اسرائیل به دنبال «لویاتان»

صادرات گاز لویاتان می‌تواند مسکو را از حربه‌اش تهی سازد یا حداقل از اهمیت حربه گاز مسکو بکاهد. تخمین زده می‌شود که لویاتان بیش از ۲۱ تریلیون فوت مکعب گاز طبیعی در اختیار داشته باشد که برای تامین نیازهای تولید برق اسرائیل برای ۴۰ سال آینده کافی است و در عین حال عرضه کافی را برای صادرات باقی می‌گذارد. لویاتان می‌تواند ثابت کند که بازی برای روابط اسرائیل با اتحادیه اروپا قابل تغییر است. ذخایر گاز اثبات‌شده اسرائیل حدود ۴۵۵ میلیارد مترمکعب تخمین زده می‌شود، در حالی که دریای مدیترانه شرقی در مجموع حدود ۲۱۰۰ میلیارد مترمکعب گاز دارد. مصرف گاز اتحادیه اروپا در سال ۲۰۱۷، ۴۱۰ میلیارد مترمکعب بود، یعنی ذخایر اسرائیل برای تامین انرژی اتحادیه اروپا کافی است. پیش‌بینی می‌شود به لطف تولید فاز اول لویاتان (۱A) اسرائیل بتواند به صادرکننده گاز در شرق مدیترانه تبدیل شود (میدان «کاریش» که دارای ذخایر قابل بازیافت ۷/ ۱ تریلیون فوت مکعب [۶۰میلیارد مترمکعب] است نیز میدان دیگری است که می‌تواند به اسرائیل دست برتر در صادرات گاز را بدهد).

گاز طبیعی اسرائیل فرصت نادری در اختیار اتحادیه اروپا می‌گذارد تا خود را از بندهای روسیه رها کند. مسکو از دسترسی به منابع انرژی به عنوان یک سلاح سیاسی استفاده می‌کند. میدان لویاتان یک جایگزین به اتحادیه اروپا ارائه می‌دهد؛ یک منبع قابل اعتماد و رقابتی. در ژانویه ۲۰۱۹، اسرائیل، مصر و قبرس ایجاد «مجمع گاز مدیترانه شرقی» را اعلام کردند که هدف آن ساخت یک خط لوله ۱۲۰۰مایلی است که ذخایر هیدروکربنی فراوان حوزه لویاتان را از طریق قبرس و کرت به اروپا متصل می‌کند. کمیسیون اروپا نزدیک به ۳۹ میلیون دلار به این پروژه کمک کرده است که پیش‌بینی می‌شود طی هفت‌سال تکمیل شود. تبدیل شرق مدیترانه به یک قطب انرژی می‌تواند پیامدهای ژئوپلیتیک جهانی داشته باشد.

پس از نشستی در تل‌آویو با وزیران انرژی اسرائیل، قبرس، یونان و ایتالیا، کمیسر اقلیم و انرژی اروپا، «میگل آریاس کانته»، گفت که این خط لوله به اتحادیه اروپا کمک می‌کند تا اتکای خود به خط لوله «نورد استریم» از طریق روسیه را محدود کند (که البته اکنون و به واسطه جنگ اوکراین محدود شده است). البته این تحول مربوط به مسکو است، زیرا اقتصاد روسیه به شدت به صادرات منابع طبیعی مانند نفت و گاز طبیعی وابسته است. روسیه ۵۴‌درصد از کل ذخایر گاز جهان، ۴۶‌درصد زغال‌سنگ، ۱۴‌درصد اورانیوم و ۱۳‌درصد نفت را در اختیار دارد. روسیه ۳۷‌درصد از گاز اروپا را از طریق غول نفت و گاز «گازپروم» تامین می‌کند.

قرارداد روسیه برای استفاده از خطوط لوله اوکراین به‌منظور ارسال گاز طبیعی به اروپا در ۳۱ دسامبر ۲۰۱۹ منقضی شد. آخرین باری که این قرارداد در حال مذاکره بود، روسیه حمل‌ونقل گاز را به مدت ۱۳ روز در پایان زمستان متوقف کرد. نتیجه آن، یخ‌زدگی در خانه‌ها از صوفیه تا رم بود. ده‌سال پیش، اسرائیل به گاز طبیعی مصر وابسته بود. امروزه اسرائیل گاز طبیعی را به مصر و اردن صادر می‌کند. قراردادهای صادراتی گاز لویاتان فاز ۱A به اردن و مصر قبلا منعقد شده است. اسرائیل از سال ۲۰۲۰ از طریق یک خط لوله ۶۵کیلومتری، سالانه ۱۰۶ میلیارد مکعب گاز طبیعی به اردن صادر خواهد کرد. با این حال، اسرائیل اگر بخواهد مقادیر زیادی گاز طبیعی صادر کند، به دسترسی به بازارهای اضافی نیاز دارد. روابط رو به رشد انرژی با اتحادیه اروپا بسیار به نفع اسرائیل است.

در هر حال، پیوستن اسرائیل به جرگه صادرکنندگان گاز تبعات ژئوپلیتیک زیادی دارد: الف) به نفع اتحادیه اروپاست چرا که این اتحادیه به یک منبع مطمئن و قابل اعتماد دست می‌یابد و نیازش به روسیه صفر می‌شود؛ ب) به نفع مصر و ترکیه است چون با قیمت مناسب‌تری وارد می‌کنند و از گاز روسیه بی‌نیاز می‌شوند. افزون بر این، صادرات گاز از ترکیه به اروپا و از مصر به آفریقا می‌تواند این دو کشور را در دو منطقه مجزا به «قطب» یا «هاب» انرژی تبدیل کند؛ ج) روسیه آچمز می‌شود و لااقل در دو نقطه دنیا (آفریقا و اروپا) گاز روسیه دیگر خریداری نخواهد داشت و د) سبب استقلال گازی اسرائیل از خاورمیانه می‌شود.