سیامک ظاهری

حسابدار رسمی

در دهه اخیر مقوله‌ای به نام سبز بودن، سازمان‌های دوستدار محیط‌زیست و فعالیت‌های اجتماعی در صنایع و علوم مختلف مطرح شده و مورد استقبال قرار گرفته است، تا آنجا که در زمینه‌های علمی و عملی، تحقیقات و رویکردهای اجرایی مختلفی را شاهد بوده‌ایم. از طرفی حضور در فعالیت‌های مثبت اجتماعی به‌عنوان شاخص ارزیابی شرکت‌ها و صنایع مطرح شده است. به‌عنوان مثال کسب مهارت سبز، در صنایع مزیت رقابتی ایجاد کرده و در موارد متعددی حتی پا را فراتر نهاده و به‌عنوان پشتوانه تبلیغات و برند مطرح شده است، کما اینکه این موضوع با استقبال مشتریان و مصرف‌کنندگان نیز روبه‌رو شده و در فضای کسب‌وکار سهمی از تفکر و خط مشی نظام راهبری شرکت را به خود اختصاص داده است.

آنچه گفته شد دیدگاه جذب مخاطب با ایده یکسان بودن اهدافی به مانند دوستداری محیط‌زیست و فعالیت‌های اجتماعی بوده، حال چالشی که در این مقاله مطرح می‌شود و در بین شرکت‌ها و سازمان‌های رقابتی در کشورمان جای بحث دارد، آن است که تا چه میزان شفافیت و افشای اطلاعات مالی و بالاخص مالیاتی به‌عنوان رعایت حقوق اجتماعی مطرح است؟ در این راستا تا چه میزان در جهت شفاف‌سازی، صراحت و صداقت اطلاعات با سازمان‌های متصدی تعامل وجود دارد و در نقطه مقابل سازمان‌های متصدی چه اقداماتی برای فرهنگ‌سازی آن انجام داده‌اند؟ همچنین از دیدگاه احترام به حقوق مصرف‌کننده و در جهت شفافیت مالیاتی بنگاه اقتصادی، خود چه اقداماتی انجام داده‌اند؟

از دیدگاهی دیگر می‌توان مالیات را به‌عنوان ابزاری اساسی و همچنین سازوکاری شرعی در جهت رعایت حق‌الناس دید، تکالیف مالی به مانند خمس (مالیاتی از سود یا پس انداز)، زکات (مالیاتی از شبه اجاره یا سود)، خراج (به‌عنوان مهم‌ترین منبع تامین‌کننده درآمدهای بیت‌المال) و جزیه (مالیات ثابت سرانه غیرمسلمان‌ها) در صدر اسلام مطرح بوده و در حال حاضر نیز مالیات به‌عنوان واجب شرعی مطرح است. از دیدگاه امام خمینی(ره) مالیات‌هایی که اسلام مقرر داشته و طرح بودجه‌ای که ریخته، نشان می‌دهد که تنها برای سد جوع فقرا و سادات فقیر نیست، بلکه برای تشکیل حکومت و تامین مخارج ضروری یک دولت بزرگ است. از این دیدگاه به‌عنوان شرکت یا سازمان پایبند به ارزش‌های دینی و اسلامی خود تا چه میزان در انجام تکالیف شرعی خود کوشا بوده‌ایم؟ آیا فی الواقع در خط مشی کلان شرکت یا حتی در ابعاد کوچک‌تر به‌عنوان نیروی انسانی شاغل در یک بنگاه اقتصادی، سعی در مراعات حقوق عموم با در نظر گرفتن شفافیت مالی و مالیاتی داریم؟

منبع اصلی درآمدهای دولت در اکثر کشورهای جهان به ویژه کشورهای پیشرفته صنعتی، درآمدهای مالیاتی است که برای عرضه خدمات عمومی استفاده می‌شود. در شرایط اقتصادی کنونی با کاهش بهای نفت و تکیه دولت بر اقتصاد مقاومتی، اتکا به درآمد مالیاتی افزایش یافته است. بجا است با ساماندهی این مقوله و گرایش به سبک زندگی اسلامی و اجتماعی، به مالیات به‌عنوان ابزار صداقت و کرامت نگاه شود و فرار مالیاتی به‌عنوان جرم و ناهنجاری اجتماعی تلقی شود. همچنین در این راه و برای رسیدن به مطلوبیت اجتماعی و اسلامی، باید ارتقای فرهنگ صداقت مالیاتی را از دو دیدگاه دین و اجتماع، بیش از پیش تقویت کنیم.