گروه بنگاه‌ها: در سال 1390 به پیشنهاد بانک مرکزی و به استناد ماده 98 قانون برنامه پنجم توسعه با تصویب دولت عقد مرابحه به همراه دو عقد خرید دین و استصناع به‌عنوان عقود بانکی به آیین نامه فصل سوم قانون عملیات بانکی بدون ربا الحاق شد. مرابحه قراردادی است که به موجب آن عرضه‌کننده بهای تمام شده اموال و خدمات را به اطلاع متقاضی می‌رساند، سپس با افزودن مبلغ یا درصدی اضافی به‌عنوان سود، آن را به‌صورت نقدی، نسیه دفعی یا اقساطی، به اقساط مساوی یا غیرمساوی در سررسید یا سررسیدهای معین به متقاضی واگذار می‌کند.


بانک‌ها می‌توانند به‌منظور رفع نیازهای واحدهای تولیدی، خدماتی و بازرگانی برای تهیه مواد اولیه، لوازم یدکی، ابزار کار، ماشین‌آلات، تاسیسات، زمین و سایر کالاها و خدمات مورد احتیاج این واحدها و نیازهای خانوارها برای تهیه مسکن، کالاهای با دوام و مصرفی و خدمات به سفارش و درخواست متقاضی مبادرت به تهیه و تملک این اموال و خدمات کرده، سپس آن را در قالب عقد مرابحه به متقاضی واگذار کنند. بانک‌ها مکلف شده‌اند قبل از انعقاد عقد مرابحه اطمینان حاصل کنند که اصل منابع و سود متعلقه در طول مدت قرارداد، قابل برگشت است. اعطای تسهیلات در قالب عقد مرابحه با توجه به بهای تمام شده و سود بانک تعیین خواهد شد.همچنین بانک‌ها مکلف شده‌اند تمهیدات لازم را برای استفاده از ابزارها و کارت‌های الکترونیکی در قالب عقد مرابحه فراهم کنند که این امر راه را برای صدور کارت‌های اعتباری گشوده است. اخیرا نیزبانک صادرات، تبلیغاتی را در مورد پرداخت تسهیلات در قالب این عقد بدون دریافت کارمزد نقدی معمول تسهیلات بانکی منتشر کرده که بهانه‌ای شد برای گفت‌و‌گوی «دنیای اقتصاد» با رضا صدیق معاون مدیر عامل این بانک در امور بازاریابی تا جزئیات بیشتری از نحوه پرداخت تسهیلات در قالب این عقد بانکی در اختیار علاقه‌مندان قرار گیرد.


مزایای عقد مرابحه نسبت به سایر عقود بانکی چیست؟

عقد مرابحه در بانکداری اسلامی مانند فروش اقساطی از عقود مبادله‌ای (با پیش‌بینی بازده معین) به‌شمار می‌آید. اما به دلیل تنوع کاربرد، انعطاف‌پذیری فوق‌العاده، نحوه بازپرداخت مختلف و همچنین تحقق واقعی بانکداری اسلامی بر عقود مبادله‌ای دیگر برتری دارد . به‌عنوان مثال، کاربرد فروش اقساطی به لحاظ کاربرد موضوعی و پوشش منحصر به کالاها و بخش‌های خاصی است درحالی که عقد مرابحه را می‌توان برای تمامی کالاهای مصرفی و با دوام مورد نیاز خانوارها، موسسات تولیدی، صنعتی و بازرگانی استفاده کرد. از طرف دیگر روش بازپرداخت فروش اقساطی عموما به‌صورت تدریجی است اما در عقد مرابحه انواع روش‌های بازپرداخت یکجا و تدریجی وجود دارد. همچنین با استفاده از عقد مرابحه می‌توان نسبت به انتشار اوراق مرابحه (صکوک مرابحه) اقدام کرد. امکان بهره‌برداری از عقد مرابحه برای اشخاص حقوقی نیز در چارچوب ضوابط و مقررات امکان‌پذیر است.


سقف اعطای تسهیلات در قالب عقد مرابحه تا چه میزان تعیین شده است؟

سقف عمومی پرداخت تسهیلات در قالب ضوابط و مقررات موضوعه تعریف شده است. سقف پرداخت تسهیلات برای تامین نیازهای مالی اشخاص حقیقی؛ حداکثر یک میلیارد ریال برای تعمیر مسکن واحد مسکونی، تجاری، اداری و آموزشی است. برای لوازم خانگی و کالای مصرفی بادوام و خرید خودرو نیز حداکثر 200 میلیون ریال تسهیلات پرداخت می‌شود.


حداکثر مدت بازپرداخت تسهیلات در قالب این عقد چند سال است؟

حداکثر مدت بازپرداخت برای تامین نیاز واحدهای تولیدی و خدماتی برای کالا‌ها و خدمات مصرفی حداکثر یک‌سال و برای تاسیسات و ماشین‌آلات حداکثر سه سال خواهد بود . البته مدت قرارداد با نظر ارکان اعتباری بانک قابل افزایش است. مدت زمان تسهیلات مرابحه برای واحدهای بازرگانی با روش بازپرداخت یکجا (دفعی) حداکثر سه ماه و با روش بازپرداخت اقساطی (تدریجی) حداکثر ۶ ماه خواهد بود. حداکثر مدت قرارداد سایر تسهیلات مرابحه براساس بسته سیاست‌های اعتباری سال ۱۳۹۴؛ حداکثر سه سال خواهد بود. جزئیات اجرایی اعطای تسهیلات مرابحه اعم از مدارک مورد نیاز، پیش دریافت، گزارش کارشناسی و... تابع ضوابط و مقررات مربوطه است. همچنین درخصوص پرداخت تسهیلات مرابحه با اخذ سفته، قرارداد لازم‌الاجرا و با ضمانت ضامنین معتبر تا سقف ۳۰۰ میلیون ریال و بالاتر از آن با اخذ وثایق یا وثیقه ملکی مسکونی سهل البیع و بلامعارض شهری به‌صورت شش دانگ بر عهده رکن اعتباری شعبه است. یکی از مزایای کلیدی پرداخت تسهیلات مذکور برای مشتریان بانک صادرات، صفر بودن کارمزد نقدی آن بوده و مشتریان علاوه‌بر سود مقرر تسهیلات هیچ‌گونه وجه اضافه را متحمل نخواهند شد؛ بنابراین این امر زمینه‌ساز تامین مالی مشتریان با هزینه بسیار مناسب است.