آموزش سرمایه‌گذاری
مزیت نسبی صندوق‌های سرمایه‌گذاری برای سرمایه‌گذاران غیرحرفه‌ای
بخش نخست
پیش‌درآمد:
سازمان بورس اوراق بهادار تا شهریور ۸۷ مجوز فعالیت ۱۹ صندوق سرمایه‌گذاری را صادر کرده است که بیش از نیمی از آنها با فراخوان پذیره‌نویسی به صحنه آمدند و همچنین مقرر گردید مابقی آنها در سال جاری فعالیت خود را آغاز کنند. این صندوق‌ها علاوه‌بر آن که امکان سرمایه‌گذاری بر پایه اصولی اساسی را برای افراد غیرحرفه‌ای فراهم می‌آورند، دارای مزایای دیگری نیز هستند.
دکتر احمد یزدان‌پناه
بخش نخست
پیش‌درآمد:
سازمان بورس اوراق بهادار تا شهریور ۸۷ مجوز فعالیت ۱۹ صندوق سرمایه‌گذاری را صادر کرده است که بیش از نیمی از آنها با فراخوان پذیره‌نویسی به صحنه آمدند و همچنین مقرر گردید مابقی آنها در سال جاری فعالیت خود را آغاز کنند. این صندوق‌ها علاوه‌بر آن که امکان سرمایه‌گذاری بر پایه اصولی اساسی را برای افراد غیرحرفه‌ای فراهم می‌آورند، دارای مزایای دیگری نیز هستند. این صندوق‌ها مشکل مهم بازار سرمایه را که پایین بودن قدرت نقدشوندگی سهام است، رفع می‌نمایند. مشکل دیگر در بازار سرمایه سود تقسیمی سهام است که مطابق قانون، می‌تواند ۸ماه در دست بنگاه بماند و «هزینه - فرصت» سرمایه‌گذاران را در بورس‌ها افزایش میدهد. یک صندوق سرمایه‌گذاری به کمک سازوکار به حال نمودن ارزش دارایی و پرداخت آن به سرمایه‌گذار، فرصت‌های جدید سرمایه‌گذاری را برای سرمایه‌گذاران فراهم می‌کند.
در این یادداشت سعی می‌شود با حفظ اصول علمی بحث، با زبان غیرفنی رابطه مهم ارزش فعلی و حال یک دارایی با ارزش آتی آن و نقش آن در تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران در بازار سرمایه و بازار پول که اساس کار صندوق‌های سرمایه‌گذاری است، تشریح گردد.
بازارهای مالی (بازار سرمایه و بازار پول) محل تلاقی (نه به معنی فیزیکی آن) تمایلات پس‌اندازکنندگان و قرض‌دهندگان است و چون سایر بازارها بر مبنای عرضه و تقاضا کار می‌کنند، ولی در آنها قیمتی که عرضه‌و‌تقاضا را تراز می‌نماید، «نرخ بهره» است. در سطح اقتصاد خرد، رفتار اقتصادی افراد و بنگاه‌ها از کم‌و‌کیف نرخ بهره اثرپذیر است. از یک طرف افراد در تلاش هستند تا پاداش تامین مالی فرصت سرمایه‌گذاری خود و دیگران را که ناشی از پس‌انداز آنها است، به بیشترین حد برسانند و از طرف دیگر طالبان اعتبار در پی کسب ارزان‌ترین نوع اعتبار هستند. برای بنگاه‌ها هم این امر صادق است؛ چراکه آنها نیز برای کسب سود آتی، سرمایه‌گذاری‌های آتی و تامین منابع سرمایه‌ای خارج از بنگاه و برای تامین مالی طرح‌های توسعه بنگاه، عنایت خاصی به ارزش وجوه در حال و آینده دارند. رفتار عقلایی اقتصادی حکم می‌کند که حال و آینده درآمدها، سودها و سرمایه‌گذاری‌ها مدنظر تصمیم‌گیران قرار گیرد. در سطح کلان دولت‌ها از طریق مقامات پولی به اعمال سیاست‌های پولی می‌پردازند تا با کنترل عرضه پول، قیمت پول یا همان نرخ بهره را کنترل نمایند، لذا نرخ بهره در این سطح هم از اهمیت خاصی برخوردار است. در اینجا به محاسبات ریاضی برخی از مفاهیم بازارهای مالی برای تصمیم‌گیری‌های حال و آینده اشاره می‌شود.
الف - ترجیح زمانی
اساس ریاضیات محاسباتی بر پایه یکی از ابعاد ساده رفتار اقتصادی آدمیان قرار دارد. اگر به شما پیشنهاد کنند می‌خواهید ۵۰۰۰۰تومان امروز داشته باشید یا ۱۲ماه دیگر، شما مسلما امروز را انتخاب می‌کنید. حتی اگر تورم را در سال آینده در نظر نگیرید، شما استدلال می‌کنید که ارزش ۵۰۰۰۰تومان امروز از ۵۰۰۰۰تومان یک سال بعد بیشتر است؛ چرا که مثلا شما می‌توانید امروز با آن پول اقلامی را بخرید که برایتان ضرورت خاصی دارند و رضایت‌خاطر (مطلوبیت) برایتان فراهم می‌سازد. از طرف دیگر انتظار تا یک سال دیگر یعنی مواجه شدن با دنیایی پر از عدم‌حتمیت و نااطمینانی (Uncertainly). مثلا شما ممکن است اوراق قرضه‌ای بخرید و اگر خوش‌شانس باشید، بازده آن ۵۰۰۰۰تومان که سال آینده تحویل شما می‌شود، نسبت به بقیه ثروت شما عدد نباشد و بالاخره چه کسی می‌داند شما تا سال آینده زنده خواهید بود! این ترجیح مردم در داشتن یا دریافت پول در زمان حال نسبت به آینده را اقتصاددانان «ترجیح زمانی» نامیده‌اند.
از آنجا که مصرف حال بر مصرف آینده ترجیح دارد، بنابراین برای کسی که مصرف خود را به آینده محول می‌کند (پول ناشی از پس‌انداز خود را قرض میدهد)، بابت ایثار او باید پاداشی در نظر گرفت تا فداکاری او را جبران کند. لذا هر قرض گیرنده پاداشی را به قرض‌دهنده پیشنهاد می‌کند که همان «نرخ بهره» یا «قیمت پول» است.
اگر شخصی سرمایه اولیه خود را که به مبلغ P است، با نرخ بهره مرکب سرمایه‌گذاری کند (مثلا در بانک به صورت سپرده بلندمدت بگذارد)، پس از پایان سال tام سرمایه او چقدر است؟
رابطه سود و سرمایه‌گذاری او را با استفاده از فرمول V=P(۱+r)t که در آن P سرمایه اولیه، r نرخ بهره سالانه و t تعداد سال‌های سرمایه‌گذاری است، می‌توان میزان سرمایه او را پس از گذشت T سال محاسبه کرد. برای مثال اگر شخص مذکور ۱۰۰واحد پولی (مثلا‌دلار) با نرخ بهره ده‌درصد سرمایه‌گذاری نماید، پس از پایان دوره سرمایه‌گذاری (پس از سال پنجم) بر مبنای فرمول ۵(۱/+۱)=۱۰۰ مبلغ ۰۵/۱۶۱دلار در کل خواهد داشت.
اگر دوره زمانی را از سال به دوره‌های کوتاه‌تر مثلا هر سه ماه یک بار تبدیل کنیم، در این حالت نرخ بهره ۵/۲درصد می‌شود (به صورت اعشاری ۰۲۵/۰) و اگر سرمایه اولیه همان ۱۰۰واحد پولی باشد و کل طول زمانی سرمایه‌گذاری ۱۰سال فرض شود، با توجه به دوره زمانی این پروژه سرمایه‌گذاری که ۴۰ می‌شود (۱۰×۴) داریم:
۵۱/۲۶۸=۴۰(۰۲۵/۱)۱۰۰
ارسال نظر