انضباط در هزینه‌ها؛ تنوع در درآمدها

حجت‌الله میرزایی صاحب‌نظر در حوزه اقتصاد شهری تغییر شرایط موجود درآمد شهرداری‌ها از حالت ناپایدار به ایجاد نظام پایدار درآمدی، هم مستلزم بازنگری در ساختار هزینه‌ها و هم ساماندهی نظام درآمدی مدیریت شهری است. از سمت هزینه‌ها هم باید انضباط مالی جدی و هم شفافیت و نظارت حداکثری در نحوه و میزان هزینه‌های شهر متناسب با سطح درآمدها و نیازها صورت بگیرد و هدف‌گذاری مشخصی در ارتباط با میزان واقعی درآمدهای مورد نیاز انجام شود.

این هدف‌گذاری وظیفه شورای شهر و سایر نهادهای نظارتی در شهر است.

هم‌اکنون به خصوص کلانشهرهای کشور با نوعی فساد، اتلاف منابع، ریخت و پاش‌های بیهوده و اجرای پروژه‌های غیر ضروری و فاقد توجیه و همراه با مزیت فراگیر برای کل شهروندان مواجهند که از این زاویه بازنگری در ساختار هزینه‌های شهرداری از اهمیت ویژه‌‌ای برخوردار می‌شود.

به این ترتیب لازم است فشار هزینه‌های موجود بر دوش شهرداری‌ها کنترل شود.

از سمت درآمدها، طراحی و ایجاد درآمدهای جدید اما پایدار، برای شهرداری‌ها می‌تواند در این زمینه موثر واقع شود.

بخشی از این درآمدها می‌تواند ناشی از تملک دارایی‌های غیرنقدی مانند ساختمان و کسب درآمد از طریق اجاره داری برای شهرداری باشد.

به این صورت که شهرداری‌ها می‌توانند بخشی از مطالبات خود را به جای دریافت پول نقد، در قالب املاک از بدهکاران دریافت کنند که این امر امکان تبدیل دارایی به واحدهای اجاره‌ای و برخورداری از درآمد پایدار را برای شهرداری فراهم می‌کند. -بازنگری در قوانین، ترکیب عوارض و ایجاد عوارض جدید نیز از دیگر راهکارهای موثر در این زمینه محسوب می‌شود.

در موارد زیادی با توجه به تغییرات اجتماعی و فناورانه و ساختار جدید ایجاد شده در شهرها می‌توان عوارض جدیدی تعریف کرد که بخش دیگری از درآمد پایدار از این طریق پوشش داده می‌شود.

این در حالی است که در موارد زیادی بازنگری در قیمت‌های پایه و نرخ‌های رایج عوارض، ضروری به نظر می‌رسد.

هم‌اکنون نرخ عوارض مختلف شهری در مقایسه با میزان بهره‌برداری ذی‌نفعان از شهر بسیار ناچیز است.

این امر در نرخ‌های عوارض نوسازی که بر مبنای قیمت‌های منطقه‌ای و غیرواقعی تعیین می‌شود به وضوح قابل مشاهده است.

این نرخ‌ها باید واقعی، انعطاف‌پذیر و متناسب با سطح درآمد ذی‌نفعان از شهر و میزان بهره‌برداری آنها از فضای شهری باشد.

در حال حاضر علاوه بر غیرواقعی و ناچیز بودن عوارض نوسازی، این عوارض در مناطق مختلف شهر یکسان است که باید متناسب با سطح درآمدها و مناطق مختلف شهر تغییر کند.

به این ترتیب تعریف پایه‌های جدید برای عوارض و شناسایی بسترهای جدید برای وضع عوارض متناسب با تغییرات زندگی شهری از دیگر راهکارهای ایجاد نظام پایدار درآمدی برای شهرداری‌ها محسوب می‌شود.رسمی کردن فعالیت‌های اقتصادی غیررسمی در شهر و رونق بخشی به اقتصاد شهری نیز از دیگر راهکارهای موثر در این زمینه محسوب می‌شود.

هم‌اکنون برخی از فعالیت‌های اقتصادی در مناطقی از شهر به صورت غیررسمی انجام می‌شود که صاحبان این مشاغل غیررسمی عوارض پرداخت نمی‌کنند.

تلاش برای رونق اقتصاد شهر و رسمی شدن فعالیت‌های اقتصادی در شهر به همراه ایجاد انگیزه برای صاحبان مشاغل غیررسمی به اشتغال رسمی و قابل پیگیری از طریق بهبود فضای کسب‌و‌کار شهری از دیگر راهکارها است.

تنوع پایه‌های مالیاتی در کنار رونق بخشی به اقتصاد شهر از دیگر زمینه‌های ایجاد درآمد پایدار برای شهرداری‌ها محسوب می‌شود.

عمده عوارض شهری در حال حاضر از طریق دریافت هزینه‌ها و عوارض مربوط به بخش ساخت‌‌و‌ساز حاصل می‌شود، این در حالی است که شهرداری می‌تواند با ایجاد تنوع در پایه‌های دریافت عوارض، از سایر بخش‌های اقتصادی پردرآمد و فعالیت‌های پررونق شهری همچون فعالان بازارهای اقتصادی طلا، صرافی‌ها، بورس و... از طریق دریافت عوارض کسب درآمد کند.

همچنین دریافت عوارض سوخت نیز یکی دیگر از پایه‌های این تنوع محسوب می‌شود.