رشد بازار سرمایه در گرو تصمیم‌های دولت

عکس: حمید جانی‌پور

فارس- بازار سهام کشور در شرایط کنونی و رخوتناک خود به حداقل سه شوک از سوی دولت نیاز دارد تا مجددا به روند طبیعی و تکاملی خود همانند ماههای ابتدایی سال ادامه دهد.

بورس اوراق بهادار هر چند از ابتدای سال تا اوایل تیرماه با رونق معاملات و افزایش قیمت سهام و شاخص‌ها کارنامه مثبتی را برای سرمایه‌گذاران جدید و قدیم و حقیقی و حقوقی رقم زده و توانسته بود از بازارهای پول و مسکن پیشی بگیرد، اما طی سه ماه اخیر به دلایل درون و برون سازمانی متعدد نتوانسته است حرف چندانی برای گفتن داشته باشد.

این وضعیت در سیر نزولی قیمت سهام اکثر شرکت‌ها و شاخص‌ کل بورس مشهود و نمایان است به طوری که شاخص کل بورس بعد از رسیدن به حداکثر رقم یعنی ۱۲هزار و ۹۱۳ واحد در ۲۴ تیرماه، با روند نزولی مواجه شد و از ۲۵ تیرماه تا چهارشنبه گذشته و طی ۶۲ روز کاری، ۴۶ روز کاری را با افت ارقام سپری کرده و با افت هزار و ۷۹۵ واحدی به عدد ۱۱هزار و ۱۳۶ رسیده است.

این در حالی است که از ۲۵ تیر تا ۲۵ مهرماه از میان ۳۰۱ شرکتی که در تابلوی معاملات حاضر بودند، سهام ۱۷۴ شرکت با بازدهی منفی مواجه شده است.

روند نزولی قیمت سهام و شاخص‌ها در حالی موجب ضرر و زیان سهامداران شده که با توجه به شرایط داخلی و ادامه رکود بازارهای مسکن و پول و همچنین وقوع بحران در بازارهای مالی دنیا، بورس اوراق بهادار ناخواسته شاهد فرصت‌‌هایی است که به راحتی از دست می‌رود که در این میان بازار سهام کوچک اما جذاب ایران می‌تواند با شوک درمانی، دوباره مورد توجه قرار گیرد تا با کارکردهای چندگانه خود در کاهش تورم و کنترل نقدینگی و اجرای اصل ۴۴ موفق باشد.

تعیین تکلیف نرخ سنگ‌آهن؛ اولین شوک

وقوع نوسان‌های متعدد و افت و خیز شاخص‌ها و قیمت سهام در شرایطی در همه بورس‌‌ها طبیعی بوده و از ماهیت‌های جداناپذیر بازارهای سهام به شمار می‌رود که شوک درمانی بورس کشور از طریق چند راهکار عملی است.

در این رابطه اولین اقدام می‌تواند به تعیین تکلیف وضعیت سنگ‌آهن مربوط باشد که توپ این بازی در زمین وزارت صنایع و معادن است. نماد معاملاتی ۵ شرکت بزرگ بورس یعنی فولاد مبارکه، گل‌گهر، چادرملو و سرمایه‌گذاری‌های امید و توسعه‌ معادن و فلزات، در حالی از نیمه‌های شهریور در بورس متوقف شده که متاسفانه هیچ‌کدام از مسوولان وزارت صنایع و معادن و خصوصا سازمان توسعه معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) در رابطه با تعیین نرخ نهایی سنگ‌آهن تاکنون اظهارنظری نمی‌کنند و وزیر صنایع و معادن نیز در حالی در حاشیه یکی از مراسم تعیین این موضوع را مربوط به توافق مدیران دو صنعت فولاد و سنگ‌آهن دانسته که وی تاکنون در خصوص فرمول پیشنهادی سازمان بورس برای حل این موضوع اظهارنظری نکرده و در حالی این موضوع را مربوط به دو صنعت فولاد و سنگ‌آهن دانسته که بعد از افزایش هر کیلو نرخ سنگ آهن از ۵۶ تومان به ۷۵ تومان و افزایش ۲۶ درصدی سود سهام چادرملو، مدیران دو شرکت فولاد مبارکه و فولاد خوزستان با ارسال نامه‌هایی به‌طور رسمی به سازمان بورس و اوراق بهادار اعلام کردند. این افزایش هیچ اثر منفی در سودآوری شرکت‌های فولادی یاد شده ندارد، اما بعد از چندروز با تحرکاتی اقدام به فسخ یک طرفه توافقات اولیه با سنگ‌آهنی‌ها

کردند و موجب شدند نماد معاملاتی شرکت فولاد مبارکه، چادرملو، گل‌گهر و سرمایه‌گذاری‌های امید و معادن و فلزات همچنان متوقف مانده و هزاران سهامدار در تب‌وتاب بلاتکلیفی قرار گیرند. مدیران دو صنعت فولاد و سنگ آهن در حالی در دفاع از کاهش و افزایش نرخ سنگ آهن دلایلی دارند که در این میان وزارت صنایع می‌تواند با مشخص کردن این وضعیت به راحتی اولین شوک مثبت را در کوتاه‌ترین زمان به پیکره بورس وارد کند تا با روشن شدن افق آینده ۵ شرکت بزرگ که به تنهایی ۲۴درصد از ارزش روز بازار ۶۶میلیارد دلاری را در اختیار دارند، موتور دیگر شرکت‌های بورس نیز روشن شود.

چرا که خواسته یا ناخواسته این شرکت‌ها سهم قابل توجهی در حرکت ، سکون یا عقب‌نشینی بازار سهام دارند و به عنوان شرکت‌های جلودار و لیدر بورس شناخته می‌شوند. از سوی دیگر شوک دیگری که وزارت صنایع و معادن در میان مدت می‌تواند ایجاد کند اجرای فاز دوم افزایش قیمت سیمان است، تا با توجه به حضور ۲۹ شرکت این صنعت در بورس، بخش دیگری از بورس از دوران رخوت خارج شود. همچنین این وزارتخانه می‌تواند با مهیا کردن زمینه‌های عرضه محصول سیمان در بورس کالا، نقش پررنگ‌تری در تقویت بورس اوراق بهادار ایفا کند.

واگذاری سهام جدید؛ دومین شوک

با این همه باید گفت که وزارت صنایع و معادن در میان دیگر صنایع با توجه به ماهیتی که دارد موفق‌ترین وزارتخانه در اجرای اصل ۴۴ بوده که با واگذاری سهام شرکت‌هایی چون ملی مس، فولاد مبارکه، فولاد خوزستان، فولاد خراسان و ایرالکو نقش مطلوبی در افزایش حجم معاملات و جذب سرمایه‌گذاران جدید و قدیم داشته، اما این وزارتخانه می‌تواند با مشخص‌ کردن موضوع زمین‌های مازاد ذوب‌آهن و تعیین تکلیف واگذاری سنگ آهن مرکزی به آن، نسبت به واگذاری این شرکت در بورس اقدام کند تا سهامداران کنونی از انتخاب بیشتری برخوردار بوده و این عرضه، خون تازه‌ای را به پیکره بورس تزریق کند.

از جانب دیگر وزارت نفت نیز باید با اقدامی عاجل زمینه واگذاری شرکت‌هایی چون پالایش نفت تبریز، حفاری شمال، پالایشگاه نفت بندرعباس و دیگر شرکت‌های مشمول اصل ۴۴ را فراهم کند و وزارتخانه‌های راه ، اقتصاد و نیرو نیز باید در میان‌مدت بسترهای لازم را برای واگذاری زیرمجموعه‌های خود مهیا کنند تا موتور اصل ۴۴ که خاموش مانده دوباره روشن شود.

این وزارتخانه‌ها باید با همراهی‌های بیشتر و پشتیبانی‌های متعدد اقداماتی بعد از واگذاری‌ها انجام دهند.

تعیین‌ تکلیف مخابرات؛ سومین شوک

سومین شوکی که می‌تواند موجب بهبود وضعیت بورس ‌شود، مشخص کردن عرضه بلوکی و خرد سهام مخابرات و برگزاری مجمع سالانه آن است تا با توجه به اثر قابل توجه این شرکت ۴هزار و ۵۸۷میلیارد تومانی، سرمایه‌گذاران با اعتماد به آینده روشن بزرگترین شرکت بورس، اولا از تالار شیشه‌ای فاصله نگیرند و ثانیا به معامله سهام دیگر شرکت‌های مطلوب ترغیب شوند.

دیگر اقدامات مورد نیاز

علاوه براین سه شوک، باید موضوعاتی چون وضعیت مالیات بر ارزش افزوده، واگذاری بلوکی شرکت‌های بورسی، به کارگیری ابزارهای جدید مالی، راه‌اندازی صندوق‌های بزرگ سرمایه‌گذاری و.... انجام شود و سازمان‌های خصوصی‌سازی و بورس به همراه شرکت بورس باید نسبت به جلب مشارکت بیشتر دولت اقدام کنند تا بورس تهران که از ظرفیت‌های بالایی برخوردار است با رشد منطقی و طبیعی و تکاملی به حیات خود در میدان اقتصاد کشور ادامه دهد.