مردم بومی، حافظان اصلی جنگل ابر
فاطمه باباخانی بوم‌گردی شیوه‌ای از گردشگری است که این روزها به‌ویژه در مناطق کویری رونق قابل‌توجهی یافته و انواع و اقسام اقامتگاه‌های بوم‌گردی به ارائه خدمات به مشتریان خود می‌پردازند؛ در این حوزه مشابه آنچه در «اقامتگاه طباطبایی» در منطقه فرحزاد و کویر مصر اتفاق می‌‌افتد، صاحبخانه علاوه‌بر پذیرایی از گردشگر آنها را با فرهنگ مردم بومی و سنت‌های حاکم بر منطقه آشنا می‌کند. اما در نواحی جنگلی ایران و به‌ویژه جنگل ابر اقامتگاه‌های بوم‌گردی به لحاظ استاندارد اقامتی و شیوه‌های پذیرایی هنوز نتوانسته‌اند خود را به‌هاشم طباطبایی با آن شکل خاص و ویژه اقامتگاهش برسانند. در کنار این مشکل عدم انتفاع مردم محلی از درآمدهای حاصله از صنعت پرسود گردشگری در این منطقه و عدم رعایت سنت‌ها و فرهنگ منطقه از سوی گردشگران در کنار مشخص نبودن سهم مردم‌ روستاهای این جنگل در مدیریت حفاظت از آن موجب نارضایتی‌ها و گاه تنش‌هایی میان گردشگران و اهالی شده است.
از این رو بود که موسسه «طنین طبیعت تیرگان»،‌ موسسه «سنستا»، شورا و دهیاری روستای ابر سومین جشنواره جنگل ابر با تاکید بر گردشگری پایدار و قرق‌های بومی را به مناسبت روز جهانی مردم بومی در ۱۷ مرداد سال‌جاری با همراهی جمعی از روزنامه‌نگاران روزنامه «دنیای اقتصاد» در روستا و جنگل ابر برگزار کردند. مطابق با اهداف این جشنواره اقامت گردشگران در خانه‌های روستایی صورت گرفت و آنها در ۶ خانه روستایی مستقر شدند. غذاهای سرو شده برای گردشگران مطابق با غذاهای سنتی روستا سفارش داده شد و مسوولان اجرایی به صاحبخانه‌ها سفارش کردند از ظروف غیرپلاستیکی استفاده کنند. نمایشگاه صنایع‌دستی که از شب پیش از جشنواره برگزار شد یکی از نقاط عطف این جشنواره نسبت به جشنواره سال گذشته بود. در این نمایشگاه علاوه‌بر ارائه محصولات باغی،‌ عسل و نان‌های سنتی و صنایع‌دستی این منطقه نیز در معرض بازدید علاقه‌مندان قرار گرفت. همچنین چند تن از اهالی روستا در فضای نمایشگاه بیت خوانی کرده و سرودهای چوپانان منطقه را برای گردشگران اجرا کردند. کارگاه مشارکتی مردم محلی از دیگر برنامه‌های این جشنواره بود که در آن نقشه روستا توسط اهالی کشیده شده و آنها با بیان مسائل و مشکلات خود،‌ بیانیه‌ای را در هفت بند تنظیم کرده و از مسوولان خواستند مدیریت گردشگری این جنگل به مردم بومی به عنوان حافظان هزاران ساله آن سپرده شود. آنها ضمن شکایت از وضعیت گردشگری جنگل ابر چنین رویه‌ای را تنها به کام آژانس‌های شهرهای مختلف و به نام روستا عنوان کردند که در نهایت حاصلی جز ایجاد تنش‌های دائمی میان اهالی و گردشگران ندارد. به این ترتیب آنها با نگارش این بیانیه درصدد برآمدند تا با مشورت همدیگر یک شیوه‌نامه تنظیم و آن را در اختیار آژانس‌ها قرار دهند. به گفته آنها تورهای «شاد شاد شاد »تناسبی با فضای حاکم بر روستای ابر ندارد.
کارگاه بازی‌های کودکان از دیگر بخش‌های این جشنواره بود که در آن کودکان به همراه والدین توانستند بازی‌های سنتی را با همراهی هم اجرا کنند. در این بخش همچنین کودکان با گل اجسام مختلف را خلق کرده و بر روی پارچه بزرگی نیز تصور خود از منطقه‌شان را کشیدند.
در جنگل ابر نیز کارگاه هنر محیطی برپا بود. در این کارگاه هنرمندان با اشیای یافت شده در طبیعت آثار هنری خلق کردند، اجرای کارهای نمادین درباره جنگل از دیگر بخش‌های این برنامه بود که توانست گردشگران حاضر در محل را برای ساعاتی به خود مشغول کند.
اختتامیه جشنواره اما یکی از مهم‌ترین بخش‌های آن بود که در آن مسوولان دولتی و اهالی روستای ابر د رکنار هم نشستند و درباره اهمیت جنگل ابر و شیوه‌های حفاظت از آن سخنرانی‌های کوتاهی کردند؛ در این بخش مسوولان قول دادند سهم مردم محلی را در مدیریت این جنگل به رسمیت بشناسند؛ قولی که باید منتظر ماند و دید که تا چهارمین جشنواره چه میزان مفاد بیانیه عملی شده و جنگل ابر علاوه‌بر تبدیل شدن به یک مقصد گردشگری امن و مناسب، از تخریب‌های صورت گرفته در سایر مناطق جنگلی ایران در امان مانده است.
Fateme.babakhani60@gmail.com