تهیه و تدوین: پیمان طوبایی

بخش دوم

۱ـ ضمانتنامه شرکت در مناقصه یا مزایده: به موجب ماده ۷۹ قانون محاسبات عمومی کشور مصوب شهریورماه ۱۳۶۶ معاملات وزارتخانه‌ها و موسسات دولتی اعم از خرید، فروش، اجاره، پیمانکاری به استثنای مواردی که مشمول مقررات استخدامی می‌شود می‌بایست حسب مورد از طریق مناقصه یا مزایده انجام شود و برای انتخاب بهترین پیمانکار، فروشنده، یا خریدار از نظر بهترین شرایط پیشنهادی، آن را از طریق جراید به اطلاع عموم داوطلبان صلاحیت‌دار می‌رساند. سپس پیشنهادهای مربوط به مزایده یا مناقصه در زمان یا تاریخ تعیین شده در جلسه‌ای به نام کمیسیون مناقصه یا مزایده اعلام می‌شود و با حضور داوطلبان و نمایندگان آنان سه فقره از بهترین پیشنهادها از نظر مناقصه‌گذار تعیین و بدین‌ترتیب از نفر اول برنده مناقصه یا مزایده درخواست می‌شود ظرف مدت معینی نسبت به امضای قرارداد اجرای کار و ارائه ضمانتنامه دیگری به نام ضمانتنامه حسن انجام تعهدات اقدام کند. ضمانتنامه شرکت در مناقصه کم‌ریسک‌ترین نوع ضمانتنامه بانکی بوده و بنابراین قانون‌گذار از پرداخت ۱۰‌درصد سپرده نقدی درخصوص صادر نمودن این ضمانتنامه (مناقصه/مزایده) معاف کرده است و معمولا بانک‌ها در قبال سفته معتبر آن را صادر می‌کنند. مدت اعتبار این ضمانتنامه‌ها سه ماه بوده و حداکثر برای یک دوره سه ماهه دیگر براساس درخواست کتبی ذی‌نفع قبل از سررسید قابل تمدید است.

۲ـ ضمانتنامه حسن انجام تعهد: دومین نوع از ضمانتنامه‌ها، ضمانتنامه‌های پیمانکاری می‌باشد که مبلغ آن ۵‌درصد مبلغ اولیه قرار داد است، و علت صدور آن وجود سندی معتبر برای موظف نمودن پیمانکار به اجرای دقیق تعهداتی است که در مقابل کارفرما در انجام پروژه واگذاری به عهده دارد و زمان صدور این نوع ضمانتنامه پس از اعلام نام برنده مناقصه به هنگام امضای قرارداد فی‌ما‌بین کارفرما و پیمانکار است. ضمانتنامه حسن انجام تعهدات می‌بایست در تمام مدت اجرای پروژه معتبر باشد و بنابراین بانک‌ها با اخذ کارمزد مربوط به تمدید آن، به صورت ۶ ماهه یا یک ساله تمدید می‌کنند.

۳ـ ضمانتنامه پیش‌پرداخت: پیمانکار می‌تواند پس از امضای قرارداد و تحویل ضمانتنامه حسن انجام تعهدات به منظور تامین سرمایه در گردش لازم قبل از شروع اجرایی کار از کارفرما درخواست وجه نماید. وجوهی که به این ترتیب در اختیار پیمانکار قرار می‌گیرد، وجوه پیش‌پرداخت نامیده می‌شود که حداکثر معادل ۲۰‌درصد مبلغ پیمان خواهد بود. وجوه پرداخت شده در طول مدت قرارداد از صورتحساب پیمانکار کسر و بدین‌ترتیب مبالغ پرداخت شده مستهلک خواهد شد. مبلغ پش‌پرداخت توسط کارفرما طی سه مرحله به شرح ذیل در قبال ضمانتنامه بانکی پرداخت می‌شود: مرحله اول: معادل ۸‌درصد مبلغ اولیه قرارداد و پس از تحویل زمین یا محل اجرای پروژه می‌باشد. مرحله دوم: معادل ۵/۶‌درصد مبلغ اولیه قرارداد پس از اجرای حداقل ۶۰‌درصد از عملیات تجهیز کارگاه و حمل ماشین‌آلات و لوازم اجرای پروژه به محل طرح می‌باشد. مرحله سوم: معادل ۵/۵‌درصد مبلغ اولیه قرارداد است در زمانی که حداقل ۳۰‌درصد کار به موجب صورت وضعیت ارائه شده از سوی پیمانکار که به تایید ناظر پروژه رسیده باشد.

۴ـ ضمانتنامه کسور وجه الضمان یا استرداد حسن انجام کار: معمولا کارفرما برای اطمینان از صحت حسن انجام کار توسط پیمانکار پس از تحویل قطعی و تا مدت تعیین شده، مبالغی به عنوان تضمین حسن انجام کار از هر پرداخت صورت وضعیت ۱۰‌درصد مطالبات پیمانکار را در حسابی نزد خود نگهداری می‌کند و پس از سپری شدن دوران تضمین حسن انجام کار و تسویه کامل با پیمانکار وجوه مزبور را به ایشان مسترد می‌نماید؛ البته وجوه مکسوره می‌تواند در مقاطعی از زمان با اخذ ضمانتنامه بانکی در اختیار پیمانکار قرار گیرد. ارائه ۵۰‌درصد از وجوه مکسوره پس از انجام ۲۵‌درصد از کار پروژه با ارائه ضمانتنامه بانکی امکان‌پذیر است و با انجام ۵۰‌درصد از مبلغ ریالی پروژه ۷۵‌درصد از وجوه کسر شده با ارائه ضمانتنامه بانکی میسر خواهد بود و به همین نحو در مرحله انجام بیش از ۸۵‌درصد ریالی پروژه پیمانکار می‌تواند ۸۵‌درصد از وجوه کسر شده را در قبال ارائه ضمانتنامه بانکی از کارفرما دریافت کند. ابطال این‌گونه ضمانتنامه‌ها پس از سپری شدن دوران تضمین پروژه امضای صورتجلسه تحویل قطعی کار و ارائه مفاصا حساب‌های پیمانکار از سازمان تامین اجتماعی، دارایی، شهرداری و سایر سازمان‌های ذی‌ربط مانند محیط‌زیست، منابع طبیعی، ... خواهد بود. شرایط متقاضی دریافت ضمانتنامه‌های پیمانکاری: ۱ـ داشتن حساب جاری فعال نزد شعبه بانک عامل؛ ۲ـ نداشتن چک برگشتی، مطالبات معوق و سررسید گذشته نزد سیستم بانکی؛ ۳ـ ارائه قراردد پیمانکاری فی‌ما‌بین کارفرما و پیمانکار؛ ۴ـ ارائه رتبه‌بندی از سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی یا سازمان نظام مهندسی؛ ۵ـ ارائه وثائق و تضمینات لازم حسب نظر بانک.