این در حالی است که پیش از این، بیشترین تعداد گردشگران ایرانی ترکیه یک میلیون و ۸۸۵ هزار نفر بود که در جریان ۱۲ماه سال ۲۰۱۰ ثبت شده بود. درحالی که سه ماه تا پایان سال جاری میلادی باقی مانده، پیش‌بینی می‌شود رقم گردشگران خروجی ایرانی سال ۲۰۱۷ به مقصد ترکیه بسیار فراتر از رقم فوق خواهد رفت. اکنون با احتساب ارقام ماه سپتامبر، ایران به سومین مبدا برتر گردشگری ترکیه پس از روسیه و آلمان تبدیل شده است. همچنین ارزیابی‌ها از میزان درآمدهای ترکیه از گردشگران ایرانی نشان می‌دهد که رقم تخمینی این درآمدها می‌تواند تا حدود ۹/ ۱ میلیارد دلار نیز برسد. این حجم از سفر و هزینه‌کرد در سفرهای خارجی به ترکیه دلایل متنوعی دارد اما می‌توان بر غیرواقعی بودن نرخ ارز به عنوان عاملی برای ارزان شدن مصنوعی و در نتیجه تشدید این سفرها در کنار عواملی همچون زیرساخت‌ها و بازاریابی مناسب در ترکیه، برگزاری رویدادهای فرهنگی و برخی موارد دیگر تاکید کرد؛ عواملی که موجب انتقال سرمایه‌های ارزی کشور به ترکیه شد‌ه‌اند.

  دورنمای کلی

گزارش‌‌های اخیر مراکز رسمی ترکیه، نشان می‌دهند این کشور هرچه بیشتر  در حال عبور از بحران گردشگری سال گذشته است. گردشگری ترکیه که در سال ۲۰۱۶ با موجی از مشکلات سیاسی، عملیات تروریستی، کودتای نافرجام، بحران در روابط با کشورهایی همچون روسیه و تحریم سفر به آن از سوی این کشور و درگیری‌های داخلی روبه‌رو بود، با افت قابل‌توجه بیش از ۱۰ میلیون نفری در کل جریان گردشگری ورودی خود (با احتساب اتباع این کشور که در خارج از این کشور زندگی می‌کنند)، نسبت به سال ۲۰۱۵ مواجه شد که روند منفی شدن ورود گردشگران به این کشور تا پایان سه ماه نخست سال ۲۰۱۷ نیز ادامه داشت. اما اکنون به نظر می‌سد ترکیه با موفقیت از این وضعیت خارج شده است.تعداد گردشگران ورودی به ترکیه در ماه سپتامبر سال ۲۰۱۷ به ۷/ ۴ میلیون نفر رسید که نسبت به ماه مشابه سال ۲۰۱۶ افزایش ۵/ ۳۷ درصدی و ۲۸/ ۱ میلیون نفری را نشان می‌دهد. همچنین این آمار در مقایسه با سپتامبر سال ۲۰۱۵ که این کشور سال خوبی از نظر گردشگری پشت سر گذاشته بود، تنها ۱۶ هزار نفر کمتر است. در بازه ۹ ماه نخست سال ۲۰۱۵ آمار گردشگران ورودی به ترکیه به ۵۵/ ۳۳ میلیون نفر می‌رسید که در سال ۲۰۱۶ این میزان با کاهش ۵/ ۲۶ درصدی به ۶۷/ ۲۴ میلیون نفر کاهش یافت. این تعداد اکنون در ۹ ماه نخست سال ۲۰۱۷ به ۵۲/ ۳۰ میلیون نفر رسیده است که حاکی از افزایش ۷/ ۲۳ درصدی در این بازه نسبت به مدت مشابه سال ۲۰۱۶ است.

  آمار گردشگران خارجی

آمار گردشگران خارجی ترکیه یعنی آمار گردشگران وارد شده به این کشور بدون احتساب اتباع ترکیه که در خارج این کشور زندگی می‌کنند، نشان می‌دهد در بازه ۹ ماه سال ۲۰۱۷، اندکی بیش از ۲۶ میلیون گردشگر خارجی وارد این کشور شده‌اند. این میزان در مدت مشابه سال‌های ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ به ترتیب ۷۶/ ۲۹ و ۲۵/ ۲۰ میلیون نفر بوده است. با این حساب می‌توان گفت در ۹ ماه نخست سال ۲۰۱۷، گردشگران خارجی ترکیه نسبت به مدت مشابه سال ۲۰۱۶ افزایش ۷/ ۲۸ درصدی پیدا کرده است. آمار ماه سپتامبر نیز حاکی از آن است که در این ماه در سال ۲۰۱۷، تعداد گردشگران خارجی وارد شده به ترکیه ۰۸/ ۴ میلیون نفر بوده که در مقایسه با این ماه در سال ۲۰۱۶ رشد ۷۷/ ۴۲ درصدی معادل با ۲/ ۱ میلیون نفر داشته و نسبت به سپتامبر سال ۲۰۱۵ تنها ۱۷۵ هزار نفر کمتر است.

  جهش ایران به سومین مبدا برتر ترکیه

مروری بر آمار منتشر شده اخیر نشان می‌دهد ایران با فرستادن حدود ۳۳۷ هزار گردشگر به ترکیه توانست جای گرجستان را در رده سوم مبادی برتر این کشور بگیرد و پس از روسیه و آلمان، هم از نظر آمار گردشگران ورودی ۹ ماهه و هم گردشگران ورودی ماه سپتامبر به ترکیه در جایگاه سوم قرار بگیرد؛ اتفاقی که در سال‌های اخیر بی‌سابقه بوده است. آمار ماه سپتامبر سال ۲۰۱۷ نشان می‌دهد که روس‌ها با ۷۸۹ هزار گردشگر، حدود ۳۵/ ۱۹ درصد از گردشگران خارجی ورودی به ترکیه را تشکیل داده و رده نخست را در دست دارند و آلمانی‌ها نیز با ۴۲۳ هزار نفر و سهم ۳۸/ ۱۰ درصدی پس از آنها قرار گرفته‌اند. ایرانیان نیز سهم ۲۶/ ۸ درصدی از گردشگران ماه سپتامبر ترکیه داشته‌اند و پس از آنها نیز گرجستان و بریتانیا به ترتیب با ۲۶۲ و ۲۴۱ هزار نفر و کسب سهم ۴۳/ ۶ و ۹/ ۵ درصدی از بازار گردشگری این کشور، در جایگاه‌های بعدی قرار گرفته‌اند. ایران در ماه سپتامبر سال ۲۰۱۶ حدود ۱۸۷ هزار گردشگر و در ماه مشابه سال ۲۰۱۵ حدود ۱۶۲ هزار گردشگر به ترکیه فرستاده بود و به ترتیب سهم بازار ۵۴/ ۶ درصدی در سپتامبر ۲۰۱۶ و ۸۱/ ۳ درصدی در سپتامبر ۲۰۱۵ از کل گردشگران خارجی ترکیه را در اختیار داشت.

بررسی آمار ۹ ماه نخست سال ۲۰۱۷ نیز حاکی از این است که در این مدت روس‌ها با ۱۲۲/ ۴ میلیون نفر در صدر بازدیدکنندگان از ترکیه قرار داشته‌اند و سهم ۸۲/ ۱۵ درصدی از کل گردشگران خارجی ترکیه را در اختیار گرفته‌اند. پس از آنها نیز اتباع آلمانی با ۹۲۳/ ۲ میلیون نفر جای دارند که ۲۲/ ۱۱ درصد از کل گردشگران خارجی ورودی به ترکیه را تشکیل می‌دهند. ایران نیز با رکوردشکنی قابل‌توجهی، در این ۹ ماه ۸۹۶/ ۱ میلیون نفر به ترکیه فرستاده که معادل ۲۸/ ۷ درصد از گردشگران خارجی ترکیه است. پس از ایران نیز گرجستان و بریتانیا به ترتیب با ۸۵۹/ ۱ و ۳۹۸/ ۱ میلیون نفر در رتبه‌های چهارم و پنجم برترین مبادی گردشگری ترکیه در فاصله ژانویه تا سپتامبر سال ۲۰۱۷ قرار دارند که به ترتیب سهمی معادل با ۱۳/ ۷ و ۳۷/ ۵ درصد از کل گردشگران خارجی ورودی به ترکیه را دربر می‌گیرند.نگاهی به آمارهای سال ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ در مدت مشابه حاکی از آن است که ایرانیان در ۹ماه نخست سال ۲۰۱۶ حدود ۳۰۵/ ۱ میلیون نفر به ترکیه اعزام کرده بودند و سهم ۴۴/ ۶درصدی از کل گردشگران ورودی به ترکیه را در اختیار داشتند و در ۹ ماه نخست سال ۲۰۱۵ نیز ۳۶۴/ ۱میلیون نفر گردشگر به این کشور فرستاده بودند که ۵۸/ ۴ درصد از گردشگران خارجی ورودی به ترکیه را تشکیل می‌داد. این آمار حاکی از آن است که آمار گردشگران ورودی ایران به ترکیه در ۹ ماه نخست سال ۲۰۱۷ نسبت به مدت مشابه سال ۲۰۱۶ افزایش ۵۹۱ هزار نفری و نسبت به مدت مشابه سال ۲۰۱۵ افزایش ۵۳۲ نفری نشان می‌دهد. آمار ماه سپتامبر ۲۰۱۷ ورود ایرانیان به ترکیه نیز در مقایسه با ماه مشابه سال‌های ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ به ترتیب افزایش ۱۵۰ و ۱۷۵ هزار نفری را به نمایش می‌گذارد.

  درآمد قریب به ۴میلیارد دلاری در یک ماه!

افزون بر این گزارش، مراکز آماری ترکیه از افزایش ۶/ ۳۷ درصدی درآمدهای گردشگری ترکیه در فصل سوم سال ۲۰۱۷ نیز خبر داده‌اند. به نقل از گزارش‌های بانک مرکزی ترکیه و مرکز آمار و وزارت گردشگری ترکیه، درآمدهای گردشگری ترکیه در فصل سوم سال‌جاری میلادی به ۳۹/ ۱۱ میلیارد دلار رسیده که از این میان ۷۳/ ۸ میلیارد دلار از محل گردشگران خارجی ترکیه و ۶/ ۲ میلیارد دلار از گردشگران ترک که در خارج از این کشور اقامت دارند به‌دست آمده است. حدود ۵۹ میلیون دلار نیز از مخارج غیرقابل تفکیک گردشگران خارجی و اتباع مقیم‌ ترکیه در خارج از این کشور حاصل شده است. تنها در ماه سپتامبر ۲۰۱۷، مبلغی معادل ۷۴/ ۲ میلیارد دلار از طریق گردشگران خارجی، ۸۸۴ میلیون دلار از گردشگران مقیم در خارج از ترکیه و ۲۴ میلیون دلار نیز از مخارج غیرقابل تفکیک به‌دست آمده که مجموع درآمدهای گردشگری ترکیه در این یک ماه را به ۶۵/ ۳ میلیارد دلار می‌رساند. همچنین این گزارش‌ها نشان می‌دهند ترکیه در ۹ ماه نخست سال ۲۰۱۷ میلادی توانسته ۵/ ۱۵ میلیارد دلار از گردشگران خارجی، ۶/ ۴ میلیارد دلار از گردشگران ترکیه‌ای مقیم در خارج از این کشور و ۱۱۴ میلیون دلار نیز از مواد غیرقابل تفکیک به‌دست آورد که در مجموع در این بازه ۹ ماهه درآمدی معادل با ۲/ ۲۰ میلیارد دلار برای این کشور به ارمغان بیاورند.این در حالی است که آمار درآمدهای گردشگری ایران تنها به حدود ۸ میلیارد دلار در سال می‌رسد که در قیاس با همسایه شمال‌غربی ما مبلغی قابل‌توجه نیست و افزون بر آن بسیار هم مورد بحث بوده و مورد انتقاد کارشناسانی قرار دارد که معتقدند درآمدهای ایران از محل گردشگری از این میزان کمتر نیز هست.

  ارزیابی هزینه‌کرد ایرانیان در ترکیه

منابع بین‌المللی همچون مجمع جهانی اقتصاد در سال ۲۰۱۷ درآمدهای ناشی از ورود هر گردشگر به ترکیه را به‌طور متوسط معادل با حدود ۶۷۴ دلار تخمین زده و آمار کنونی سازمان‌های گردشگری و آماری ترکیه نیز نشان می‌دهد که این میزان برای هر گردشگر ورودی تقریبا ۶۶۲ دلار و برای هر گردشگر خارجی ۵۹۵ دلار است. با این حال این هزینه‌کردها در بین کشورهای مختلف متفاوت است و بسیاری از کارشناسان صنعت گردشگری معتقدند ایرانیان مخارج بسیار بیشتری در این کشور انجام می‌دهند. به‌رغم این موضوع، حتی با در نظر گرفتن مخارج ۵۹۵ دلاری به ازای هر گردشگر، رقم مخارجی که ایرانیان در این کشور می‌کنند از مرز ۱/ ۱ میلیارد دلار فراتر می‌رود. با این حال پایین بودن رقم درآمدی گردشگری ترکیه به ازای هر نفر، تا حدودی ناشی از هزینه‌کرد کم گردشگران روسی است که پرتعدادترین گردشگران ترکیه نیز هستند که وزن زیادتری در تعیین متوسط مخارج به ازای هر گردشگر خارجی دارند.

به گفته ارکان چچن، یکی از کارشناسان گردشگری انجمن آژانس‌های مسافرتی و سفر خاورمیانه در ترکیه و از کارشناسان بازار سفر ایران، «گردشگران ایرانی برای توریسم ترکیه مفید هستند و هر نفر از آنها در طول اقامت در ترکیه حداقل هزار دلار و در سفرهای خانوادگی، هر خانواده ۳۵۰۰ دلار خرج می‌کنند». با این حساب شاید بتوان آمار درآمدهای گردشگری و اقتصاد ترکیه از محل مسافران ایرانی در این ۹ ماه را تا حدود ۹/ ۱ میلیارد دلار نیز برآورد کرد. هرچند عوامل سفر به ترکیه بسیار متفاوت است و دلایل زیادی از جمله زیرساخت‌ها، خرید، عوامل فرهنگی و سایر موارد از این دست دارد اما نرخ ارز نیز می‌تواند در این زمینه موثر باشد. این حجم از درآمدهای اقتصاد ترکیه از گردشگران ایرانی می‌تواند برای برخی کارشناسان که نرخ ارز ایران و غیرواقعی بودن آن را عاملی برای این حجم از سفر به ترکیه می‌دانند، نکته قابل‌توجهی باشد زیرا موجب خروج ارز در حجم وسیعی از کشور می‌شود و اگر بهای ارز به‌طور غیرواقعی تعیین شده باشد، موجب هدررفت منابع ارزی کشور و انتقال آن به گردشگری کشور همسایه می‌شود؛ سیاستی که می‌توان از آن تعبیر به یارانه ارزی به ترکیه کرد.

گردشگری