اتاق بازرگانی هشتم یک سازمان یاد گیرنده
سیده فاطمه مقیمی عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران در علوم مدیریت یکی از مسائلی که بسیار مورد توجه است، بحث یادگیری و فرآیند یادگیری است و این یادگیری فقط مختص افراد و گروه‌ها نبوده، بلکه آنچه اهمیت دارد، مقوله «یادگیری سازمانی» است. اینکه یک سازمان با کمک افراد خبره و بر اساس تجربه‌های گذشته خود به نحوی تغییر کند که بتواند به سمت اهداف و چشم‌انداز سازمان حرکت کند، بسیار اهمیت دارد. پیتر سنگه اولین کسی بود که مباحث مربوط به سازمان‌های یادگیرنده را مطرح کرد و در کتاب‌های پنجمین فرمان ورقص تغییر خود به تشریح آن پرداخت و از نظر وی سازمان یادگیرنده(learning organization) سازمانی است که با استفاده از افراد، ارزش‌ها و سایر خرده‌سیستم‌ها، با تکیه بر درس‌ها و تجربه‌هایی که به دست می‌آورد، به‌طور پیوسته، عملکرد خود را تغییر می‌دهد و آن را بهبود می‌بخشد.
سیده فاطمه مقیمی عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران در علوم مدیریت یکی از مسائلی که بسیار مورد توجه است، بحث یادگیری و فرآیند یادگیری است و این یادگیری فقط مختص افراد و گروه‌ها نبوده، بلکه آنچه اهمیت دارد، مقوله «یادگیری سازمانی» است. اینکه یک سازمان با کمک افراد خبره و بر اساس تجربه‌های گذشته خود به نحوی تغییر کند که بتواند به سمت اهداف و چشم‌انداز سازمان حرکت کند، بسیار اهمیت دارد. پیتر سنگه اولین کسی بود که مباحث مربوط به سازمان‌های یادگیرنده را مطرح کرد و در کتاب‌های پنجمین فرمان ورقص تغییر خود به تشریح آن پرداخت و از نظر وی سازمان یادگیرنده(learning organization) سازمانی است که با استفاده از افراد، ارزش‌ها و سایر خرده‌سیستم‌ها، با تکیه بر درس‌ها و تجربه‌هایی که به دست می‌آورد، به‌طور پیوسته، عملکرد خود را تغییر می‌دهد و آن را بهبود می‌بخشد.
وی می‌گوید سازمان یادگیرنده قابل حصول است، چرا که سازمان از افراد و گروه‌ها تشکیل شده و افراد نیز ذاتا شیفته یادگیری هستند و در حقیقت می‌توان گفت سازمانی یاد گیرنده است که برای رسیدن به فردای بهتر از عملکرد امروز خود گذشته و با توجه به اینکه می‌داند یادگیری زمان لازم دارد، در جهت اهداف و آرمان مشترک خود حرکت می‌کند. وی پنج اصل توانایی‌های فردی، چشم‌انداز و آرمان مشترک، مدل‌ها و الگوهای ذهنی، یادگیری تیمی و تفکر سیستمی را اصول لازم برای یادگیری سازمان‌ها دانسته و در این خصوص داشتن آرمان مشترک را در سازمان‌های یادگیرنده بسیار با اهمیت می‌داند.
برای پاسخ به این سوال که «آیا اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی یک سازمان یاد گیرنده است؟» ابتدا باید دید که عملکرد اتاق در چند سال گذشته چه بوده است؛ آیا اتاق توانسته به‌عنوان پارلمان بخش خصوصی باشد؟ آیا اتاق توانسته خواسته‌های ذی‌نفعان خود را برآورده کند؟ در جلوگیری بحران‌های اقتصادی سال‌های گذشته اتاق بازرگانی چه نقشی داشته است؟
اگر کمی به سال‌های گذشته بنگریم در می‌یابیم که اتاق‌های بازرگانی در دو دوره گذشته به نسبت سال‌های پیش از آن در فضای اقتصادی ایران نقش پررنگ‌تری داشته و برای فعالان بخش خصوصی اتاق محلی برای ارائه نظرات بوده است؛ اما اگر به شاخصه‌های قانون و وظایف و اختیارات اتاق بنگریم، درمی‌یابیم که اتاق عملکرد مناسبی به‌عنوان پارلمان بخش خصوصی نداشته و در مواقعی که می‌توانسته از حقوق فعالان بخش خصوصی دفاع کند به‌دلایل سیاسی و محافظه‌کاری وارد عمل نشده و بیشتر نظاره‌گر بوده است. بر اساس بند ب ماده ۵ وظایف و اختیارات اتاق‌های بازرگانی، یکی از وظایف مهم اتاق ارائه نظر مشورتی در مورد مسائل اقتصادی کشور اعم از بازرگانی، صنعتی و معدنی و مانند آن به قوای سه گانه بوده است و بر این اساس اتاق باید در بسیاری از مسائل مهم اقتصادی کشور پیش‌قراول باشد. همچنین برای اجرای درست بسیاری از قوانین، جلوگیری از بخشنامه‌های متفاوت وزارتخانه‌ها، جلوگیری از فساد اقتصادی و تصمیمات مخل اقتصادی که به منافع ملی کشور لطمه می‌زند، وارد عمل شده و به پشتوانه فعالان بخش اقتصادی و هیات نمایندگان به پیشبرد اقتصادی کمک کند. نه اینکه به‌جای مشاوره دادن به قوای سه گانه، منتظر نشسته تا کار یا برنامه‌ای به آنها ارجاع داده تا شاید بتواند تاثیر‌گذار باشد. هر سازمان مانند اتاق چنانچه بخواهد متحول شده و یادگیرنده باشد، باید از درون خود و با شایستگی‌هایی که دارد تغییرات را ایجاد کند. در بسیاری از محافل می‌شنویم که اتاق بازرگانی، پارلمان بخش خصوصی است! آیا به واقع تصمیمات و برنامه‌ریزی‌های اتاق‌های بازرگانی به‌صورت پارلمانی است و تصمیمات با توجه به خواسته و رای هیات نمایندگان صورت می‌گیرد؟ اتاق‌های بازرگانی درخصوص اجرای درست اصل ۴۴ که مورد تاکید مقام معظم رهبری بود، چقدر نقش داشتند و در جلوگیری از ایجاد شرکت‌های خصولتی چه عملکردی داشته‌اند؟ در فضای رقابتی امروز که فعالان بخش خصوصی به‌واسطه تحریم‌های ظالمانه بسیار تحت فشار بودند، این شرکت‌های خصولتی بودند که بازار را برای رقابت تنگ‌تر کردند. اتاق چه نقشی در جلوگیری از این رقابت نابرابر داشت؟ بر اساس بند ج ماده ۵ وظایف و اختیارات اتاق‌های بازرگانی، یکی از وظایف مهم اتاق بازرگانی، همکاری با دستگاه‌های اجرایی و سایر مراجع ذی‌ربط به منظور اجرای قوانین و مقررات مربوط به اتاق است؛ اما می‌بینیم که اتاق برای اجرایی نشدن قانون بهبود مستمر کسب و کار، عمل خاصی انجام نداده و از اختیارات و وظایفی که قانون به اتاق اجازه داده، نتوانسته به درستی بهره گیرد و حداقل انتظارات اتاق را برآورده کند!
مواردی که ذکر شده نمونه محدودی است که اتاق در آنها ضعیف عمل کرده و نتوانسته به‌عنوان یک سازمان یادگیرنده عمل کند و نیاز به بازنگری جدی در شیوه تفکر خود در تمام سطوح دارد تا بتواند یک سازمان یاد گیرنده باشد؛ در غیر این صورت در چرخ دوار روزمره‌گی گرفتار می‌شود.
موارد فوق‌الذکر تنها بخشی از خواسته فعالان بخش خصوصی و هیات نمایندگان اتاق‌های بازرگانی برای بهبود جایگاه اتاق به‌عنوان یک سازمان یاد گیرنده است. در انتخابات سال گذشته شاهد رشد بالای صددرصدی شرکت‌کنندگان در انتخابات بوده و این نشان از اهمیت و نقش هیات نمایندگان در بهبود محیط کسب و کار دارد.
اتاق بازرگانی هشتم چنانچه بخواهد به‌عنوان یک سازمان یادگیرنده عمل کند، علاوه بر اینکه باید به وظایف و اختیارات خود به درستی عمل کند، باید در جهت ایجاد یک آرمان مشترک که خواسته فعالان بخش خصوصی است به جد کوشش کند.
اتاق بازرگانی هشتم می‌تواند یک سازمان یادگیرنده باشد، به شرطی که از منفعل بودن در قانون شکنی دولت گذشته درس گرفته و در این دوره بتواند برای اجرای قوانین و مقررات اقدام و براساس ماده ۷۶ قانون برنامه برای حذف قوانین مخل اقتصادی بسیار فعالانه وارد عمل شده و موجبات بهبود رتبه ایران در رتبه‌بندی جهانی را فراهم کند.
همچنانکه گفته شد برای داشتن اتاقی با عنوان یک سازمان یادگیرنده باید بر اساس اصول پنج‌گانه توانایی‌های فردی، چشم‌انداز و آرمان مشترک، مدل‌ها و الگوهای ذهنی، یادگیری تیمی و تفکر سیستمی اقدام کرد. در این راستا می‌توان گفت اعضا و هیات نمایندگان اتاق‌ها دارای توانمندی‌های بالقوه در این مسیر بوده و نیاز به مشارکت بیشتر آنها در تصمیم‌سازی‌ها است. برای این منظور اتاق باید از موازی‌کاری‌ها در تمام ارکان و کمیسیون‌های خود جلوگیری کند و به‌دور از جناح‌بندی و مباحث محفلی بر اساس برنامه‌های مدون برای دستیابی به آرمان مشترک اقدام کند.
در این راستا اتاق بازرگانی باید اتاقی چابک،خلاق و بر اساس توانمندی‌های فردی و هم‌افزایی کار گروهی باشد و این با جذب افراد توانمند و با علاقه به اتاق و آموزش مستمر آنها برای ایجاد فهم مشترک از چشم‌انداز اتاق بازرگانی میسر خواهد شد. اتاق هشتم برای اینکه به‌عنوان یک سازمان یاد گیرنده عمل کند، باید تفکر سیستمی را در تمام کمیسیون‌های خود مدنظر قرار دهد و به‌عنوان مشاور فعال برای قوای سه گانه عمل کند. در بسیاری از مواقع شاهدیم که مشکلی پیش می‌آید و اتاق‌ها ماه‌ها و بلکه سال‌ها وقت گذاشته تا آن مشکل را بر طرف کنند. در دنیای رقابت‌پذیری امروزی مگر ما چقدر وقت داریم که فعالان بخش خصوصی منتظر بر طرف کردن اینگونه قوانین باشند؟ در دنیای صنعتی امروز، غفلت از زمان و درس نگرفتن از گذشته یکی از آفات اتاق‌ها است و برای اینکه اتاق هشتم یک سازمان یادگیرنده باشد، باید به مقوله زمان و اهمیت آن توجه ویژه‌ای کرده و این موضوع را در تمامی ارکان تصمیم‌گیری خود نهادینه کند. اتاق بازرگانی هشتم می‌تواند سازمانی یادگیرنده باشد به شرطی که برای خلاص شدن از چنبره روزمرگی، نوآفرینی و خلاقیت را در خود تقویت کند و از بیان نظرات خود برای بهبود محیط کسب و کار نهراسد و منافع شخصی تعدادی قلیل را بر منافع ملی ترجیح ندهد. اتاق بازرگانی هشتم می‌تواند اتاق یادگیرنده‌ای باشدکه اعتماد اعضای خود را جلب کرده و مشارکت فعال آنها را که ضامن رشد پایدار است، خواستار باشد و اهداف و برنامه‌های روشنی را برای رسیدن به چشم‌انداز تدوین کند.
ارسال نظر