پیش از مراسم اختتامیه جشنواره فیلم فجر اتفاق افتاد
تعظیم برلین به فرهادی و نادر و سیمین
افشین صادقی‌زاده: فیلم «جدایی نادر از سیمین» ساخته اصغر فرهادی روز سه‌شنبه پیش از اولین اکران رسمی در شصت‌ویکمین جشنواره فیلم برلین برای نمایندگان رسانه‌ها نمایش داده شد و مورد استقبال قرار گرفت. فاصله بین شروع پایان‌بندی و تشویق تماشاگران یک ثانیه هم طول نکشید. تشویقی که چند دقیقه ادامه پیدا کرد. از همین تشویق می‌توان انتظار چند جایزه را برای فیلم داشت. فضای جلسه پرسش و پاسخ هم نشان از رضایت منتقدان از فیلم داشت، فیلمی که امسال در برهوت فیلم‌های خوب آبروی جشنواره را خرید.
اصغر فرهادی در این نشست درباره «جدایی نادر از سیمین»، گفت: «در ادامه فیلم‌های قبلی من می‌شود از زاویه‌های مختلفی به این فیلم نگاه کرد. هم می‌شود به عنوان یک کار انسانی به آن نگاه کرد هم فیلم اجتماعی و هم یک فیلم روانشناسانه. بستگی دارد تماشاگر دوست داشته باشد از چه زاویه‌ای فیلم را تماشا کند.»
او که سال ۲۰۰۹ برای فیلم «درباره الی» جایزه خرس نقره‌ای بهترین کارگردانی جشنواره برلین را دریافت کرد، در ادامه گفت: «پایان فیلم مثل فیلم‌های قبلی من شبیه به پایان‌هایی که تماشاگر سینما به آنها عادت دارد نیست. فکر می‌کنم پایان نباید به معنی پایان یک فیلم باشد. باید شروعی باشد برای یافتن پاسخ به سوالاتی که در طول فیلم مطرح می‌شود. این نوع پایان به تماشاگر اجازه می‌دهد وقتی از سالن خارج می‌شود تعداد زیادی سوال با خودش ببرد و احساس نکند همه چیز تمام شده است. هیچ وقت نخواستم با پایان فیلم داستان فیلم هم تمام بشود، بلکه آغاز داستانی دیگر است در ذهن تماشاگر.»
فرهادی با اشاره به موضوع فیلم «جدایی نادر از سیمین» گفت: «من خودم تجربه طلاق و جدایی نداشتم. شاهدش هم حضور همسرم و دخترم در اینجاست (خنده) اما در مدتی که فیلمنامه را می‌نوشتم، مدام به دادگاه‌های خانواده سر می‌زدم و از نزدیک شاهد این جدایی‌ها بودم. ما در کشوری زندگی می‌کنیم که آمار طلاق بسیار بالاست. در حالی‌که به نظر می‌آید ایران کشوری است که مردمش پایبند سنت‌ها هستند و طلاق گرفتن هم یک پدیده سنتی نیست و پدیده‌ای مدرن محسوب می‌شود.»
او افزود: «علت این تناقض هم حرکت سریع کشور به سمت مدرن شدن است نه اینکه مدرن شده، بلکه تمایل به مدرن شدن دارد. آرزوی مدرن شدن در این کشور زیاد است و یکی از تبعاتش فارغ از اینکه قضاوتی درباره خوب یا بد بودنش داشته باشیم پدیده طلاق است. دعوای پنهانی هم در جامعه وجود دارد و یکی از بحران‌های بزرگ جامعه است که در آینده می‌تواند تبدیل به یک خطر بسیار بزرگ بشود. جنگ پنهان بین طبقات اجتماعی است. جنگ بین افراد طبقه محروم و پایبند به سنت‌ها و طبقه‌ای که تمایل دارد با قواعد دنیای جدید زندگی کند. شفاف‌تر بگویم، جنگ بین نو و کهنه. مسیری که هزینه‌های بسیاری به همراه خواهد داشت.»
در ادامه نشست لیلا حاتمی بازیگر نقش سیمین در فیلم به سوال‌‌های خبرنگاران پاسخ داد. حاتمی ابتدا کمی به آلمانی حرف زد، اما در ادامه به خاطر بد بودن آلمانیش از خبرنگاران عذرخواهی کرد و حرف‌هایش را به زبان انگلیسی ادامه داد.
او گفت: «این فیلم درباره بشر و ضعف‌ها و اشتباهاتش است و اینکه یک انسان چگونه برای حفظ خودش می‌تواند به دیگران صدمه بزند. سیمین باید آینده دخترش را تضمین کند و همزمان می‌داند جدایی‌اش از نادر دخترش را رنج می‌دهد. فارغ از فرهنگ و طبقه اجتماعی، این می‌تواند درد مشترک همه زنان باشد و من به عنوان یک زن بازیگر چنین چیزی را به راحتی درک می‌کنم.»
فرهادی در بخش دیگر نشست گفت: «یکی از بحران‌های بشر امروز که ربطی به جغرافیا هم ندارد تعریف اخلاق است. ما بر اساس یکسری قوانین که طی سال‌ها شکل گرفته‌اند کارهایمان را می‌سنجیم تا ببینیم اخلاقی هستند یا نه، اما در دنیای امروز با پیچیده شدن ذهن بشر متر و معیار سنجش کار اخلاقی بسیار کمرنگ شده است.
کارگردان فیلم‌های «شهر زیبا» و «چهارشنبه سوری» ادامه داد: «آنهایی که رفتار خودشان را با اصول سنتی می‌سنجند، راحت‌ترند؛ اما آدم‌هایی مثل نادر که زندگی مدرن‌تری دارد دچار دوراهی‌های زیادی می‌شود. بنابراین باید به دنبال تعریف جدیدی از اخلاق بود. ما به راحتی نمی‌توانیم بگوییم نادر دروغ می‌گوید و کار بدی انجام می‌دهد و کارش را ارزش‌گذاری کنیم وقتی موقعیت نادر را می‌بینیم و دلیل رفتارش را می‌توانیم او را ببخشیم.»
فرهادی با اشاره به نگرانی‌های شخصیت‌های اصلی فیلم گفت: «شخصیت مرد داستان نگران وضعیت پدرش - نماینده نسل قبل - است و در عین حال بسیار هم به او وابسته است که در واقع نشانه وابستگی‌اش به ریشه‌ها است و شخصیت زن بیشتر نگاهش به دخترش - نسل آینده - است که می‌تواند تفاوت این دو نفر محسوب شود؛ اما گرچه مرد نگران پدرش است، ولی هیچ گفت‌وگویی بین آنها وجود ندارد. به نظر می‌آید این ارتباط قطع شده است.»
او در پاسخ به این سوال که آیا «جدایی نادر از سیمین» فیلمی مذهبی است یا نه گفت: «پاسخ به سوال دشوار است. باید تعریفی شفاف و دقیق از مذهب داشته باشم که بتوانم به این سوال پاسخ بدهم. ترجیح می‌دهم نگویم فیلمم درباره چیست و شما کشف کنید خوشحال می‌شوم اگر بگویید فیلمم یک فیلم انسانی است.» (تشویق) فرهادی در پایان نشست مطبوعاتی خود گفت: «در دنیای امروز قضاوت درباره درست یا نادرست به سادگی امکان‌پذیر نیست. یک پزشک سوئدی به بیمار محتضرش می‌گوید شما شش ماه زنده می‌مانی تا بیمار بتواند
به کارهایش برسد.
در ایران پزشک به همان بیمار می‌گوید، ان‌شاءا... خوب می‌‌شوی، برای اینکه بیمار از همان چند روز باقیمانده زندگی لذت ببرد. من از شما می‌خواهم هرکس دوست دارد از پزشکش پاسخی مثل پاسخ پزشک سوئدی بشنود دستش را بلند کند (سه نفر دست بلند کردند) ببینید! در این جمع نسبتا زیاد فقط سه نفر دوست دارند در چنین وضعیتی به آنها راست گفته شود. در فیلم هم دو کاراکتر داریم که یکی با واقعیات روز کنار آمده و دیگری به اصولش پایبند است و این باعث جدایی آنها است.»
«جدایی نادر از سیمین» بر مبنای فیلمنامه‌ای از خود فرهادی ساخته شده و درباره زوجی است که در آستانه جدایی هستند و نگهداری فرزندشان برای آنها مشکلاتی به وجود می‌آورد.
لیلا حاتمی، شهاب حسینی، پیمان معادی، ساره بیات، سارینا فرهادی، مریلا زارعی و بابک کریمی در این فیلم بازی می‌کنند که یکی از ۱۶ فیلم بخش مسابقه جشنواره برلین است. «جدایی نادر از سیمین» غروب روز سه‌شنبه به طور رسمی در کاخ جشنواره روی پرده رفت و دیروز (چهارشنبه) دو نوبت نمایش داشت و یکشنبه ۲۰ فوریه یک نوبت دیگر نمایش دارد.
شصت‌ویکمین جشنواره فیلم برلین ۱۰ تا ۲۰ فوریه ۲۰۱۱
(۲۱ بهمن تا اول اسفند) برگزار می‌شود.
ارسال نظر