گذری به پنجمین نمایشگاه بین‌المللی بازرگانی DBX در شهر سلیمانیه
میدان تازه، رقبای قدیمی
مهرداد گوران- سلیمانیه، نزدیک‌ترین شهر بزرگ کردستان عراق به ایران است؛ شهری که دو دهه پس از آزادی از دست صدامیان، رونق فرهنگی و اقتصادی را بازیافته و زندگی در آن جریان یافته است. مدیریت این شهر عمدتا در دست جناح طالبانی (رییس‌جمهور عراق) است چنانکه نفوذ جناح بارزانی در شهرهایی مانند اربیل و دهوک آشکارتر است و البته فراتر از این دو حزب و جناح، دولت اقلیم کردستان قرار دارد که اکنون دکتر صالح برهم، نخست‌وزیر آن است. پنجمین نمایشگاه بین‌المللی سلیمانیه اواسط آبان ماه با حضور ۲۲۲ شرکت از ۱۱ کشور جهان برگزار شد؛ نمایشگاهی سالانه که در نوع خود میدان آزمون رقابت تجاری در اقلیم کردستان عراق به شمار می‌آید. دکتر صالح برهم در مراسم گشایش این نمایشگاه از تسهیلات بلندمدت به بازرگانان خارجی برای راه‌اندازی طرح‌های توجیه‌پذیر خبر داد و گفت که در این اقلیم هیچ محدودیت و بوروکراسی اداری دست و پای سرمایه‌گذاران خارجی را نمی‌بندد.
به‌گفته وی، قراراست دو منطقه آزاد تجاری در مرز باشماق و زاخو به ترتیب میان ایران و ترکیه با اقلیم کردستان عراق راه‌اندازی شود.
از ایران نیز شرکت‌هایی بزرگ به این نمایشگاه آمده و غرفه‌هایی برپا کرده بودند که چشمگیر بود، اما وقتی در روز سوم نمایشگاه چند روزنامه پر مخاطب از قرارداد ۶میلیارد دلاری ترک‌ها خبر دادند بسیاری از مدیران ایرانی حاضر در این نمایشگاه شگفت زده شدند؛ روزنامه «کردستان نوی» در صفحه اول خود با شرح جزئیات این خبر، محور اصلی این قراردادها را صادرات پوشاک، سرمایه گذاری‌های زیربنایی و احداث چندین کارخانه برای تولید مواد غذایی ذکر کرد. توفیق ترک‌ها اصلا غیرمنتظره نبود آنها طی یک دهه گذشته با استراتژی و تاکتیک تجاری خاص خود وارد اقلیم کردستان عراق شده‌اند و ارزش مبادلات بازرگانی خود را با این کشور به فراتر از ۸میلیارد دلار در سال گذشته رسانده‌اند. کرشاد توزمن، وزیر تجارت خارجی ترکیه در گفت‌وگو با خبرگزاری «آناتولی» گفته است با فروکش کردن بحران در عراق ارزش مبادلات تجاری دو کشور به ۳۰میلیارد دلار خواهد رسید. این سخن او چنان به واقعیت نزدیک است که در آن تردید نتوان کرد. در پاساژها و مغازه‌های شهرهای اصلی کردستان، آنچه بیش از هر کالایی خودنمایی می‌کنــــد البسه رنگارنگ و «اصل» ترک و نوشیدنی‌ها و مــــــواد غذایی ساخته شده در آن کشور است؛ ترک‌ها در جاده‌سازی و ساختمان‌سازی نیز گوی رقابت را از رقبا ربوده‌اند. از یکی از مدیران بازرگانی شهر سلیمانیه شنیدم که سرمایه‌گذاران ترک بازیگران اصلی صنعت ساختمان در کردستان هستند. فرانسوی‌ها و آلمانی‌ها نیز در بخش‌های صنعتی عراق فعالند هر چند که ظاهرا کار خود را از مسیرهای دیگری بیرون از فضای نمایشگاه دنبال می‌کنند. ژاپن و چین نیز کماکان از اهداف تجاری خود در عراق دست بر نمی دارند و بر سر چند قرارداد مهم با طرف‌های عراقی در حال مذاکره هستند. محصولات این دو کشور به خصوص «خودرو» در خیابان‌های کردستان عراق آشکارا خود نمایی می‌کنند. کشور امارات نیز اگر چه در این نمایشگاه نمایندگانی داشت اما چنان جا پای محکمی در صادرات مجدد کالا به عراق دارد که نیازی به نمایش حضور خود احساس نمی‌کند. نظر چند تن از مدیران بخش خصوصی ایران نیز که خود را به نمایشگاه سلیمانیه رسانده بودند جویا شدم آنها ضمن ابراز رضایت نسبی از کمک‌های مالی سازمان توسعه تجارت در برپایی نمایشگاه‌های برون مرزی، خواستار کمک‌های سیاسی و شفاف‌سازی حضور بخش خصوصی در عراق بودند. بازار نوشابه و لوازم خانگی ایرانی به ویژه کولر و بخاری و یخچال و... در عراق گرم است، اما به نظر می‌رسد در بخش‌هایی دیگر هنوز سر حلقه بازار در دست دیگران است. از سوی دیگر بسته شدن گاه به گاه مرزهای دو کشور ایران و عراق آسیب جدی به بازرگانان ایرانی وارد می‌کند تا جایی که مقامات کردستان عراق از ضرر و زیان هنگفت این گونه تصمیمات ناگهانی شکوه کرده‌اند. به گفته وزیر بازرگانی اقلیم کردستان، پیامد هر روز بسته شدن مرزها حداقل یک‌میلیون دلار زیان است. سینان چلبی، وزیر بازرگانی و صنایع که به تازگی کار خود را در دولت ششم اقلیم کردستان عراق آغاز کرده است، می‌گوید: ما از هر نظر به ایران نزدیک‌تریم. در این نمایشگاه نیز شرکت‌های ایرانی بیشتر به چشم می‌آیند.
اما «به چشم آمدن» تفاوت دارد با نقش آفرینی در بازاری که واردات محور است و حتی بخش کشاورزی آن به رغم برخورداری از مزیت مطلق از مدرنیزاسیون دور مانده و مستعد جذب‌میلیاردها دلار سرمایه است. چند شرکت سوریه‌ای، به این سمت آمده‌اند و از قرار معلوم با شرکای ترک خود «جوینت» شده‌اند تا به صنایع تبدیلی در کردستان عراق بپردازند. مدیران بازرگانی کردستان عراق نیز این بخش را واجد مزیت‌هایی می‌دانند که چه بسا در آینده بیشتر رخنمون شود هر چند که اقتصاد نفتی عراق و دلارهایی که از مناطق نفت‌خیز پمپاژ می‌شود سیمای کشاورزان آنجا را نیز تیره و تار کرده است.
***
در اقلیم کردستان عراق که مجموعا حدود ۵/۷میلیون نفر جمعیت دارد نزدیک به ۸۰۰ روزنامه و هفته نامه و ماهنامه منتشر می‌شود که هر یک حکایت خود را دارند، هیچ حزبی نیست که نشریه نداشته باشد؛ آن هم در سرزمینی که نقش احزاب از دولت پر رنگ تر است. با این حال یکی از مدیران نمایشگاه به طنز می‌گفت «در اینجا آنچه رونق دارد «نقد» است نه اقتصاد، چرا که اقتصاد نفتی همان نسیه است!»
در حاشیه این نمایشگاه قیمت باور نکردنی چند خودرو خارجی تکانم داد، پرادو (فول) ۴۲هزار دلار، رونیز، ۱۴هزار دلار و... آری، تعرفه صفر‌درصد واردات خودرو قیمت‌ها را می‌شکند و تعرفه ۹۰درصد چنان کند که دیده‌ایم. تا آنجا بودم از میزان قرارداد با شرکت‌های ایرانی خبردار نشدم نه جایی خواندم و نه شنیدم. سال گذشته ۸/۲میلیارد دلار کالا از ایران به عراق صادر شد، امسال قرار است این میزان به ۴میلیارد دلار برسد، آیا می‌رسد؟
ارسال نظر