بازار ارز و سکه، ۶ ماه پس از هدفمندی یارانه‌ها
سبقت قیمت‌ها از نرخ جهانی طلا
سنجش اسعار و برخی فلزات گرانبها با نرخ جهانی طلا یکی از روندهای مرسوم در بازار قیمتی است. از ابتدای دی ماه سال قبل که هدفمندی آغاز شد تا انتهای خرداد رشد قیمت‌ها در ایران بیش از بازار جهانی بود. این روند با گذر از هفتمین ماه پس از هدفمندی یارانه‌ها همچنان حفظ شده است، اما با توجه به تشدید سیاست‌های کنترلی بانک مرکزی در کاستن از نرخ مرجع دلار آمریکا، قیمت دلار در بازار تا حد قابل توجهی کاهش داشت.
این کاهش عملا نرخ رشد متوسط دلار آمریکا را تا پایان تیر ماه 90 تقریبا به 2/7 درصد رساند که نسبت به نرخ رشد متوسط 6/15 درصدی 7ماهه طلا در بازارهای جهانی، از رشد کمتری برخوردار بوده است. تهیه جدول موجود در این گزارش بیشتر بر دوره 6 ماهه پس از اجرای هدفمندی یارانه‌ها متمرکز بوده است؛ چراکه نوسان قیمت‌ها در این دوره بیشترین رکوردها را در بازار داخلی ثبت کرده و از این نظر واکنش‌های هیجانی بازار را نسبت به عوامل محیطی بازار ارز وطلا بهتر نشان می‌دهد.
بررسی شش ماهه
بررسی‌ها نشان می‌دهد که در 6 ماهه اول پس از هدفمندی یارانه‌ها، از بین شش گزینه پرطرفدار در بازار ارز و سکه (دلار آمریکا-یورو - سکه بهار آزادی - سکه طرح قدیم - نیم سکه و ربع سکه)، یورو با بیشترین افزایش قیمت در حدود 65 درصد سوددهی داشته است. قیمت یورو در اولین روز هدفمندی یارانه‌ها(28 آذر ماه 89)در محدوده 1410 تومان بود. این رقم در پایان خرداد 90 به 1760 تومان رسید. این رقم تا پایان تیر ماه با 110 تومان کاهش تا 1650 تومان پایین آمد. نرخ رشد متوسط یورو پس از 7 ماه به 17درصد رسید. تشدید بحران بدهی‌ها در کشورهای بدهکار این قاره همچون یونان، اسپانیا، پرتغال و ایتالیا وارد فاز جدیدی شده که ارزش یورو را در بازارهای ارز جهانی با افت قیمت و نگرانی‌های زیادی همراه کرده است.
نرخ ربع سکه بهار آزادی در ۶ ماه اول از ۸۸ هزار تومان به ۱۳۷ هزار تومان رسید که با بیش از ۵۵ درصد رشد قیمت، مکان بعدی را در بین ۶ گزینه به دست آورد. در عین حال در پایان تیر ماه ربع‌سکه تا محدوده ۱۲۵ هزارتومان کاهش یافت و به نرخ متوسط رشد ۷ ماهه ۴۲ درصد دست یافت.در این بازار نیم سکه با ۵۸ هزار تومان افزایش قیمت طی ۶ ماه پس از هدفمندی یارانه‌ها و رسیدن به نرخ ۲۳۲ هزار تومان، بیش از ۳۳ درصد سودآوری داشته است. با پایان یافتن تیر ماه قیمت نیم سکه ۱۶ تومان افت ثبت کرد و به ۲۱۶ هزارتومان رسید که در دوره ۷ ماهه خود ۲۴ درصد سود نصیب سرمایه‌گذاران خود کرد.
رتبه بعدی در این گروه را سکه تمام بهار آزادی با 33 درصد نرخ رشد و افزایش 115 هزارتومانی قیمت تا رسیدن به نرخ 462 هزارتومان، ثبت کرده است.در بازار سکه طی 6 ماه پس از هدفمندی یارانه‌ها سکه طرح قدیم 26 درصد سودآوری داشته است. قیمت آن در این مدت از 373 هزار تومان به 470 هزار تومان رسید. نرخ سکه پس از 7 ماه از هدفمندی یارانه‌ها، به 434 هزار تومان رسید و از اوج قیمت خود 28 هزار تومان پایین آمد. در دوره 7 ماهه متوسط نرخ رشد سکه بهار آزادی طرح جدید بیش از 25 درصد ثبت شده است.
در عین حال شاخص‌ترین گزینه در این طبقه‌بندی یعنی دلار آمریکا در مدت ۶ ماه پس از اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها، تنها ۱۴ درصد و در پایان تیر ماه ۲/۷ درصد افزایش قیمت را ثبت کرده است. نرخ دلار آمریکا در پایان خرداد ۹۰ نسبت به اولین روز هدفمندی یارانه‌ها از ۱۰۶۸ تومان به ۱۲۲۰ تومان رسید. در پایان تیر ماه قیمت دلار آمریکا در بازار به ۱۱۴۵ تومان رسید. نرخ مرجع آن در این زمان تا ۱۰۵۴ تومان پایین آورده شد.حساسیت و سیاست‌های کنترلی بانک مرکزی و مقامات اقتصادی کشور بر سر قیمت دلار، موجب شده تا منحنی رشد قیمت دلار از رقیب ۱۲ ساله‌اش (یورو) به طور کاملا سوال‌برانگیزی عقب بماند. شکی نیست که اگر تزریق ارز دولتی به بازار صورت نمی‌گرفت، نرخ رشد آن به موازات یورو افزایش می‌یافت.تا ۶ ماه پس از هدفمندی یارانه‌ها بهای هر اونس طلا برای تحویل فوری در بازارهای جهانی تنها اندکی بیش از ۱۱ درصد و در پایان ماه هفتم بیش از ۱۵ درصد رشد داشته است. قیمت طلا در پایان آذر ماه ۸۹ در حدود ۱۳۷۵ دلار و در پایان خرداد ماه ۹۰ تقریبا ۱۵۳۲ دلار بود. این میزان با جدی تر شدن بحران اقتصادی در اروپا و بالا گرفتن اختلافات کنگره و دولت آمریکا بر سر
تعیین سقف جدید بدهی‌های این کشور که نهایتا با یک توافق مسالمت‌آمیز به طور ناخوشایندی به اتمام رسید، تا پایان تیر ماه از مرز ۱۶۰۰ دلار نیز فراتر رفت و حتی تا نیمه مرداد ماه امسال مرز ۱۶۸۰ دلار را نیز پشت سر گذاشت. اگرچه برخی عوامل مانند اعلام نرخ اشتغال غیر قابل انتظار ماه جولای این نرخ را مجددا تا محدوده ۱۶۶۰ تعدیل کرد.
در تهیه جدول موجود در این گزارش، قیمت‌های پایان هر ماه در نظر گرفته شده است. از این رو قیمت‌های موجود نیز قطعا بالاترین قیمت‌ها نبوده است. به طور مثال قیمت دلار آمریکا تا 1250 تومان در بازار نیز افزایش یافته است. سکه طرح قدیم در برخی شرایط به 475 هزار تومان هم رسید. همچنین بالاترین قیمت ثبت شده برای سکه 465 هزار تومان بوده است. در عین حال آنچه قابل توجه است، اینکه با توجه به افزایش 11درصدی قیمت طلا در بازارهای جهانی در مدت 6 ماهه مورد بحث که عمدتا به دلیل نگرانی از افزایش فشارهای تورمی و تنش‌های ژئوپلیتیکی در خاورمیانه و شرق آسیا و تا اندازه‌ای کسری بودجه کشورهای ناکام منطقه یورو و به ویژه بحران کسری بودجه آمریکا بوده است، قیمت‌های داخلی از افزایش بسیار شدیدتری برخوردار بوده‌اند. انتظارات تورمی در داخل کشور به ویژه با آغاز سال جدید، نقدینگی‌های سرگردان و حتی بخشی از سپرده‌های خرد بانکی را به سرعت راهی بازار ارز و سکه کرد.
از نکات قابل توجه در این جدول آن است که طی سه ماه اول هدفمندی یارانه‌ها با توجه به نرخ رشد ۲/۳ درصدی قیمت جهانی طلا، نرخ ریالی دلار آمریکا تقریبا در شرایطی برابر، در حدود ۲/۳ درصد رشد کرده است. در حالی که پس از تعطیلات نوروز و با انتشار جزئیات بسته پولی سال ۹۰ به دلیل آنچه که از سوی کارشناسان به برآورده نشدن انتظارات سرمایه‌گذاری و حفظ سپرده‌ها در بانک‌ها مورد توجه قرار گرفت، تقاضا برای ارز و سکه و به تبع آن افزایش قیمت‌ها رشد شتابانی گرفت.
قیمت‌ها در ابتدای هدفمندی
آغازین روزهای هدفمندی یارانه‌ها در آذر ماه ۸۹ بازار ارز و سکه کمترین تاثیرات را از این بابت ثبت کرده است.بحث فروش اقساطی سکه در بانک ملی و تهاتر سکه در سررسید با یارانه نقدی، از اولین پیشنهاد‌های مطرح شده برای حفظ یارانه نقدی در بانک‌ها بود. خرید بیمه عمر نیز در این زمان از دیگر گزینه‌های پیشنهادی بیمه‌گران بود. از جمله مسائل تاثیر‌گذار در بازار ارز و سکه در دی ماه گذشته که به نظر رویکردی در جهت کنترل نقدینگی حاصل از تزریق نقدی یارانه را به همراه داشت، بحث شناورسازی نرخ سود بانکی بر اساس تورم انتظاری سال ۹۰ بود. رییس کل بانک مرکزی پیش‌بینی کرده بود که هدفمندی یارانه‌ها حداقل ۱۵ درصد به تورم موجود خواهد افزود. با توجه به نرخ تورم ۸/۱۰ درصدی پایان دی ماه ۸۹، بانک مرکزی در تلاش برای به کرسی نشاندن بحث شناور سازی نرخ سود با توجه به تورم احتمالی در بسته پولی سال ۹۰ فعالیت زیر پوستی را آغاز کرده بود، اگرچه دولتمردان و از جمله جهرمی مدیر عامل فعلی بانک صادرات و وزیر سابق کار و امور اجتماعی همچنان بر رای خود مبنی برلزوم کاهش نرخ سود بانکی پافشاری می‌کردند. در همین زمان به مرور بازار شاهد افزایش قیمت ارز و سکه
بود. تقریبا دو هفته بعد از هدفمندی یارانه‌ها، قیمت سکه در بازار حبابی شد. نرخ سکه تا ۳۶۰ هزارتومان بالا رفت. در مقابل، افزایش نامتناسب قیمت سکه به شدت از سوی مقامات بانک مرکزی تکذیب می‌شد. اوایل بهمن ماه بالاخره اتحادیه طلا این حباب قیمت را پذیرفت. اواخر این ماه پیش‌بینی شد که نرخ سود وام سال ۹۰ در حد نرخ ۱۲ درصدی سال ۸۹ باقی بماند. بانک مرکزی در ادامه سیاست‌های کنترلی خود بر بازار ارز طی بخشنامه‌ای صرافی‌ها را از معامله ارز آزاد برحذر داشت. در این شرایط تب خرید دلار و سکه سراسر بازار را فراگرفت. قیمت دلار در ۹ اسفند ماه به ۱۱۴۰ تومان رسید. نرخ سکه نیز تا ۳۹۷ هزار تومان بالا رفت. ۲ روز بعد بانک کارگشایی تزریق گسترده سکه و شمش طلا را آغاز کرد که اندکی از قیمت سکه کاست.
در همین حال با گذشت بیش از 2 ماه از هدفمندی یارانه‌ها، معاون اقتصادی بانک مرکزی در خصوص گمانه‌زنی‌های مختلف و بررسی احتمالات افزایش نرخ سود وام و سپرده‌های بانکی در گفت‌وگویی تلویحا بازار را به افزایش نرخ سود سپرده در بانک‌ها خوشبین کرد.
دکتر قضاوی در ۱۵ اسفند ماه ۸۹ ضمن تاکید بر اینکه برای عقود مشارکتی نمی‌توان از پیش نرخ قطعی تعیین کرد، گفته بود:« راهکار اولیه و مطلوب، آن است که میانگین موزون نرخ سود عقود مبادله‌ای و مشارکتی، ملاکی برای تعیین یک دامنه از نرخ سود پیشنهادی برای تسهیلات قرار گیرد. در این صورت طبیعی است که از نرخ سود انتظاری قابل درج در قراردادهای مشارکت کاسته خواهد شد؛ اما لازمه این کار، قدری افزایش در نرخ سود عقود مبادله‌ای است. اگر نرخ سود عقود مبادله‌ای و نرخ سود انتظاری قابل درج در قراردادهای مشارکتی به هم نزدیک شوند، زمینه رانت در بازار پول کاهش می‌یابد و با توجه به اختیار بانک مرکزی برای تعیین حداکثر «نسبت سهم سود بانک‌ها در عقود مشارکتی»، در چارچوب قانون بانکداری بدون ربا، می‌توان بر نرخ‌های انتظاری و اجحاف‌آمیزی که در عقود مشارکتی به کار گرفته می‌شود، محدودیتی منطقی اعمال کرد.»امکان افزایش نرخ سود در عقود مبادله‌ای تلویحا به معنی افزایش نرخ سود سپرده‌های بانکی نیز بود.در ۱۷ اسفند ماه بانک مرکزی طی بخشنامه‌ای به بانک‌ها و موسسات اعتباری حد مجاز وضعیت باز ارزی برای دلار را ۱۰ درصد و برای یورو ۲۰ درصد تعیین کرد. رییس
کل بانک مرکزی در۱۹ اسفند ماه خبر کاهش نرخ سود بانکی در بسته سال ۹۰ را اعلام کرد.
انتشار بسته سیاستی - نظارتی سال 90
در ۱۵ فروردین سال جدید و اعلام کاهش نرخ سود یک ساله سپرده‌ها از ۱۴ به ۵/۱۲ درصد و تعیین سقف ۱۴ تا ۱۷ درصدی برای اوراق مشارکت موجب شد تا به فاصله یک روز در ۱۶فروردین ماه قیمت سکه ۶۰۰۰ تومانی افزایش یابد. همزمان بحث کاهش صفر از واحد پول ملی موج بلندی از بی‌اعتمادی را روانه بازار ارز و سکه کرد. بانک‌های خصوصی با بالا گرفتن روند افزایشی قیمت‌ها در نامه‌ای از بانک مرکزی خواستار اصلاح بسته پولی ۹۰ شدند. بسته‌ای که بعد‌ها مشخص شد در تدوین آن بانک مرکزی نقشی نداشته و کارشناسان وزارت اقتصاد طراحان عمده آن بوده‌اند. تشکیل صف‌های طویل در جلوی شعب بانک ملی و افزایش قیمت بی‌سابقه ربع سکه به ۱۶۵هزارتومان در فروردین ماه، از جمله رویدادهای برجسته بازار ارز و سکه است. بازگشت رییس کل بانک مرکزی و فرمان وی مبنی بر تزریق سکه از طریق ۴۰۰ شعبه بانک ملی، موجب شد تا ظرف یک روز ۳۳ هزارتومان از قیمت سکه کاسته شود. اردیبهشت ماه با گذر قیمت جهانی طلا از مرز ۱۵۴۰ دلار، اعتراض‌ها به سیاست پولی بانک مرکزی بالا گرفت. افزایش تقاضا برای سکه در بانک‌ها موجب شد تا وزارت اقتصاد با وجود توافقات قبلی بانک مرکزی و سازمان امور مالیاتی و دارایی
مالیات بر ارزش افزوده سکه را عملیاتی کند که خود قیمت سکه را ۱۸ هزار تومان بالا برد. در این شرایط پس از مدتی قیمت سکه در بازار از قیمت سکه بانکی کمتر شد و فروش سکه بانکی به صفر رسید. رییس کل بانک مرکزی از سازمان امور مالیاتی در اجرایی کردن مالیات ۴ درصدی ارزش افزوده سکه به شدت انتقاد کرد و گفت: بانک مرکزی دیگر کنترلی بر بازار سکه ندارد. با مقاومت وزارت اقتصاد و سازمان مربوطه بهمنی با پیشنهاد افزایش نرخ سود بانکی مجددا درصدد یافتن راهی برای تجمیع نقدینگی از بازار برآمد که باز هم از سوی شورای پول و اعتبار رد شد. همزمان بحث بر سر دیه ۹۰ میلیون تومانی، سوالات متعددی را در بازار پول کشور مطرح کرد. ۱۷ خرداد ماه قضاوی، معاون اقتصادی بانک مرکزی از تک نرخی شدن قریب‌الوقوع ارز در کشور خبر داد. یک روز بعد اتفاق غیرمنتظره در بانک مرکزی موجب التهاب دوباره بازار شد. بانک مرکزی نرخ مرجع دلار آمریکا را یک شبه ۱۱۲ تومان بالا برد و آن را به ۱۱۷۲ تومان رساند. قیمت دلار آمریکا بلافاصله تا ۱۲۵۰ تومان در بازار بالا رفت. نرخ حواله دلار نیز به ۱۲۶۵ تومان رسید.
افزایش قیمت دلار مرجع در حالی بود که مقامات اقتصادی و رییس دولت بارها بر کاهش قیمت ارز تاکید کرده بودند. یک هفته بعد در 25 خرداد ماه بانک مرکزی تحت فشار دولت مجبور شد قیمت ارز را مجددا کاهش دهد. روزانه نزدیک به 10 تومان از قیمت دلار مرجع کاسته شد. قیمت دلار در بازار آزاد نیز به مرور روند کاهشی به خود گرفت. با این حال قیمت دلار در حد 1215 تومان در بازار آزاد توقف کرد.
تاکید مقامات اقتصادی مبنی بر تداوم سیاست‌های کنترلی بازار ارز چنین نتیجه داد که تعدادی صرافی در فرودگاه‌های کشور ایجاد شود و ارز مسافری در گیت خروجی به صورت نقدی و حواله ارزی در اختیار مسافران قرار گیرد. روزهای بعد بانک مرکزی وعده داد که قیمت دلار را به ۱۰۰۰ تومان می‌رساند. با این حال طی روزهای اخیر که قیمت دلار مرجع به ۱۰۵۶ تومان رسیده است، قیمت دلار آزاد از ۱۱۴۰ تومان پایین‌تر نیامده و با معکوس شدن دوباره قیمت، گاهی تا ۱۱۶۰ تومان نیز بالا رفته است.
طی 6 ماه پس از اجرایی شدن قانون هدفمندی یارانه‌ها اگرچه افزایش سطح عمومی قیمت‌ها، انتظارات تورمی در جامعه را افزایش داده و تا حد قابل انتظاری بر نوسان قیمت ارزو سکه تاثیر گذاشت، اما به عقیده کارشناسان بسته سیاستی_نظارتی سال 90 با برآورده نکردن انتظار سپرده‌گذاران، نقدینگی‌های خرد را از بانک‌ها خارج و روانه بازار ارزو سکه کرد. ادعایی که مقامات وزارت اقتصاد هیچ گاه آن را نپذیرفتند.
قیمت طلا در سطح ۱۶۶۳ دلار متوقف شد
گروه بازار پول_ قیمت طلا در پایان معاملات هفتگی در سطح 1663 دلار بسته شدکه نسبت به رکورد 1683 دلار تاریخی خود تقریبا 20 دلار کمتر بود. قیمت طلا تحت تاثیر افق‌های ناامیدکننده برای سرمایه‌گذاران بازار آمریکا و وضعیت بی‌ثبات اقتصادی در اروپا به طور هیجانی تا 1683 دلار در روزهای اخیر بالا رفت.در عین حال گزارش اشتغال در آمریکا منحنی صعودی آن را تغییر داد و در پایان معاملات هفتگی تا 1663 دلار تعدیل کرد. بازار داخلی دیروز با کاهش 1000 تومانی قیمت سکه نرخ آن را تا 441 هزار تومان پایین آورد. قیمت سکه بانکی نسبت به روز پنج‌شنبه بدون تغییر 438 هزار و 880 تومان باقی ماند. در عین حال سکه طرح قدیم با 5000 تومان افزایش قیمت به 460 هزارتومان فروخته شد. نیم سکه بدون تغییر 221 هزارتومان تعیین شد. در حالی که قیمت ربع سکه با 2000 تومان کاهش قیمت به 124 هزار تومان رسید. در بازار ارز قیمت دلار آمریکا 5 تومان افزایش داشت و به بهای 1145 تومان فروخته شد. بانک مرکزی قیمت دلار مرجع را 2 ریال کاهش داد و به حد 10563 ریال رساند. نرخ یورو درمقابل 10 تومان ارزان شد و به 1645 تومان کاهش یافت. دیروز قیمت دلار مسافری 1061 تومان تعیین شد.
ارسال نظر