داستان نخستین خودپرداز بانکی

گروه بازار پول- این روزها تقریبا ۴۰سال از خدمت‌گزاری اولین دستگاه خودپرداز (ATM) به بشر می‌گذرد. دستگاهی که به طور مسلم در آغاز نه ریخت و قواره‌ای اینچنین داشته و نه مکانیسمی امروزی. اما بی شک مهمترین انگیزه اختراع چنین ابزاری کاهش رودرویی با کارمند باجه‌نشین بوده است.

سهولت دستیابی به پول نقد آن هم بدون ارائه هر گونه مشخصات فردی و یا سوال و جواب اضافی نیز شاید بهانه دیگری از این دست بوده. (اگر چه امروزه به ویژه در کشور ما خرابی و کارایی اندک این دستگاه گاهی اوقات مشتری را مجبور می سازد که دوباره راهی باجه‌های شلوغ شود.) بد نیست بدانیم که انگیزه اولیه اختراع چنین دستگاهی که بتوان به طور مستقیم از آن پول نقد دریافت کرد در حمام به مخترع آن الهام شد.جان شفرد بارون John Shepherd-Barron) ۸۲)ساله انگلیسی نزدیک به چهل سال پیش در سال ۱۹۶۷ موفق شد اولین دستگاه خودپرداز (ATM) را اختراع کند. او که در زیر دوش حمام بیشتر به ساخت دستگاهی فکر می‌کرد که بتوان شکلات‌های کاکائویی را مستقیما از آن تحویل گرفت سرانجام فکر خود را به این معطوف داشت که کاش بتوان دستگاهی ساخت که آدمی پول خود را در انگلستان و یا سراسر دنیا از آن بیرون کشد.بارون با ساخت این دستگاه خیلی زود توانست نظر مدیر عامل بانک انگلیسی Barclays را به خود جلب کند و بلافاصله قرارداد ساخت و نصب اولین مدل‌های این خودپرداز را برای شعب بانک مذکور منعقد سازد.به این ترتیب اولین خودپرداز جهان در شعبه بانک انگلیسی Barclays در خیابان Enfield واقع در شمال شهر لندن نصب شد. آن زمان شفرد بارون مشغول کار در شرکت چاپ DelaRue بود. اولین کسی که از این دستگاه پول نقد بیرون کشید از کارکنان یک شبکه تلویزیونی بود. وی Reg Varney نام داشت.

طرز کار اولین خودپردازها

برای کار با دستگاه‌های خودپرداز، کارت پلاستیکی به شیوه امروزی وجود نداشت در عوض در استفاده از ماشین خودپرداز ساخت شفرد بارون باید از یک برگ چک که با کربن ۱۴ (نوعی ماده اشباع شده با مواد ملایم رادیواکتیو) آغشه شده بود، بهره می‌گرفت.دستگاه پس از شناسایی برگه چک عدد رمز مربوطه را تطبیق می‌داد. بارون اگرچه تماس دست با این چک‌ها را خالی از نگرانی‌های بهداشتی نمی‌دانست اما معتقد بود که یک فرد حداقل باید ۱۳۶هزار از این چک‌ها را بخورد تا تاثیری بر سلامتش داشته باشد.

این ماشین در هر بار (تراکنش) حداکثر ۱۰ پوند پول نقد می‌پرداخت. در آغاز فعالیت این خودپردازها خالی از اشکال نبود و با اعمال خرابکاری‌هایی نیز مواجه شد و حتی نمونه‌های بعدی که در شهر زوریخ سوئیس کار گذاشته شد مشتریان را سردر گم می‌ساخت.عمده ابزار کلیدی در استفاده از این دستگاه‌ها رمز عددی آن است. بارون که روزی تلاش می‌کرد یک کد ۶ رقمی را (به یاد عدد شش رقمی پرسنلی خود در زمان خدمت نظام) در این دستگاه‌ها طبقه‌بندی کند زمانی که موفق نشد بیش از ۴ رقم آن را به خاطر بیاورد در کنار همسرش کارولین در سر میز شام بالاخره به یک عدد ۴ رقمی رضایت داد.

غفلت از اولین‌ها

اغلب مردمی که هر روزه از کنار شعبه بانک BARCLAYS در خیابان ENFIELD لندن گذر می‌کنند توجهی به این مکان ندارند. اگرچه یک پلاکارد در بیست و پنجمین سالگرد این بهره‌برداری در آن محل نصب شد اما کمتر کسی به آن توجه می‌کند.امروزه در سراسر جهان بیش از ۶/۱میلیون دستگاه خودپرداز وجود دارد.شفرد بارون می‌گوید زمانی از اختراع خود به وجد آمده و اهمیت جهانی آن را دریافته است که بعدها به همراه همسر خود در سفری به کشور تایلند کشاورزی را مشاهده می‌کند که از گاری خود پیاده شده و از دستگاه (ATM) خودپرداز پول نقد دریافت می‌کند.

او می‌گوید: تازه آن زمان متوجه شدم که چگونه دنیا را با این اختراع تغییر داده‌ام.آنچنان که بارون پیش‌بینی کرده بود کم‌کم استفاده از این دستگاه‌ها کاهش یافته و استفاده از تلفن همراه (موبایل) برای نقل و انتقالات پول وسیله‌ای متداول‌تر شده است.او می‌گوید: نقل و انتقال پول هزینه‌بر است و این کار طی حداکثر ۵ سال آینده در انگلیس منسوخ خواهد شد.