شروین شهریاری

* پرسش از آقای آرمین آراسته از طریق پست الکترونیک: سهام شرکت پتروشیمی خارک با وجود گزارش مناسب پیش رو (شش ماهه) و عدم تغییر شرایط سودآوری و نیز ثبات قیمت متانول، با صف فروش سنگین مواجه شده است. علت این مساله با توجه اصول تحلیل بنیادی چیست ؟

پاسخ: یک مطالعه تاریخی بر روند بازار سرمایه نشان می‌دهد که رشد یا نزول سهام شرکت‌ها معمولا در قالب حرکت صنایع صورت می‌گیرد. بدین معنا که در اغلب مواقع، سهام شرکت‌های یک صنعت نظیر معدنی، خودرویی و‌... به طور همزمان مورد توجه و اقبال معامله گران قرار می‌گیرند و به همین ترتیب در برخی مقاطع زمانی نیز از کانون توجه سرمایه‌گذاران دور شده و وارد دوران رکود خود می‌شوند. نقل قول مشهوری در میان معامله‌گران وجود دارد که می‌گوید: «یک سهم بد در صنعت خوب بهتر از یک سهم خوب در یک صنعت بد است». منشا این اظهارنظر عامیانه عمدتا به این تجربه باز می‌گردد که سهام بسیاری از شرکت‌های پرپتانسیل به علت عدم توجه بازار به کل صنعت در یک برهه زمانی از رشد مناسبی برخوردار نبوده؛ حال آنکه در نقطه مقابل وقتی یک صنعت مورد توجه معامله‌گران در بورس قرار می‌گیرد، اکثریت قریب به اتفاق شرکت‌های زیرمجموعه (فارغ از نقاط ضعف و قوت هر یک) به طور همزمان با افزایش نسبی تقاضا مواجه می‌شوند.

سهام شرکت‌های پتروشیمی بورس تهران نیز در حال حاضر در دوران رکود خود قرار دارد که چند مورد را می‌توان به عنوان علت آن ذکر کرد. نخست آنکه به طور کلی نوسانات شدید قیمت مواد خام و نفت که در چند ماه اخیر جنبه سقوط به خود گرفته، موجی از هراس را در معامله گران ایجاد کرده و احتمال بروز رکود اقتصادی (که تقاضای مواد اولیه در جهان را کاهش خواهد داد) به عنوان یک تهدید کلی بر معاملات بازار کالا سایه افکنده است.

شوک‌های غیر منتظره در زمینه افت پرشتاب قیمت مواد اولیه نیز بر جو منفی کنونی دامن زده و باعث شده سرمایه‌گذاران نسبت به امکان بازگشت قیمتی کالاها در کوتاه مدت به دیده تردید بنگرند. این مساله به طور کلی انتظارات سهامداران از رشد سودآوری ناشی از افزایش قیمت فروش را حداقل در کوتاه مدت در مورد شرکت‌های وابسته کاهش داده است.

از سوی دیگر و در بعد عینی‌تر، در مورد پتروشیمی خارک نیز این مساله قابل بررسی است. خارک از جمله شرکت‌هایی است که حجم تولید و فروش محصولات آن در چند سال گذشته از ثبات نسبی برخوردار بوده است و برنامه‌ای جهت افزایش تولید در آینده نزدیک در دست اجرا ندارد. از سوی دیگر مواد اولیه (گاز ترش) نیز با تعرفه قیمت مشخصی به شرکت تحویل می‌شود‌.

با توجه به این موارد می‌توان گفت تغییرات سودآوری شرکت با توجه به ثبات بهای تمام شده و تناژ فروش محصولات، تا حد زیادی به نوسانات قیمت‌های فروش وابسته است. مطالعه اخبار بازار محصولات پتروشیمی نشان می‌دهد که ثبات قیمت متانول در یک ماه اخیر جای خود را به نزول تدریجی داده است و این مساله با توجه به مقطع زمانی کنونی (که معمولا مقارن با دوران آغاز رشد فصلی قیمت این محصول در بازارهای جهانی است) پیش‌بینی روند آتی قیمت این محصول را با ابهام مواجه کرده است.

از سوی دیگر کاهش قیمت نهاده‌های تولید (نظیر گاز‌، ذغال سنگ و‌...) در کنار فضای کلی افت قیمت جهانی انرژی و محصولات پتروشیمی به عنوان یک ریسک سیستماتیک در کوتاه مدت بر فعالیت شرکت‌های تولید کننده متانول موثر خواهد بود. علاوه بر این‌، در مورد خارک افت قابل توجه قیمت سایر محصولات شرکت (نظیر گوگرد) در چند وقت اخیر روند پرشتابی به خود گرفته که در صورت تثبیت روند کنونی، رشد درآمد فروش شرکت را در سال‌های آتی با چالش مواجه خواهد کرد.

بنابراین به نظر می‌رسد عواملی نظیر آنچه ذکر شد منجر به ایجاد رکود نسبی در سهام شرکت‌های صنعت پتروشیمی شده که دراین میان سهام شرکت‌های پرپتانسیل گروه (نظیر «شخارک») نیز بنابر همان اصل مطرح شده (حرکت صنعت به جای تک سهم) از این قاعده مستثنا نبوده‌اند. البته باید توجه داشت موارد مطرح شده در افق کوتاه مدت مورد بررسی قرار گرفته و در صورت تغییر فضای کلی بازارهای جهانی، انتظار بهبود روند در مورد صنعت پتروشیمی و شرکت‌های وابسته وجود خواهد داشت.

Shahriary_sh@yahoo.com