در سال ۸۴

خرید ارز از دولت، دارایی‌های خارجی بانک مرکزی را افزایش داد

گروه بازار پول‌ـ عدم هماهنگی سیاست‌های مالی با اهداف پولی و برداشت‌های مکرر از حساب ذخیره ارزی و تبدیل آن به ریال موجب شد تا در سال ۸۴ رشد نقدینگی از هدف برنامه پیشی گیرد. به گزارش اداره بررسی‌ها و سیاست‌های اقتصادی بانک مرکزی، رشد نقدینگی در شش ماه دوم سال ۸۴ برابر ۳/۱۷درصد بود که از رشد این متغیر در شش ماه اول سال (۴/۱۴درصد) بیشتر بوده است. در مجموع نقدینگی در سال ۸۴ با رشدی برابر ۳/۳۴درصد به ۹۲۱هزار میلیارد ریال رسید که در مقایسه با رشد این متغیر در سال ۸۳ (۲/۳۰درصد) ۱/۴واحد درصد افزایش نشان می‌دهد. بنابرگزارش بانک مرکزی، ۴/۱۳واحد درصد از افزایش نقدینگی ناشی از رشد مانده خالص دارایی‌های خارجی سیستم بانکی و مابقی (۹/۲۰واحد درصد) ناشی از افزایش مانده خالص دارایی‌های داخلی بود. سهم بانک مرکزی از مانده خالص دارایی‌های خارجی ۲/۸۶درصد بود. افزایش دارایی‌های خارجی بانک مرکزی عمدتا به دلیل خرید ارز از دولت برای تامین مالی ریالی بودجه و عدم فروش کامل آن در بازار بوده است.

گروه بازار پول‌ـ عدم هماهنگی سیاست‌های مالی با اهداف پولی و برداشت‌های مکرر از حساب ذخیره ارزی و تبدیل آن به ریال موجب شد تا در سال ۸۴ رشد نقدینگی از هدف برنامه پیشی گیرد. به گزارش اداره بررسی‌ها و سیاست‌های اقتصادی بانک مرکزی، رشد نقدینگی در شش ماه دوم سال ۸۴ برابر ۳/۱۷درصد بود که از رشد این متغیر در شش ماه اول سال (۴/۱۴درصد) بیشتر بوده است. در مجموع نقدینگی در سال ۸۴ با رشدی برابر ۳/۳۴درصد به ۹۲۱هزار میلیارد ریال رسید که در مقایسه با رشد این متغیر در سال ۸۳ (۲/۳۰درصد) ۱/۴واحد درصد افزایش نشان می‌دهد. بنابرگزارش بانک مرکزی، ۴/۱۳واحد درصد از افزایش نقدینگی ناشی از رشد مانده خالص دارایی‌های خارجی سیستم بانکی و مابقی (۹/۲۰واحد درصد) ناشی از افزایش مانده خالص دارایی‌های داخلی بود. سهم بانک مرکزی از مانده خالص دارایی‌های خارجی ۲/۸۶درصد بود. افزایش دارایی‌های خارجی بانک مرکزی عمدتا به دلیل خرید ارز از دولت برای تامین مالی ریالی بودجه و عدم فروش کامل آن در بازار بوده است. بنابراین گزارش، در سال ۸۴ از عوامل تشکیل‌دهنده منابع پایه پولی، مانده دارایی‌های خارجی بانک مرکزی (۲/۴۲۸هزار میلیارد ریال) بود که به عنوان عمده‌ترین منبع افزایش پایه پولی، ۹/۴۲درصد نسبت به سال قبل از آن رشد داشته است. پایه پولی در سال ۸۴ با ۹/۴۵درصد رشد به ۵/۲۲۰میلیارد ریال رسید. از دیگر عوامل افزایش پایه پولی، مانده بدهی بخش دولتی به بانک مرکزی است که در سال ۸۴ با ۹/۶درصد کاهش به ۲/۱۲۳هزار میلیارد ریال رسید و در مقایسه با کاهش مالی قبل از آن (۷/۲درصد) رشد داشته است. در سال یادشده مطالبات بانک مرکزی از بانک‌ها رشد قابل توجه ۱/۶۷درصدی را تجربه کرد. در سال ۸۴ ضریب فزاینده نقدینگی ۹/۷درصد تنزل داشت که در مقابل رشد ۹/۱۰درصدی سال قبل قابل توجه است. ضریب مذکور تا اواخر بهمن ماه رشد داشت و از این تاریخ تا پایان اسفند ماه تنزل شدیدی یافت، به طوری که درنهایت منجر به کاهش ضریب فزاینده نقدینگی شد.

بنابر گزارش بانک مرکزی، به طور معمول کاهش ضریب فزاینده نقدینگی در ماه‌های پایانی سال صورت می‌پذیرد، اما این روند در سال ۸۴ شدیدتر بود و همزمان با مصوبه مجلس در خصوص برداشت از حساب ذخیره ارزی بابت متمم دوم بودجه به وقوع پیوست.

سیاست‌های پولی و اعتباری در سال ۸۴

مجله بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران همچنین مروری به سیاست‌های پولی و اعتباری در سال ۸۴ شده است. از اهم سیاست‌های پولی و اعتباری سال ۸۴ می‌توان به انتشار و عرضه اوراق مشارکت در سه نوبت اشاره کرد که در جهت کنترل نقدینگی و تورم صورت گرفته است. در سال ۸۴ مجوز انتشار ۱۵هزار میلیارد ریال اوراق مشارکت بانک مرکزی صادر شد که از این میزان حدود ۱۰هزار و ۱/۷۶۹میلیارد ریال به فروش رسید. طبق مصوبه شورای پول و اعتبار نرخ سود این اوراق از ۱۷درصد در سال ۸۳ به ۵/۱۵درصد کاهش یافت.

شورای پول و اعتبار در سال ۸۴ بدون تغییر نرخ‌های علی‌الحساب سپرده‌های بانکی نزد بانک‌های دولتی، نرخ سود مورد انتظار تسهیلات را برای کلیه بخش‌های اقتصادی در سطح شانزده درصد یکسان اعلام کرد. این نرخ ناظر بر تسهیلات جدید بانک‌ها بوده و تسهیلات قبلی کماکان تا سررسید با نرخ‌های قبلی به قوت خود باقی خواهند ماند. همچنین سهمیه‌بندی بخشی تسهیلات به جز ۲۵درصد بخش کشاورزی و آب لغو شد.بنابراین گزارش هیات وزیران در این سال در راستای حمایت از اقشار محروم جامعه و گسترش عدالت، طرح‌هایی را جهت تسهیل امکان استفاده از منابع بانکی برای تامین مسکن آحاد جامعه در دستورکار خود قرار داد. بررسی آمار خدمات بانکی در سال ۸۴ نشان می‌دهد، تعداد خودپردازها از ۲۸۶ دستگاه در پایان سال ۸۳ به ۴۴۵۸ دستگاه در پایان سال ۸۴ افزایش یافت که از این تعداد افزایش، ۸۰۲ دستگاه به نیمه اول و ۷۹۴ دستگاه به نیمه دوم سال مورد بررسی اختصاص داشت. تعداد پایانه‌های فروش نیز از ۱۸هزار و ۲۳۷ واحد در پایان سال ۸۳ به ۶۸هزار و ۵۳۲ واحد در پایان سال ۸۴ افزایش یافت.

در سال ۸۴ تعداد کارت بانک‌های صادره با افزایشی معادل ۱/۷۳درصد از ۸/۷میلیون کارت به ۵/۱۳میلیون کارت رسید. کارت بانک‌های صادره در شش ماه اول و دوم سال ۸۴ به ترتیب معادل ۴/۲ و ۳/۳میلیون کارت بانک بوده است.

به گزارش بانک مرکزی در سال ۸۴، تعداد تراکنش‌ها در مرکز شبکه تبادل اطلاعات بانکی از ۱/۳۸میلیون تراکنش در سال ۱۳۸۳ با رشدی معادل ۱۹۳درصد به ۶/۱۱۱میلیون تراکنش در سال ۸۴ رسید. از مجموع تراکنش‌های به عمل آمده در سال ۸۴، ۳/۴۳درصد در شش ماه اول و مابقی به میزان ۷/۵۶درصد در شش ماه دوم سال ۸۴ انجام یافته است.