تلاش دولت کاهش اثرات منفی هدفمندسازی یارانه‌ها بر بورس است

سنا- عضو کمیسیون اقتصادی مجلس در جمع کارگزاران بورس، با تشریح آثار هدفمند کردن یارانه‌ها بر نظام اقتصادی کشور و بازار سرمایه، اجرای این طرح را در بلندمدت موجب اصلاح ساختارهای تولید، مدیریت بهینه مصرف انرژی و رشدو توسعه بورس‌های کالا، اوراق بهادار و فرابورس دانست. حجت‌الاسلام و المسلمین دکتر مصباحی مقدم در‌گردهمایی ماهانه کانون کارگزاران با اشاره به اینکه مساله هدفمند‌سازی یارانه‌ها بیش از دو دهه به عنوان یک ایده در اقتصاد مطرح است، گفت: این مساله به شکل قانون در سه برنامه دوم، سوم و چهارم توسعه اقتصادی بیان شده و این مساله بیانگر آن است که هدفمند‌سازی یارانه‌ها بیش از ۱۵ سال گذشته شکل قانون به خود‌گرفته است.

این عضو کمیسیون اقتصادی مجلس ادامه داد: اما این قانون هیچگاه عملیاتی نشد تا اینکه طی سال‌های اخیر دولت در پی اجرایی کردن این قانون برآمده است و تلاش می شود تا از یک کار با عجله و شتابزده جلوگیری شود و رفتار دولت هم از این موضوع حکایت دارد.

اصلاح ساختارهای تولید

وی با بیان اینکه هدفمند کردن یارانه‌ها حداقل سه هدف برجسته را دنبال می کند، تصریح کرد: نخستین هدف، اصلاح ساختار تولید در کشور است، زیرا ساختار تولید فعلی کشور بر مبنای انرژی ارزان شکل‌ گرفته است و در نتیجه ساختاری ناکارآمد، فرسوده و غیرنوین پدیدار شده است.

مصباحی مقدم افزود: یکی از فرآیندهایی که هدفمندسازی یارانه‌ها دنبال می‌کند، اصلاح ساختارهای تولیدی است، به این معنا که باید ساختارهای تولیدی، نوسازی شده و از فن‌آوری‌های تازه استفاده کنیم، انرژی را‌گران تلقی کنیم و بر مبنای انرژی‌گران بهره‌وری انرژی را افزایش داده و شدت انرژی را کاهش دهیم، زیرا شدت انرژی در کشور ما بیش از سه برابر میانگین جهانی و بیش از ۶ برابر کشورهای صنعتی است.

مدیریت انرژی برای کاهش مصرف

وی دومین هدف اصلی هدفمند‌سازی یارانه‌ها را مدیریت مصرف انرژی برای کاهش مصرف عنوان کرد و گفت: مصرف انرژی در ایران بسیار بالاست، از همین رو باید تلاش شود تا این مصرف تعدیل شود. مصباحی مقدم گفت: آمارها نشان می‌دهد که سال ۸۸، مصرف روزانه گاز ۵۲۰‌میلیون مترمکعب و سقف تولید ۵۰۰‌میلیون مترمکعب بود، در حالی که مصرف گاز کل اروپا، کمتر از ایران بوده و دلیل آن چیزی جز واقعی نبودن قیمت‌ها نیست.

توزیع عادلانه یارانه‌ حامل‌های انرژی

این عضو کمیسیون اقتصادی مجلس با اشاره به اینکه سومین هدف برجسته از هدفمندسازی یارانه‌ها، توزیع عادلانه یارانه‌های حامل‌های انرژی و سایر کالا‌ها است، ادامه داد: هر که بیشتر مصرف می‌کند، سهم بیشتری از یارانه‌ها را به طور پنهان به خود اختصاص می‌دهد و برعکس، حال آنکه خانوارهای پردرآمد مصرف بیشتر و خانوارهای کم درآمد مصرف کمتری دارند، به ‌طوری‌که خانوارهای کم درآمد یک سی‌ام دهک اول درآمدی جامعه از این یارانه‌ها را به خود اختصاص می‌دهد. رییس کمیسیون ویژه طرح تحول اقتصادی تاکید کرد: این نوع از پرداخت کارآمد یا هدفمند نیست، در این شرایط کمک‌ها به افرادی داده می‌شود که نیازی به کمک ندارند و از افرادی دریغ می‌شود که نیازمند کمک هستند.

تاثیرات هدفمندسازی یارانه‌ها بر تولید و بازار سرمایه

وی با اشاره به اینکه هدفمندسازی یارانه‌ها موجب افزایش هزینه تولید می‌شود، گفت: برای مدیریت این مساله دو راهکار وجود دارد. نخست آنکه دولت مابه‌التفاوت قیمت را به برخی از بخش‌ها بدهد تا قیمت‌ها تغییری نکند. این درحالی است که در برخی از بخش‌ها اساسا تغییر اندک بوده و شوکی به بازار وارد نمی‌شود.

مصباحی‌مقدم دومین راهکار را میان مدت دانست و افزود: در این راهکار، دولت برای اصلاح ساختار مصرف انرژی و کاهش آن با مجموعه تولیدکنندگان محصول مذاکره کرده و با بررسی نیازها، اقدام به ارائه تسهیلات می‌کند تا این کارخانه‌ها بتوانند مصرف انرژی خود را کاهش دهند. وی با ذکر مثالی ادامه داد: در حال حاضر کاروان حمل‌‌و‌نقل باری و جاده‌ای کشور فرسوده است و از همین رو میانگین مصرف هر ۱۰۰ کیلومتر یک‌کامیون ۴۵ لیتر گازوئیل است که این میزان مصرف باید به یک سوم کاهش یابد.

این نماینده مجلس تصریح کرد: اجرای قانون هدفمند‌سازی یارانه‌ها به طور قطع بر قیمت، تولید، اشتغال، صادرات و واردات و به طور کلی بر بازار سهام تاثیرگذار خواهد بود و تمام تلاش دولت این است که با اتخاذ سازوکارهای مناسب، بازار سرمایه دچار تاثیر منفی نشود.

وی با بیان اینکه تمام تلاش دولت بر این است که تاثیرات منفی طرح هدفمند کردن یارانه‌ها مهار شود، گفت: این موضوع پیچیده، سخت و سنگین است، اما احتمال می‌دهیم با توجه به اهرم‌ها و سوپ‌های در نظر‌گرفته شده، به کمترین میزان تغییرات و تحولات بسنده شود تا اجرای آن بدون ایجاد شوک به بازار باشد. رییس کمیسیون همچنین طرح تحول اقتصادی را موجب رونق بورس کالا دانست و گفت: با هدفمند‌سازی یارانه‌ها، قیمت محصولات کشاورزی افزایش یافته و قیمت آنها در بورس مبنای پرداخت یارانه‌ها قرار می‌گیرد که به معنای بسط و گسترش بورس کالا و ورود کالاهای جدید به این بازار است، به علاوه بورس و فرابورس هم با اجرای این طرح در بلندمدت شاهد رشد و توسعه خواهند بود.

تضادی بین هدفمند کردن یارانه‌ها و آزادسازی نیست

این عضو کمیسیون اقتصادی مجلس در پاسخ به سوال یکی از کارگزاران مبنی بر وجود تضاد میان اجرای قانون هدفمند کردن یارانه‌ها و آزادسازی قیمت‌ها گفت: هدفمندسازی یارانه‌ها از راه آزادسازی قیمت انجام می‌شود و در حال حاضر اعتقادی به مهار و کنترل قیمت ارز ندارم، بلکه قیمت ارز براساس عرضه و تقاضا تعیین می‌شود و تزریق ارز اضافه برای کنترل قیمت وجود ندارد.

وی تاکید کرد: در این میان نه تنها تزریق اضافه ارز برای حفظ قیمت نداریم بلکه با وجود تکلیف بر عرضه ارز توسط برخی نهادها، به دلیل عدم وجود تقاضا، ارزی در بازار خریداری نشده که نتیجه آن رشد ذخایر ارزی بانک مرکزی است.

مصباحی‌مقدم افزود: هم‌اکنون نرخ ارز بر اساس سیاست‌های نرخ شناور مدیریت می‌شود، در حالی که اگر قیمت ارز دستوری باشد، به شدت بازار را تحت‌ تاثیر قرار می‌دهد.

وی خاطرنشان کرد: مقرر شده ۲۰‌درصد از درآمد نفت و فرآورده‌های نفتی به صندوق توسعه ملی واریز شود که به معنای کاهش ۲۰‌درصدی امکان عرضه ارز است.

وی در پاسخ به سوال دیگری در خصوص دلیل انتخاب شرایط فعلی با توجه به رکود جهانی، گفت: به طور قطع رکود شرایط مناسبی نیست اما نمی‌توان پیش‌بینی کرد که چه زمانی این بیماری برطرف خواهد شد، تا طرح به تعویق افتد، اما می‌توان هدفمند‌سازی یارانه‌ها را اندک اندک اجرایی کرد تا بخش تولید آسیب نبیند.

وی خاطرنشان کرد: به علاوه با صرفه‌جویی در مصرف انرژی می‌توان درآمدهای ارزی را ذخیره کرده و صادرات را افزایش دهیم.

صکوک در بودجه

رییس کمیته فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار با اشاره به آغاز فعالیت کمیته فقهی از سه سال پیش گفت: رییس سازمان بورس و اوراق بهادار سه سال پیش، به منظور نظارت بر بعد فقهی بازار سرمایه پیشنهاد تشکیل کمیته فقهی را ارائه کرد.

مصباحی‌مقدم با اشاره به دستاوردهای این کمیته گفت: یافته‌ها به گونه‌ای است که تاکنون دوبار در آموزش‌های بین‌المللی به کار‌گرفته شده و مورد رضایت دیگر کارشناسان و مقامات مسوول بورس‌های کشورهای اسلامی قرار‌گرفته‌ است.

وی یادآور شد: این کمیته، تاکنون ابزارهای مالی مختلفی مانند فیوچرز، آپشن و صکوک را مورد بررسی قرار داده است، این در حالی است که پیش از این دو ابزار فیوچرز و آپشن توسط کمیته فقهی کنفرانس اسلامی رد و غیرمشروع اعلام شده بود، اما کمیته فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار با دقت بیشتر این دو ابزار را تایید کرد تا در بازار سرمایه مورد استفاده قرار بگیرد. وی به معاملات آتی طلا در بورس کالا اشاره کرد و افزود: معاملات فیوچرز به زودی در سایر کالاها مورد استفاده قرار خواهد‌گرفت.

این عضو کمیته فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار تصریح کرد: در جریان بررسی و تصویب بودجه سال جاری، استفاده از صکوک برای نخستین بار در قانون رسمی کشور گنجانده شده و بحث‌های مربوط به مالیات ابزارهای نوین مالی طراحی و مطرح و در نهایت به تصویب مجلس رسید که امیدواریم آثار مثبت آن را در آینده نزدیک شاهد باشیم.