تاریخ ژاپن - اندیشه‌های اقتصادی در ژاپن دوره فئودالیسم - ۲

رفتار و گفتار فئودال‌های ژاپنی

به این طریق، اربابان فئودال (دایمیو) به سه گروه تقسیم می‌گردیدند، که عبارت بودند از کامون (Kamon)، فودای – دایمیو (Fudai Daimyo) و توزاما – دایمیو (Tozama Daimyo).

به این طریق، اربابان فئودال (دایمیو) به سه گروه تقسیم می‌گردیدند، که عبارت بودند از کامون (Kamon)، فودای - دایمیو (Fudai Daimyo) و توزاما - دایمیو (Tozama Daimyo). دایمیوهای کامون به آن دسته از اربابان فئودال اطلاق می‌گردید که از اقوام بسیار نزدیک شوگون محسوب می‌شدند. معروف‌ترین این دسته از دایمیوها «سه فامیل» (Go-Sanke) بودند که از نسب سه پسر بنیانگذار سلسله توکوگاوا «ایه یاسو توکوگاوار» و «سه اربابان» (Go-Sankyo) که از نسب دو پسر هشتمین شوگون «یوشی مونه» (Yoshimune) و یک پسر نهمین شوگون «ایه شیگه» (Ieshige) تشکیل می‌گردیدند. دایمیوها فودای (Hereditary vassals) به آن دسته از اربابان فئودال اطلاق می‌شد که از قبل از نبرد «سکی گاهارا» از سر سپردگان توکوگاوا محسوب می‌گردیدند. تنها این دسته از اربابان فئودال بودند که امتیاز عضویت در دولت با کوفو یا دیگر پست‌های مهم سیاسی رژیم توکوگاوا را داشتند. دایمیو توزاما (Outside Lords) به آن دسته از اربابان فئودال اطلاق می‌گردید که پس از پیروزی نیروهای توکوگاوا بر دیگر نیروهای فئودالی در نبرد «سکی گاهارا» با توکوگاوا همدست شدند.در مورد ابعاد تیول‌ها لازم به یادآوری است که هر یک از دایمیوها، حداقل بیش از ۱۰۰۰۰ کوکو (Koku) از اراضی یک منطقه را به عنوان تیول خویش در اختیار داشتند. بزرگ‌ترین ارباب فئودال این دوران، تیولی به وسعت تولید ۱۰۰۰۰۰۰ کوکو برنج در اختیار داشت؛ ولی به طور کلی ۶۰درصد دایمیوها صاحب کمتر از ۵۰۰۰۰ «کوکو» بودند.همان طور که قبلا اشاره شد تعداد دایمیوها در طول سلسله توکوگاوا به کرات تغییر نموده است. در آخرین سال‌های عصر توکوگاوا، بالغ‌بر ۲۷۰دایمیو در سراسر ژاپن وجود داشته است که از آن میان ۹درصد از گروه کامون، ۵۵درصد از گروه فودای و ۳۶درصد از گروه توزاما بوده‌اند. جمع تیول‌های ژاپن در اواسط قرن نوزدهم، بالغ‌بر ۲۲۵۰۰۰۰۰ کوکو برآورد گردیده است. از این میان، ۱۸درصد به «کامون‌ها»، ۳۴درصد به «فودای‌ها» و ۴۸درصد به فئودال‌های گروه «توزاما» تعلق داشت. جمع تیول‌های متعلق به شوگون (رییس دولت فئودال مرکزی) بالغ‌بر ۸۰۰۰۰۰۰ کوکو می‌گردید که در ۴۸ منطقه ژاپن (از تقسیمات ۶۶گانه کشوری آن روز ژاپن) پراکنده بودند. به این ترتیب ملاحظه می‌شود که در واقع زمین‌های ژاپن در اختیار مالکیت فئودالی شوگون یا رییس دولت فئودال با کوفو قرار داشت.

تشویق تولید محصولات محلی

به طور کلی نظیر دیگر جوامع فئودالی، زمین اساس اقتصاد رژیم توکوگاوا را تشکیل می‌داد. به عبارت دیگر تخصیص منابع، در جامعه فئودالی ژاپن بر پویش سیاسی تقسیم (از بالا به پایین) تیولات از طرف حکومت مرکزی (با کوفو) بین اربابان فئودال محلی (دایمیوها) و سپس از طرف آنان بین رعایا و دهقانانی که دارای حق کشت بر قطعه زمینی بودند، قرار داشت. این سلسله‌مراتب تفویض فئودالی حق بهره‌برداری از زمین، همراه با یک جریان عکس (از پایین به بالا) به شکل تصاحب (یا تقسیم) عایدات حاصل از زمین و مازاد تولید، به عنوان بهره‌ فئودالی توسط (یا بین) دایمیوها و با کوفو بود. یکی از تفاوت‌های عمده فئودالیسم توکوگاوا با رژیم‌های قبلی در ژاپن آن بود که در دوران توکوگاوا مالکیت سامورایی‌ها بر زمین که فرم غالب مالکیت فئودالی محسوب می‌شد به طور کلی لغو گردید و به جای آن همان طور که قبلا اشاره شد در واحدهای بسیار وسیع متمرکز گردید و در دست مالکان فئودال و شخص شوگون قرار گرفت. به این طریق، سامورایی‌ها از زمین جدا و به صورت حقوق‌بگیر مجبور به اقامت در شهرها برج و بارویی مقر دایمیوها گردیدند و قدرت استثمار مستقیم دهقانان را از دست دادند. برنج مهم‌ترین محصول به شمار می‌آمد و عمده‌ترین معیار درآمد، ثروت و قدرت سیاسی یا مقام‌ اجتماعی محسوب می‌گردید. به طوری که هر محصولی بر حسب «معادل برنج» برآورد می‌شد. حتی قدرت اقتصادی سیاسی دایمیو و «هان‌»ها از طریق مقایسه میزان تصاحب برنج به عنوان بهره فئودالی قیاس می‌شد.دولت مرکزی هم به طور تقریب آمار مربوط به درآمد ملی ژاپن را طبق تولیدات برنج بر حسب کوکو و دیگر محصولات بر حسب برنج، اندازه‌گیری می‌نمود. در یک جامعه فئودالی کامل، پول وسیله‌ای در جریان مبادلات اقتصادی محسوب نمی‌شود، زیرا مبادلات خدمات و محصولات به طریق مبادله جنسی انجام می‌گیرد. ولی در ژاپن، در اثر رشد نیروهای تولیدی جامعه که نتیجه برقراری صلح، پس از سال‌ها جنگ داخلی بین فئودال‌ها، عدم تهاجمات خارجی (نظامی و تجاری) و تشویق مستمر دولت‌های محلی و دولت مرکزی برای افزایش تولیدات محلی بود، اقتصاد پولی و کالایی رواج فراوان یافت. به طوری که در قرن هجدهم، «ادو» و «اوساکا» با جمعیتی به ترتیب معادل ۱.۰۰۰.۰۰۰ و ۳۵۰.۰۰۰ نفر به مراکز عمده تجارت کالاهای تولید شده در سراسر ژاپن، از قبیل ابریشم، کاغذ، شراب، سبزیجات، جلا، موم، زغال و دیگر صنایع دستی تبدیل گردیده بود. بدین ترتیب روند روزافزون اقتصاد کالایی و تولید، از طرفی باعث تقسیم طبقه دهقانان به فقیر، متوسط و مرفه و از سوی دیگر موجب نابودی گروهی از آنان گردید، ولی در مجموع، باعث افزایش باروری کشاورزی گردید. طبق اکثر تحقیقات مربوط به این دوره، در اواخر رژیم توکوگاوا بهره‌های فئودالی به تدریج تثبیت گردیدند، در حالی که باروری کشاورزی مرتبا رو به افزایش بود.در پویش گسترش اقتصاد کالایی، دهقانی و باروری کشاورزی ژاپن، اربابان فئودال محلی (دایمیوها) و حکومت مرکزی (باکوفو) تحت سیاست اقتصادی «تشویق تولید محصولات محلی» (کوکوسان) نقش مهمی ایفا نموده‌اند که هرچند باعث تضعیف بنیادهای رژیم فئودالی و فروپاشی آن‌ در بلندمدت گردید، ولی با توجه به شرایط آن روز، ژاپن که از جهان گسسته و تجارت خارجی را منع نموده بود، چاره‌ای جز اعمال این سیاست برای حیات اقتصادی رژیم باقی نمانده بود.