خوشامدگویی تالار نقره‌ای به سراتو

محمدحسین بابالو: عرضه و معامله ۵۰ دستگاه خودرو سراتو در کنار پذیرش خودرو دنا در بورس کالا و انتظار عرضه قریب‌الوقوع آن را می‌توان سنت‌شکنی مطلوبی در این بازار به‌شمار آورد که می‌تواند فضای جدیدی را پیش‌روی توسعه بورس کالا به سمت کالاها و بازارهای جدید ایجاد کند. عرضه، معامله و تحویل فیزیکی خودروهای مختلف در بورس کالا را باید بستری برای توسعه ابزارهای مالی برای صنعت خودروسازی به‌شمار آورد که می‌تواند از این پس تامین مالی، فروش سلف یا ایجاد ابزارهایی برای پوشش ریسک را برای صنعت خودرو به همراه داشته باشد. همان‌گونه که در گذشته به آن اشاره کرده بودیم، مسیر توسعه بورس کالا مدتی است که به جای کالا محور بودن، ابزارمحور شده یعنی به‌جای بسترهای توسعه بورس کالا به‌صورت واقعی، به مسیرهای توسعه و ایجاد ابزارهای مالی نوین و به‌کار‌گیری بیشتر آنها توجه شده است.

دقیقا نقطه عکس این رویکرد اجرایی را می‌توان حضور خودرو در بورس کالا به‌صورت فیزیکی و برای معاملات نقدی به‌شمار آورد؛ یعنی در ابتدا عرضه و معامله فیزیکی مورد توجه قرار گرفته است هرچند که اما و اگرهای خاص خود را در‌بر‌خواهد داشت. به عبارت ساده‌تر می‌توان این گونه استناد کرد که عرضه خودرو در بورس کالا هدف اصلی نبوده و تنها بستری برای ایجاد پتانسیل ابزارسازی به‌شمار می‌رود که بتواند به تامین مالی صنعت خودرو کمک شود. ذات عرضه خودرو و خوش‌بینی نسبت به دورنمای این عرضه را باید نکته مهم معاملات خودرو به‌شمار آورد که می‌تواند از پتانسیل تامین مالی این صنعت اهمیت بیشتری داشته باشد. یکی از کارهای ویژه بورس کالا کاهش واسطه‌گری و سفته‌بازی در بازارهای مختلف است که این‌بار تقابل واقعی عرضه و تقاضا با نادیده گرفتن واسطه‌گری یا حتی سیستم‌های نمایندگی می‌تواند به عادلانه‌تر شدن قیمت‌ها و همچنین حذف واسطه‌گری بی‌مورد منجر شود؛ هرچند که این ویژگی در ذات سیستم بورس کالا تعریف شده و برای خودرو و سایر کالاها یکسان بوده و هست. تقابل واقعی عرضه و تقاضا در کنار سیستم‌های گسترده کارگزاری خود می‌تواند به واقعی‌تر شدن قیمت‌ها منجر شده و پتانسیل اعمال قیمت دستوری را به حداقل خود کاهش دهد. این در حالی است که واقعیت‌های معاملاتی در بورس کالا می‌تواند واقعیت‌های قیمتی را با شفافیت بیشتری ترسیم کرده یعنی امکان کاهش قیمت‌ها را به دلیل عدم وجود خریدار می‌توان به وضوح مشاهده کرد. تجربه سال‌های اخیر نشان می‌دهد که کف قیمت عرضه غالبا یا به‌صورت دستوری و دولتی اعلام شده یا خود عرضه‌کننده آن را محاسبه و اعلام می‌کند یعنی احتمال کاهش قیمت‌ها را نمی‌توان چندان هم مورد نظر قرار داد. در مقابل پتانسیل رشد قیمتی همیشه در بورس کالا وجود داشته و با فرض پتانسیل جهش قیمت‌ها، بورس کالا از اعمال سقف مجاز قیمتی استفاده می‌کند. از هم‌اکنون باید این احتمال را مد‌نظر قرار داد که بهای خودرو در بورس کالا افزایش یابد، بنابراین باید نگران میزان رشد قیمت‌ها بود. بررسی‌های «دنیای اقتصاد» نشان می‌دهد که تاکنون خبری درخصوص اعمال سقف مجاز قیمتی برای این کالا مخابره نشده، بنابراین پتانسیل رشد قیمت را می‌توان از هم‌اکنون برای این کالا در‌نظر گرفت.

نکته مهم دیگر درخصوص عرضه سراتو در بورس کالا نقدی‌بودن معامله است؛ یعنی در زمان معامله باید از سوی خریدار و دقیق‌تر کارگزار خریدار، وجه معامله تمام و کمال پرداخت شود، بنابراین همین نکته می‌تواند تا حدودی پتانسیل رقابت را محدود کرده باشد؛ اگرچه شنیده‌ها حکایت از آن دارد که حجم تقاضا بیشتر از عرضه‌ها بوده که همین موارد فنی در چارچوب معاملات بود که موجب شد تقاضا رشد چندانی را تجربه نکند. به‌نظر می‌رسد با عادی شدن این شرایط معامله، به‌زودی شاهد افزایش تقاضا باشیم، بنابراین از هم‌اکنون پتانسیل رشد قیمتی را باید برای این کالا در‌نظر گرفت. در هر حال حتی اگر قیمت‌های تمام شده در بورس کالا باز‌هم یک تا ۲ میلیون تومان یا بیشتر، از قیمت‌های روز بازار کمتر باشد وجود پتانسیل رقابت می‌تواند به افزایش مجدد قیمت‌ها منجر شود.

نکته مهم دیگر درخصوص عرضه‌های سراتو در بورس کالا ذات رقابتی بودن آن است یعنی تولیدکننده داخلی و خارجی، هر دو می‌توانند در بورس کالا خودرو عرضه کنند، بنابراین پتانسیل رقابت بین عرضه‌کنندگان نیز امکان تحقق داشته و دارد که سیگنالی برای کاهش احتمالی قیمت‌هاست، هرچند که این خوش‌بینی چندان هم قدرتمند نبوده و نیست. از سوی دیگر خودروهایی در این رنج قیمتی در بازار به وفور یافت می‌شود، بنابراین امکان خرید خودروهای مشابه با قیمت‌هایی نزدیک به یکدیگر وجود دارد که می‌تواند از شدت التهاب در این بازار بکاهد که این نکته را باید به نسبت نکات دیگر درخصوص رقابتی بودن قیمت‌ها، مهم‌تر ارزیابی کرد. با توجه به موارد فوق پتانسیل رقابتی شدن قیمت‌ها از هم‌اکنون برای این نوع خودرو متصور است اگرچه رشد قیمت‌ها در تقابل عرضه و تقاضا در مکانیزم شفاف بورس کالا می‌تواند فضا را برای رقابت قیمتی بدون دخالت ارگان‌های نظارتی و تصمیم‌سازی فراهم سازد که نکته مثبت و مهمی محسوب خواهد شد.

ناگفته پیداست که یکی از دلایل عرضه فیزیکی خودرو در بورس کالا پتانسیل تامین مالی آن است، بنابراین ممکن خواهد بود که در آینده عرضه فیزیکی خودرو به آرامی کاهش یافته و تنها مکانیزم تامین مالی آن پایدار بماند که این نکته را باید به‌عنوان یک نگرانی در بستر بورس کالا برشمرد. این در حالی است که فروش سلف سال‌ها است در بورس کالا معمول است، بنابراین بخش بزرگی از تامین مالی واحدهای تولید خودرو می‌تواند در این چارچوب انجام شده و البته این بار تعهد عرضه خودرو با تایید بورس کالا همراه خواهد بود. به‌نظر می‌رسد از این پس پتانسیل‌های بورس کالا هم برای عرضه‌کننده و هم برای خریدار با فرض پتانسیل نوسان قیمت‌ها موجب شود تا بخش قابل‌توجهی از معاملات خودرو به بورس وارد شود که گذار از فرآیند قیمت‌گذاری دستوری با پتانسیل رشد نرخ معقول یا برعکس آن شفافیت امکان کاهش قیمت‌ها با عدم ثبت تقاضا می‌تواند چهره جدیدی از بازار خودرو را در آینده‌ای نزدیک ترسیم کند. هرچند که عرضه و معامله سراتو در بورس کالا آغاز شده، ولی چیزی که از عرضه اولیه آن مهم‌تر است را باید استمرار عرضه دانست که در این چارچوب می‌توان به مدیریت بازار و شفافیت واقعیت‌های معاملاتی دست‌ یافت، هرچند که آغاز معاملات خود سیگنال مثبت مهمی در این بازار محسوب می‌شود. در صورت تداوم عرضه‌ها شاید معاملات خودروهای مختلف با حجم‌های عرضه متفاوتی در بورس کالا تجربه شود که سیگنال جدید و مهمی محسوب خواهد شد. برای این مطلب که بورس کالا هنوز پتانسیل‌های مغفول بسیاری داشته و دارد به‌نظر می‌رسد کالاها و عرضه‌های مختلف و متنوع دیگری هنوز هم پتانسیل عرضه در بورس کالا را دارا باشند که می‌تواند باز‌هم توانمندی بورس کالا را در بازار داخلی تقویت کرده ونقش آن را برجسته‌تر سازد. عرضه املاک مازاد بانک‌ها در بورس کالا، آغاز معاملات صندوق پروژه، پذیرش و معامله کالاهای جدید و توسعه معاملات کالاهای موجود، عرضه بیشتر اقلام و املاک تملیکی، ورود کالاهای وارداتی جدید پس از طی مراحل پذیرش مواردی است که می‌تواند در آینده جایگاه بورس کالا را باز‌هم در بازارهای داخلی تقویت کند و بورس کالا می‌تواند نقش‌های بزرگ‌تری را در آینده اقتصادی کشور بر‌عهده گیرد.