نمایندگان مجلس نینجامید و عده‌ای از استیضاح‌کنندگان همچنان بر موضع خود پای فشردند؛ اما از آنجا که شش نفر از ۱۴ امضاءکننده رسمی طرح استیضاح امضای خود در این طرح را پس گرفته بودند، این استیضاح شرایط قانونی برای مطرح شدن در جلسه علنی را نداشت.

البته این روایت باهنر از ماجرا مورد تایید استیضاح‌کنندگان نبود. به گفته الیاس نادران حامی اصلی طرح استیضاح به دلیل اشتباه هیات‌رییسه مجلس در چاپ اسامی کل استیضاح‌کنندگان قرار شد تا متن استیضاح با تعداد بیشتری امضا مجددا تقدیم هیات‌رییسه مجلس شود.

نادران دیروز در جلسه علنی مجلس در تذکری خطاب به باهنر، گفت: طرح استیضاح بیش از ۳۰ امضا داشت؛ اگر هیات‌رییسه معتقد است که می‌شود امضاهای استیضاح را پس گرفت بنابراین می‌توان امضاها را اضافه نیز کرد و به این دلیل همین امروز (چهارشنبه) قابل طرح است.

ابوالفضل کلهر دیگر حامی جدی طرح استیضاح وزیر بازرگانی هم دلیل تعویق استیضاح را سفر استانی دولت اعلام کرد و گفت: طرح اولیه استیضاح ۱۷ امضا داشت، اما گویا کسانی که درخواست استیضاح را برای چاپ فرستاده‌اند نتوانسته‌اند نام سه نفر از امضا کنندگان را بخوانند.

وی تصریح کرد: طبق عرف و رویه مجلس باید امضاهای ناخوانا با عنوان اسامی ناخوانا چاپ می‌شد، تا مشخص باشد که ۱۷ نماینده امضا کننده طرح استیضاح بوده‌اند.

کلهر افزود: روش دیگر این است که ضمن مذاکره با استیضاح کنندگان اسامی امضاهای ناخوانا مشخص می‌شد و تحت نام آنها امضاها انجام می‌شد. وی یادآور شد که تنها شش نفر از استیضاح‌کنندگان امضای خود را پس گرفته‌اند و با توجه به وجود ۱۵ امضای دیگر در اداره قوانین مجلس این استیضاح می‌بایست در دستور کار روز چهارشنبه قرار می‌گرفت.

لغو استیضاح به عنوان یک وظیفه

محمدرضا باهنر در پاسخ به انتقادات صورت گرفته که احمد توکلی رییس مرکز پژوهش‌های مجلس نیز به دنبال پیگیری آن بود، تلاش برای مطرح نشدن استیضاح را یکی از وظایف هیات‌رییسه مجلس برشمرد و گفت: ما وظیفه خود می‌دانیم تلاش کنیم طرح استیضاح در جلسه علنی مطرح نشود و تفاهم بین وزیر مربوطه و متقاضیان استیضاح صورت گیرد که با حل مشکلات پیش‌آمده، موضوع حل و منتفی شود.

البته وی افزود: موفق نشدیم استیضاح‌کنندگان را قانع کنیم که طرح استیضاح را اعلام وصول نکنیم، اما درباره آیین‌نامه یک اختلاف نظر مختصر بین برخی از اعضای هیات رییسه مجلس پیش آمد. اولا اعلام کنم که تشخیص اقدامات اجرایی و تطبیق آنها با آیین‌نامه صرفا به عهده هیات رییسه مجلس و رییس جلسه است و هیچ شخصیت حقیقی و حقوقی غیر از هیات رییسه مجلس حق ندارد در این قضیه وارد شود؛ اما در رابطه با مسائلی که نمایندگان تذکر دادند، عنوان کردم نظر اکثریت هیات رییسه مانند نظر شما بود که امروز این استیضاح می‌تواند مطرح شود و باید هم مطرح شود.

باهنر خطاب به امضا کنندگان طرح استیضاح، خاطرنشان کرد: ما دیشب با آقایان کلهر، عبداللهی و نادران مذاکره کردیم و گفتیم برای این که شائبه‌ای وجود نداشته باشد آیا شما رضایت می‌دهید این استیضاح را به اصطلاح تجدید کنید و امروز مطرح نکنید که آقایان تفاهم کردند و بنا شد طرح دیگری برای استیضاح تهیه شود.

نایب رییس اول مجلس گفت: در حال حاضر هنوز استیضاحی به دست ما نرسیده و هر لحظه‌ای برسد آن را اعلام وصول می‌کنیم.

استیضاح دوم واصل شد

آنچه محمدرضا باهنر گفت، بلافاصله روی داد و طرح استیضاح دوم این بار با حدود ۲۵ امضا به هیات‌رییسه مجلس واصل شد و برخلاف رویه معمول که طرح‌های وصولی در پایان جلسه علنی مجلس قرائت می‌شوند باهنر در همان زمان جلسه را متوقف کرد و این طرح قرائت شد.

طرح یاد شده البته همان طرح قبلی بود با این تفاوت که تعداد امضاهای رسمی آن از ۱۴ به «بیش از ۲۰ امضا» (به گفته حمیدرضا حاجی بابایی، منشی اول هیات رییسه) افزایش و اسامی امضا‌کنندگان نیز وزن بیشتری یافته بود. احمد توکلی رییس مرکز پژوهش‌های مجلس و عماد افروغ مهم‌ترین افرادی بودند که استیضاح دوم را امضا کردند تا نشان دهند این بار موضوع برای مجلس هفتم حیثیتی شده است.

الیاس نادران، نماینده تهران؛ سعید ابوطالب، نماینده تهران؛ پرویز سروری، نماینده تهران؛ رضا عبداللهی، نماینده ماهنشان؛ ابوالفضل کلهر، نماینده شهریار؛ سید حسین ذوالنوار، نماینده شیراز؛ مختار وزیری، نماینده کهنوج؛ امیدوار رضایی، نماینده مسجد سلیمان؛ احمد بزرگیان، نماینده سبزوار؛ محمدحسین فرهنگی، نماینده تبریز؛ علی عسگری، نماینده مشهد؛ امین شعبانی، نماینده سنندج؛ محمد کریمیان، نماینده سردشت و پیرانشهر؛ موسی‌الرضا ثروتی، نماینده بجنورد؛ حسن رزمیان، نماینده درگز؛ حسن سیدآبادی، نماینده سبزوار؛ علی مویدی، نماینده سپیدان؛ سید احمد آوایی، نماینده دزفول و رسول صدیقی نماینده بناب جمعی از دیگر استیضاح‌کنندگان بودند که خبرگزاری فارس، نام آنها را به عنوان امضاکننده دومین استیضاح وزیر بازرگانی منتشر کرد.

وعده ۱۰روز دیگر

با این حساب اگر یک بار دیگر نمایندگان امضاهای خود در طرح استیضاح وزیر بازرگانی را پس نگیرند، محمود احمدی‌نژاد باید ظرف ۱۰روز به مجلس هفتمی برود که در یکی از آخرین روزهای کاری خود، می‌خواهد یکی دیگر از وزرای او را از کابینه‌اش بیرون کند.

هرچند گفته می‌شود، احمدی‌نژاد نیز چندان با استیضاح وزیر بازرگانی و قربانی شدن او به عنوان مقصر گرانی‌ها چندان مخالف نیست؛ اما به هر حال رسم بر این است که رییس دولت در جلسه استیضاح از وزیر موردنظر حمایت کند. به این ترتیب، رییس‌جمهور احتمالا در جلسه روز چهارشنبه آینده، یا جلسه فوق‌العاده روز شنبه پنجم خردادماه مجلس هفتم حضور خواهد یافت تا مانع از رای عدم‌اعتماد نمایندگان به میرکاظمی شود.

به گفته حمیدرضا حاجی‌بابایی، منشی اول هیات‌رییسه مجلس، چهارشنبه آینده زمان مناسبی برای استیضاح وزیر بازرگانی است، اما اگر دولت شنبه بعدش را مناسب بداند، می‌توانیم جلسه فوق‌العاده برای آن داشته باشیم.

البته به گفته وی، با شتاب و جمع‌بندی‌ای که در مجلس وجود داشته است به احتمال بیش از ۷۰درصد این استیضاح به نتیجه می‌رسد و وزیر بازرگانی از سمت خود برکنار می‌شود.

حاجی‌بابایی در عین حال این طرح استیضاح را تلاش مجلس هفتم برای تاوان گرفتن از دولت ندانست؛ چراکه به عقیده او اکثر استیضاح‌کنندگان، در مجلس هشتم نیز نماینده هستند و این توجیه منطقی به نظر نمی‌رسد.

میرکاظمی باید خداحافظی کند

الیاس نادران، یکی از طراحان اصلی استیضاح وزیر بازرگانی در جمع خبرنگاران گفت: با اتفاقاتی که در جریان این استیضاح رخ داد، نسبت به استیضاح مصمم‌تر و نسبت به اداره کشور نگران‌تر شدیم.

وی اضافه کرد: لازم می‌دانیم مسائلی که از سوی آقای وزیر در نشست سه‌شنبه شب مطرح شد، در جلسه علنی مطرح شود تا مردم در جریان نوع اداره بازرگانی کشور قرار گیرند. نادران تصریح کرد: تردید نداریم که همان‌طور که آقای ابوترابی و آقای باهنر به عنوان واسطه‌های هیات‌رییسه متقاعد شدند که هم این استیضاح و هم رای عدم اعتماد به وزیر لازم است، تعداد کثیری از نمایندگان هم این اعتقاد را پیدا خواهند کرد. به گفته وی، بدین ترتیب میرکاظمی باید با وزارت بازرگانی خداحافظی کند.

نماینده مردم تهران با بیان اینکه مهم نیست که این استیضاح در روز پایانی کار مجلس هفتم در صحن مجلس مطرح شود، گفت: مجلس ششم تا روز ۶ خرداد هم جلسه داشت و ما هم تا روز ۶ خرداد اجازه داریم که جلسه داشته باشیم. باید این موضوع را از کسانی که باعث و بانی این تاخیر شدند، بپرسید. وی در پاسخ به این پرسش که آیا چنین روندی در عزل وزرا به ضرر رییس‌جمهور نیست، گفت: برای ما ضرر افراد مهم نیست، منافع ملی مهم‌تر است.