نقطه سربه سری تولید متانول با زغال‌سنگ کجاست؟
سیدمحمدتقی پورمقیم
سید محمدهادی رضوی
شرکت سرمایه‌گذاری آتی نگر سپهر ایرانیان
قیمت متانول پس از دوره باثباتی که در قیمت‌های بالای ۳۵۰ دلار تجربه کرد، پس از کاهش بیش از ۵۰ درصدی قیمت نفت، تا قیمت ۲۳۰ دلار نیز رسید و پس از چند ماه افزایش و رسیدن به قیمت‌های بالای ۳۰۰ دلار، مجددا به قیمت ۲۵۰ تا ۳۰۰ دلار در بازارهای مختلف رسیده است. در این بین بررسی‌ها نشان می‌دهند خوراک شرکت‌های تولید‌کننده متانول به‌طور عمده به دو دسته گاز و زغال‌سنگ تقسیم می‌شود.
سیدمحمدتقی پورمقیم
سید محمدهادی رضوی
شرکت سرمایه‌گذاری آتی نگر سپهر ایرانیان
قیمت متانول پس از دوره باثباتی که در قیمت‌های بالای ۳۵۰ دلار تجربه کرد، پس از کاهش بیش از ۵۰ درصدی قیمت نفت، تا قیمت ۲۳۰ دلار نیز رسید و پس از چند ماه افزایش و رسیدن به قیمت‌های بالای ۳۰۰ دلار، مجددا به قیمت ۲۵۰ تا ۳۰۰ دلار در بازارهای مختلف رسیده است. در این بین بررسی‌ها نشان می‌دهند خوراک شرکت‌های تولید‌کننده متانول به‌طور عمده به دو دسته گاز و زغال‌سنگ تقسیم می‌شود.
در سال ۲۰۰۸، معادل۷۷ درصد از خوراک مجتمع‌های تولید متانول گاز طبیعی و تنها ۱۸ درصد بر مبنای زغال‌سنگ بوده است. در سال ۲۰۱۳ این نسبت‌ها به ترتیب به ۶۴ و ۲۶ درصد تبدیل شده‌اند. همین‌طور که جلو می‌رویم تولید بر مبنای گاز طبیعی نسبتا ثابت باقی می‌ماند در حالی‌که سهم تولید بر مبنای زغال‌سنگ تا عدد ۳۰ درصد افزایش می‌یابد. حدود ۹۸ درصد از واحدهای بر مبنای زغال‌سنگ در چین قرار دارند.
چین ۵۴ درصد از ظرفیت و ۴۳ درصد از تولید جهانی متانول را به خود اختصاص داده است. با نرخ رشدی که برای تقاضای متانول در چین پیش‌بینی می‌شود (۱۲ درصد)، اگر متانول به این کشور وارد نشود، کارخانه‌های داخلی این کشور باید با ۱۰۰ درصد ظرفیت کار کنند، ظرفیتی که هم‌اکنون به دلیل در دسترس نبودن خوراک کافی حدود ۶۰ درصد است.
در این میان کمبود خوراک گاز در بین تولیدکنندگان متانول در منطقه خاورمیانه مساله‌ای است که توسعه این صنعت در منطقه خاورمیانه را با چالش مواجه کرده است. ایران البته از این امر مستثنی است و توانایی تامین خوراک از منطقه پارس جنوبی را دارد اما تاکنون به دلیل تحریم‌های بین‌المللی امکان انتقال فناوری، چندان فراهم نبوده است. از بین تولیدکنندگان منطقه خاورمیانه، عربستان سعودی گسترده‌ترین صنایع پایین‌دستی متانول را دارا است. ظرفیت نصب شده در این منطقه تا سال ۲۰۲۲ به ۲۷ میلیون تن خواهد رسید. همچنین میزان صادرات و تقاضای متانول در این منطقه در سال ۲۰۲۲ به ترتیب به ۵/ ۲۱ و ۹/ ۳ میلیون تن خواهد رسید.
سوالی که برای بسیاری از فعالان حوزه پتروشیمی و بازار سرمایه پیش می‌آید این است که با توجه به سهم بالای ۴۰درصدی زغال‌سنگ در خوراک تولیدکنندگان متانول در جهان که اغلب در چین فعال هستند، نقطه سربه‌سری این پتروشیمی‌ها چه قیمتی است یا به عبارت دیگر با کاهش قیمت متانول تا چه قیمتی، حاشیه سود تولیدکنندگان متانول بر پایه سوخت زغال‌سنگ صفر می‌شود. برای پاسخ به این پرسش از اطلاعات یک شرکت پتروشیمی در شمال شرق چین که از سوخت زغال‌سنگ و با استفاده از تکنولوژی لورگی آلمان بهره می‌برد، استفاده شده است. بسیاری از شرکت‌های پتروشیمی در کشور نیز از تکنولوژی شرکت لورگی استفاده می‌کنند. سرمایه اولیه به کار رفته شده در شرکت ۱۲۹۶ میلیون دلار و ظرفیت اسمی تولید آن ۸/ ۱ میلیون تن در سال است که با ظرفیت عملی ۹۰درصد فعالیت می‌کند. فرآیند تولید در این شرکت به این ترتیب است که زغال گرمایی در ابتدا به گاز ترکیبی و سپس به متانول تبدیل می‌شود. از لحاظ نسبت خوراک و محصول، به ازای هر ۶/ ۱ تن زغال مصرفی، یک تن متانول تولید می‌شود. هر کیلوگرم زغال گرمایی توان تولید ۵ هزار کیلوکالری انرژی را دارد. با توجه به قیمت ۳۵۰ دلاری متانول، شرکت از حاشیه سود خالص ۴۰درصدی و بازده سرمایه‌گذاری ۲۰ درصدی برخوردار بوده است. این درحالی است که در قیمت‌های کنونی متانول هنوز حاشیه سود شرکت بالغ بر ۲۰ درصد است.
با تحلیل نقطه سربه‌سری این شرکت به این نتیجه رسیدیم که قیمت ۲۰۲ دلاری متانول، قیمتی است که پایین‌تر از آن شرکت زیان‌ده می‌شود؛ بنابراین شرکت‌های پتروشیمی زغال محور، تا قیمت مزبور می‌توانند با سوددهی به فعالیت خود ادامه دهند. البته ممکن است بررسی موارد بیشتر، قیمت‌های متفاوتی از این نقطه سربه سری را ارائه دهد. همچنان‌که در مورد قیمت سربه سری تولید نفت شیل هم اختلاف‌نظرهایی وجود دارد. همچنین قیمت متانول می‌تواند مانند قیمت هر کالای دیگر متاثر از عوامل مختلفی باشد که برآیند آن بر قیمت اثر‌گذار باشد. اما آنچه از این بررسی حاصل می‌شود این است که شرکت‌های پتروشیمی زغال محور به ویژه شرکت‌های چینی می‌توانند حد بالایی از تحمل را در برابر کاهش قیمت متانول از خود نشان دهند.
متانول (CH۳OH) با نام‌های متیل الکل و الکل چوب ساده‌ترین الکل است و به‌طور گسترده در صنایع رنگ، رزین، حلال، تخت سه لا و ضد یخ استفاده می‌شود. این ماده به‌صورت مایع سبک، فرار، بدون رنگ و قابل اشتعال با شعله‌ای بی‌رنگ است. تصمیم در مورد ترکیب سوخت، ترکیب بنزین (Gasoline) و دی متیل اتر (Dimethyl Ether) و بخش نوظهور متانول به الفین و متانول به پروپیلن (MTO/ MTP) منجر به رشد بی‌سابقه تقاضای متانول شده است. در بلند‌مدت بیشتر این تقاضا به وسیله تولید متانول به‌طور یکپارچه پاسخ داده می‌شود. مقیاس این واحدهای جدید در کنار زمان‌بندی راه‌اندازی واحدهای متانول و افین اثری قابل توجه بر بازار تجاری متانول دارد به‌طوری که در نهایت تولیدکنندگان متانول، بازار تجاری متانول را به‌صورت یک بازار جایگزین برای بازار الفین می‌نگرند. در ایران نیز به دلیل اینکه بخشی از سهم صادرات غیرنفتی کشور را محصولات پتروشیمی تشکیل می‌دهد، تحولات این ماده می‌تواند بر ارزش صادرات غیرنفتی ایران موثر باشد. ظرفیت تولیدی متانول ایران بالغ بر ۵ میلیون تن است که پتروشیمی زاگرس واقع در عسلویه با ۳/ ۳میلیون تن بیشترین ظرفیت در کشور را داراست.
ارسال نظر