مریم عسگری

موضوع نمایندگی، آن هم از نوع انحصاریش از مواردی است که با توجه به تحریم کشورمان از سوی آمریکا و ورود برخی از تولیدات این کشور به ایران به صورت غیرمستقیم مورد بدبینی مصرف‌کنندگان قرار گرفته است.

این مورد را در مصرف‌کنندگان کالاهای IT بیشتر می‌توان شاهد بود به طوری که بسیاری از مصرف‌کنندگان کالاهای IT به موضوع نمایندگی فروش، گارانتی و ... اعتماد چندانی ندارند و آن را تنها یک نام می‌دانند، برای توجیه مبلغ بیشتری است که فروشنده به اسم گارانتی از خریدار دریافت می‌کند.

البته این موضوع را به طور صددرصد نمی‌توان تکذیب کرد. چراکه برخی از فروشندگان سودجو در بازار با استفاده از نام و نشان و لوگوی نمایندگی‌های رسمی، کالاهای خود را به اصطلاح گارانتی می‌کنند و تحت عنوان تقلبی نمایندگی رسمی یا انحصاری فروش به عرضه محصول با گارانتی می‌پردازند.

در حالی که این گارانتی تنها یک نام زیبا است و اعتبار چندانی ندارد.

در چنین شرایطی است که اعتماد خریداران به شرکت‌هایی که نمایندگی‌ انحصاری فروش را از طرف شرکت مادر (از اقصی‌نقاط جهان به غیر از آمریکا) اخذ کرده‌اند سلب می‌شود.

آواژنگ، سازگار ارقام، ایران‌رهجو، گلسان و ... برخی از شرکت‌هایی هستند که طبق اعلام مدیران آنها به سختی و با صرف مبالغ هنگفتی موفق به دریافت گواهی انحصاری نمایندگی فروش کالاهای کامپیوتری از طرف شرکت مادر شده‌اند؛ اما به دلیل سودجویی برخی از فروشندگان با مشکل مواجه شده‌اند.

بشنو از نی ...

پای صحبت نمایندگی‌های انحصاری فروش کالاهای IT که می‌نشینیم، می‌بینیم دل‌پر دردی از برخی افرادی دارند که به اسم نمایندگی رسمی فروش یا نماینده انحصاری شرکت‌های تولیدکننده این کالاها اقدام به عرضه این اقلام می‌کنند.

سازگار ارقام نماینده انحصاری محصولات Elite Group، Liteon و ... از دسته این شرکت‌ها است.

به گفته کوهستانی، مدیرفروش بخش درایوهای این شرکت، این موضوع یک معضل بزرگ است برای تمام صنوف به ویژه صنف IT. وی می‌گوید: براساس اعلام دولت جمهوری اسلامی هر فرد یا شرکتی که ادعا می‌کند نمایندگی انحصاری فروش کالایی است، باید مجوز نمایندگی انحصاری‌اش را به اداره اصناف و بازرگانان ایران که مربوط به وزارت بازرگانی است، تسلیم و در آنجا ثبت کند که این ثبت مجوز منوط به ارائه مدارکی است که گواهی ثبت نمایندگی در سفارت ایران واقع در کشور تولیدکننده، باطل کردن تمبر با صرف مبالغ بالا، ترجمه فارسی اساسنامه شرکت و ... برخی از این مدارک هستند.

کوهستانی افزود، تمام شرکت‌هایی که ادعا می‌کنند نمایندگی انحصاری فروش کالایی در کشور هستند، باید این مدارک را تهیه و به اداره اصناف و بازرگانان کشور تحویل دهند تا این اداره گواهی نمایندگی انحصاری را به آن شرکت تقدیم کند. وی معتقد است، اگرچه دریافت این گواهی هزینه و دوندگی زیادی دارد و دریافت‌کننده این گواهی‌نامه تنها واردکننده و عرضه‌‌کننده انحصاری این محصولات در بازار است، اما حقیقت چیز دیگری است. مدیر فروش درایوهای سازگارارقام می‌گوید: حقیقت تلخی که نمایندگی‌های انحصاری با آن مواجه می‌شوند، این است که به‌رغم مصائبی که برای دریافت این گواهی‌نامه متحمل می‌شوند، متوجه می‌شوند این گواهی‌نامه هیچ قدرت اجرایی ندارد و به وسیله این گواهی‌نامه و با تکیه به آن به هیچ وجه نمی‌توان جلوی ترخیص کالاهای مشابه را توسط سایر شرکت‌ها گرفت.

به عبارتی ادارات زیرمجموعه وزارت بازرگانی با تکیه به این گواهی‌نامه اقدامی برای مقابله با ورود کالای قاچاق به کشور نمی‌کنند که این موضوع باعث شده بسیاری از شرکت‌های واردکننده کالای IT با مشکل مواجه شوند و عقیده داشته باشند گواهی نمایندگی انحصاری در ایران هیچ معنی و مفهومی ندارد و تنها یک کاغذ بی‌ارزش است.

در صورتی که در کشورهای دیگر و حتی کشورهای منطقه اگر شرکتی به غیر از نمایندگی انحصاری اقدام به عرضه کالا کند، جریمه می‌شود. وی افزود: نمایندگی‌های انحصاری فروش در کشور با دو معضل مهم و جدی روبه‌رو هستند. اول اینکه طبق قولی که به شرکت مادر داده‌اند، باید طی یک دوره مشخص تعداد معینی از کالاها را به فروش برسانند که با توجه به این معضل از عهده این تعهد برنخواهند آمد.

از طرفی نمایندگی‌های انحصاری مبلغ زیادی صرف خدمات پس از فروش، تبلیغات و... می‌کنند که در صورت فعالیت شرکت‌های غیرمجاز، این هزینه‌ها سوخت می‌شود.

کوهستانی افزود: این مشکل باعث شده ثبات اقتصادی در کشور وجود نداشته باشد و شرکت‌های بزرگ از سرمایه‌گذاری در کشور واهمه داشته باشند. وی افزود: با توجه به اینکه، تبلیغات زیادی روی گارانتی خود کرده‌ایم در حال حاضر تنها یکی دو برند از محصولات ما با این مشکل مواجه هستند که در این بین می‌توان به Liteon و EliteGroup اشاره کرد که البته در رابطه با محصولات EliteGroup تا حدودی از طریق مذاکره با شرکت مادر این مشکل را حل کرده‌ایم.

اما شاهدیم درایوهای Liteon همچنان از طریق سایر شرکت‌ها به فروش می‌رسند. در حالی که سازگار ارقام نماینده انحصاری عرضه این محصولات است. توحیدی، سرپرست بخش بازاریابی شرکت آواژنگ نیز در این رابطه گفت: این شرکت نماینده انحصاری عرضه محصولات گیگابایت و ... است که طی سال‌های گذشته این کالاها از طریق سایر افراد و شرکت‌ها وارد کشور می‌شدند و با گارانتی‌های متفرقه به فروش می‌رسیدند.

اما این مشکل طی یکی دو سال اخیر برطرف شده چراکه ما از طریق شرکت مادر اقدامات اساسی کرده‌ایم.

وی افزود در حال حاضر مشکلی در این زمینه در مورد کالاهایی که نمایندگی انحصاری آنها را داریم، وجود ندارد و تنها در مورد کالاهایی که نماینده انحصاری نیستیم شاهد عرضه این کالاها توسط شرکت‌ها و حتی افراد در بازار هستیم.

وی به آنتی‌ویروس‌های کسپرسکی اشاره کرد که توسط شرکت‌های دران و آتنا به طور رسمی در بازار عرضه می‌شوند و مشکلی ندارند اما سایر آنتی‌ویروس‌ها وضعیت اینگونه‌ای ندارند.

وی افزود، برای مقابله با معضل فروش محصولات گیگابایت توسط این شرکت‌ها نیز آواژنگ بسیار قوی عمل کرده است به طوری که با شرکت مادر مذاکره کرده‌اند که فقط به آواژنگ جنس بدهند که این اقدام نیز موثر بوده است.

این در حالی است که فروشندگان بازار ادعا می‌کنند برخی افراد، مادربورد و کارت‌گرافیک‌های گیگابایت را بعضا بدون گارانتی به فروش می‌رسانند که آواژنگ این ادعا را رد کرد.

ایران‌رهجو عرضه‌کننده محصولات IT برند سونی نیز در این رابطه گفت: ایران‌رهجو تنها نماینده رسمی این شرکت است که گواهی‌نامه آن نسخه آسیایی است زیرا اکثر قطعات کامپیوتری از جمله CPU و ... آمریکایی هستند و به دلیل تحریم به طور مستقیم نمی‌توانند نمایندگی انحصاری از آمریکا دریافت کنند. در نتیجه محصولات خود را تحت پشتیبانی شرکت مادر در آسیا وارد کشور می‌کنیم. به گفته جابری، کارشناس فروش دولتی این شرکت، لپ‌تاپ‌های عرضه‌شده توسط ایران رهجو مخصوص کاربران خاورمیانه طراحی و تولید شده است و خدمات پس از فروش آن توسط ایران‌رهجو بسیار گسترده است. اما سایر لپ‌تاپ‌های سونی که توسط نمایندگی غیر از ایران رهجو وارد کشور می‌شوند، از طریق قاچاق یا تحت عنوان کالای مسافری وارد کشور می‌شوند که خدمات پس از فروش چندانی ندارند. وی افزود: در رابطه با عرضه لپ‌تاپ‌های سونی توسط نمایندگی‌های غیر از سونی ما نمی‌توانیم اقدامی کنیم چرا که پاسخی نمی‌گیریم.

صبور مدیر فروش شرکت توسعه رایانه گلسان نیز گفت: ما نماینده انحصاری فروش محصولات CTX در ایران هستیم که در این رابطه مشکلی نداشتیم اما در مورد محصولات inno۳D چنین مشکلی داریم ولی اقدامی نمی‌توانیم بکنیم. البته برخی شرکت‌ها اعلام کرده‌اند در این زمینه هیچ مشکلی ندارند. مانند آواژنگ که ادعا می‌کند طی سال‌های گذشته با این معضل دست به گریبان بود و انفورماتیک‌گستر که می‌گوید محصولات Biostar تنها با گارانتی این شرکت به فروش می‌رسند.

اختلاف بر سر نماینده انحصاری

اگر چه سازگار ارقام اعلام کرده است که عرضه محصولات Elite group توسط سایر شرکت‌ها طی چند ماه اخیر محدود شده اما از عرضه درایوهای liteon توسط سایر شرکت‌ها دل پردردی دارد. فاره از دسته شرکت‌هایی است که اقدام به عرضه درایوهای liteon می‌کنند.

طی تماسی که با فاره داشتیم، متوجه شدیم این شرکت نیز خود را به عنوان نماینده انحصاری عرضه محصولات Liteon نمی‌شناسد و در این مورد نیز ادعایی ندارد اما معتقد است گواهی عرضه این کالاها را از شرکت تولیدکننده دریافت کرده است. اخیاری، مسوول روابط عمومی و تبلیغات این شرکت همچنین فاره را نمایندگی انحصاری عرضه محصولات اسپارگل و Hitec در بازار معرفی کرد و گفت در زمینه عرضه این محصولات توسط سایر شرکت‌ها گزارشی به آنها نشده است.

برندهای تحریمی

ایران سال‌های مدیدی است که از طرف آمریکا تحریم شده است و این کشور از عرضه محصولات خود به ایران جلوگیری می‌کند. اما نیاز کاربران ایرانی به محصولات این کشور باعث شده کالاهای این کشور با واسطه و به‌طور غیرمستقیم وارد کشور شوند.

محصولات اپل، ماکستور، inTel، AMD و ... از جمله محصولات آمریکایی هستند که شاهد عرضه آنها به طور گسترده در بازار داخلی هستیم.

بکائی مدیر فروش شرکت اپل ایران در این زمینه می‌گوید: برندهای آمریکایی در ایران، لیبی و سوریه به هیچ عنوان نماینده انحصاری ندارند و این محصولات از طریق کشورهایی مانند چین و ... باواسطه وارد کشور می‌شوند. پس ادعای برخی از افراد مبنی‌بر اینکه نماینده انحصاری این محصولات در کشور هستند، صحت ندارد. وی افزود: ما‌ ادعا نمی‌کنیم نمایندگی انحصاری شرکت اپل در ایران هستیم. اما ادعا می‌کنیم تنها نماینده تخصصی عرضه این محصولات در کشور هستیم و توسط شرکت‌های واسطه که در سایر کشورها هستند، به ارائه خدمات پس از فروش می‌پردازیم. سازگار ارقام نیز این گفته را تایید کرد و گفت: اجناس آمریکایی بدون وجود یک نماینده انحصاری وارد کشور می‌شوند اما ما این نمایندگی را از شرکت‌های واسطه دریافت می‌کنیم.

اقدامات بی‌نتیجه

در حالی که اکثر نمایندگی‌های انحصاری محصولات IT که ملیت غیرآمریکایی دارند برای حل این معضل ناامید هستند و به عبارتی با این توجیه که کسی پاسخگو نیست دست روی دست گذاشته‌اند، سازگار ارقام تلاش‌های زیادی در این زمینه کرده است.

کوهستانی در این زمینه می‌گوید: ما نامه‌های بسیاری به ارگان‌های مختلف ارسال کرده‌ایم که متاسفانه تاکنون جوابی نشنیده‌ایم و اگر لازم باشد ما این بحث را به مجلس و ... می‌کشانیم. چراکه این حق ماست که بدانیم گواهی‌نامه‌ای که دریافت کرده‌ایم، چه ارزش واقعی دارد!

به گفته وی، اداره‌کل مبارزه با قاچاق کالای تعزیرات و اداره ثبت سفارش باید این گواهی را مقدم بدانند و بدانند شرکتی که فاقد این گواهی است، مجاز به ترخیص کالا نیست. وی افزود: متاسفانه اکثر اجناسی که از این طریق وارد کشور می‌شوند اجناس استوک و بی‌قابلیت هستند که پشتوانه محکمی از لحاظ خدمات پس از فروش ندارند و شرکت‌های مادر در این زمینه با ما همکاری لازم را دارند، اما گمرک خیر!

پاسخ گمرک

روابط‌عمومی گمرک جمهوری اسلامی ایران در این رابطه می‌گوید: به طور کلی نمایندگی رسمی و انحصاری را وزارت بازرگانی تعیین و به گمرک اعلام می‌کند. مثلا می‌گوید فلان شرکت نماینده انحصاری فلان برند در کشور است و مجوز ترخیص کالا را دارد.

گمرک نیز با توجه به این مجوز به ترخیص کالا می‌پردازد. به گفته گمرک، به طور کلی گمرک کالای هر فردی را که مشکلی در زمینه پرداخت تعرفه و... نداشته باشد، ترخیص می‌کند. مگر اینکه محدودیتی در این زمینه وجود داشته باشد. مثلا به طور رسمی اعلام شود تنها فلان فرد نماینده انحصاری فلان کالا در کشور است.

روابط‌عمومی گمرک افزود: این وظیفه نمایندگی انحصاری است که با شرکت مادر طوری مذاکره کند که آن شرکت به فرد دیگری در کشور مقصد جنس ندهد که اگر گواهی نمایندگی اعتبار داشته باشد، شرکت مادر این اقدام را می‌کند.

وی در پاسخ به این سوال که آیا گمرک هنگام ترخیص برگه نمایندگی را مطالبه می‌کند یا خیر گفت: خیر، این برگه جزو مدارک ترخیص نیست. وی افزود: فردی که ادعا می‌کند نماینده انحصاری فلان جنس است باید اول ادعایش ثابت شود و شرکت مادر در این زمینه به نمایندگی‌اش متعهد است. گاه نیز ممکن است یک شرکت در امارات نمایندگی داشته باشد و افراد از طریق آن نمایندگی کالا را وارد کشور کنند که در این زمینه گمرک اقدامی نمی‌تواند بکند.