معاون سازمان حفاظت محیط‌زیست در گفتوگو با «دنیای‌اقتصاد» هشدار داد
تهدید زبالهها در «شمال»
شــــــــما در گفــت‌‌‌وگــویی اشاره کرده‌‌‌اید که برخی دستگاه‌‌‌های اجرایی در اجرای قانون هوای پاک کوتاهی می‌کنند کدام دستگاه‌‌‌ها کوتاهی کرده‌‌‌اند؟
ما تکالیف انباشته‌شده‌‌‌ای از ادوار گذشته داریم که به آنها توجه نشده است. این تکالیف در قوانینی نظیر قانون اصلاح الگوی مصرف انرژی در سال ۱۳۸۹ یا قانون توسعه حمل‌ونقل عمومی سال ۱۳۸۶ آمده است. اگر نگاهی به این دو قانون بیندازید می‌‌‌بینید که تقریبا همه مواد قانون هوای پاک که در سال ۱۳۹۶ به تصویب رسید در این قوانین بوده اما چون دستگاه‌‌‌های اجرایی نسبت به آن دقت نکردند، قانون جدید نوشته شده و کسی پیگیر عدم اجرای قوانین نبوده است. در حال حاضر باید سرانه بنزین ما ۵۶ میلیون لیتر باشد ولی عدد واقعی ۱۱۵ میلیون لیتر است. طبیعتا ما از دو منظر دچار مشکل هستیم؛ کمبود زیرساخت‌‌‌های حمل‌ونقل عمومی و عدم‌استفاده از سبد سوخت‌‌‌های مختلف. بی‌‌توجهی به این دو عامل باعث شده ترکیه به شکل متوسط ۱۶ میلیون لیتر مصرف داشته باشد که عدد حداکثری آن به ۲۵ میلیون لیتر برسد اما حداکثر مصرف ما در پیک تعطیلات تا ۱۴۰ میلیون لیتر افزایش یابد.
بر اساس تکالیفی که از قوانین هوای پاک احصا کردیم، ۲۳ دستگاه در این زمینه مسوولیت دارند. ما از قانون ۱۰ محور را بیرون کشیدیم که ۶۰درصد تکالیف به آنها مربوط می‌‌‌‌‌‌شد و در این زمینه ۱۱ دستگاه اثر بیشتری داشتند. در گزارشی هم که در شورای عالی محیط‌زیست داشتیم برخی تکالیف و اقدامات را بیان کردیم و در عین حال به این موضوع پرداختیم که به واسطه کمبود زیرساخت‌‌‌‌‌‌ها و منابع مالی در کنار عدم‌هماهنگی، برخی اقدامات انجام نشده است. دستور رئیس‌جمهور این بود که جلسه‌‌‌‌‌‌ای با معاون اول و دستگاه‌‌‌های موثر داشته باشیم و مقرر شد آنها برنامه‌‌‌های اجرایی خود را برای انجام برخی تکالیف اعلام و در دستور کار قرار دهند.
کدام دستگاه‌‌‌ها نقش اصلی را دارند؟
نمی‌توان گفت که کدام دستگاه‌‌‌ها نقش اصلی را در ناهماهنگی دارند ولی می‌توان اذعان کرد که سازمان استاندارد یا محیط‌زیست تکالیف خود را در این زمینه انجام داده‌‌‌اند. سیاهه انتشار در سال ۱۳۹۶ تهیه و سال ۱۳۹۸ منتشر شده و نیازمند به‌روزرسانی است. حذف خودروهای فرسوده و اسقاط آنها با قوانین مرتبط با ساماندهی خودرو به‌ویژه درباره تاکسی‌ها در مرحله نهایی قرار دارد. به این ترتیب یک مالک تاکسی بین ۵ تا ۷ گواهی اسقاط دریافت می‌کند که عدد آن به ۲۱۰ میلیون تومان می‌رسد و می‌تواند بدون اتکا به منابع مالی کشور و با پول گواهی اسقاط، خودروی خود را نو کند. در کنار اینها ما معتقدیم ورود خودروی هیبریدی می‌تواند به بهبود کیفیت هوا بینجامد. ما دستور معاون رئیس‌جمهور را درباره حل چالش‌‌‌های مالی مترو و توسعه زیرساخت‌‌‌های مناسب قطارهای شهری داریم که امیدواریم به حل مسائل در این زمینه کمک کند.
به علاوه دولت به دنبال تولید ۱۰هزار و ۵۰۰ مگاوات برق از انرژی‌‌‌های تجدیدپذیر در دو سال آتی است. با این اتفاق مشکل ۶ماه دوم سال یعنی مازوت‌‌‌سوزی برای رفع ناترازی انرژی برطرف می‌شود. در کنار آن استفاده از نیروگاه سیکل ترکیبی در برخی صنایع، نقش موثری در برطرف کردن ناترازی دارد. همچنین ماده ۲۶ قانون اصلاح الگوی مصرف انرژی برای مشترکان پرمصرف که جریمه در نظر گرفته است. در این ماده آمده است: «واحدهای صنعتی در صورت عدم‌رعایت معیارها و مشخصات فنی و استانداردهای مصرف انرژی با تشخیص وزارتخانه‌‌‌های نفت، نیرو و صنایع و معادن، از سال شروع اصلاح الگوی مصرف بر اساس شرایط اقلیمی و فنی به‌‌‌صورت درصدی از قیمت فروش حامل‌های انرژی جریمه خواهند شد.» ما در راستای انجام تکالیف‌‌‌مان پایش‌‌‌ها و نظارت‌‌‌هایی را بر این واحدها داریم و به صنایع پرمصرف اخطاریه‌‌‌هایی داده و واحدهایی را که خطوط قرمز را رد کرده‌‌‌اند پلمب کرده‌‌‌ایم. گرچه همه این موارد موثر است اما در نهایت باید منابع مالی تامین شده و همه دستگاه‌‌‌ها به وظایف‌‌‌شان در این زمینه عمل کنند.
شما از مازوت صحبت کردید و اسم مازوت که می‌‌‌آید به اراک می‌‌‌رسیم. تکلیف مازوت‌‌‌سوزی در این شهر بالاخره چه می‌شود؟
در جلسه کارگروه کاهش آلودگی در اراک هم درباره مصرف مازوت در برخی کلان‌شهرها گفتم که سازمان محیط‌زیست هیچ نقشی در این باره ندارد. در چند سال گذشته در ابتدای فصل، وزارت نفت به دلیل ناترازی عرضه و تقاضا به واسطه برودت هوا و جلوگیری از محدودیت در مصارف خانگی، از صنایع می‌‌‌خواهد که صرفه‌جویی داشته باشند تا گازرسانی به استان‌‌‌های مختلف انجام شود. از سوی دیگر متاسفانه نیروگاه‌‌‌های حرارتی ما اغلب در حاشیه شهرهاست و همین موضوع مشکل را دوچندان کرده است، همین موضوع باعث شده از یک طرف برودت هوا و از سوی دیگر ناترازی و قرار گرفتن نیروگاه‌‌‌ها در حاشیه کلان‌شهرها به آلودگی هوا در این شهرها منجر شود، به طوری که شاهدیم در سال‌های اخیر شرایط اضطرار برای ما مستمر شده است.
ما همواره با صنایع بزرگ‌مقیاس جلسه می‌گذاریم و از آنها می‌‌‌خواهیم هر گونه بهسازی را در ۶ماه دوم و همزمان با وارونگی هوا بگذارند که کمتر نیاز داشته باشند از سوخت دوم استفاده کنند. درباره نیروگاه شازند هم این اتفاق افتاده و در سال‌جاری مصرف سوخت این نیروگاه ۶۴درصد نسبت به سال قبل کاهش داشته است. گرچه سوزاندن مازوت مورد تایید ما نیست و نسبت به آن نقد داریم اما باید بپذیریم که امسال ۶۴درصد کاهش را شاهد بوده‌ایم. البته انتظار ما این است که شرکت ملی گاز، وزارت نفت، وزارت بهداشت و سایر دستگاه‌‌‌ها که در قانون هوای پای تکالیفی دارند اظهارنظرهای خودشان را داشته باشند و راهکارهایی برای شبکه اضطرار طراحی شود تا نیاز به سوخت دوم یا مازوت نداشته باشیم.
یکی از انتقادات همیشگی به سازمان حفاظت محیط‌زیست عدم‌انتشار گزارش‌‌‌های ارزیابی اثرات محیط‌زیستی درباره انواع پروژههای خرد و کلان است، چرا این گزارشها را منتشر نمی‌کنید؟
درباره انتشار گزارش‌‌‌های ارزیابی محیط‌زیستی، دفاتر تخصصی مشکلی ندارند. اگر به کتابخانه سازمان حفاظت محیط‌زیست مراجعه کنید تعدادی از این گزارشها را می‌‌‌بینید. اما گاهی پروژههای ارزیابی محیط‌زیستی ممکن است واجد نکته‌‌‌هایی باشد که به خاطر شرایط کشور امکان انتشار آن وجود ندارد. در این گزارشها تمام روش‌ها و گزینه‌‌‌های فنی ذکر شده که ممکن است درباره یک پتروشیمی و... امکان انتشار آن را نداشته باشیم.
تله‌کابین گرگان هم آیا مشمول چنین وضعیتی است که گزارش ارزیابی آن منتشر نمی‌شود؟
سیاست ما این است که گزارش ارزیابی را به سمت سامانه‌محور شدن ببریم. مگر اینکه در پروژه خاصی به لحاظ منافع ملی نظری وجود داشته باشد. گزارش‌‌‌های ما هم آنقدر پنهان نیست و نسخه‌‌‌های آن را دست سازمان‌های مردم‌نهاد می‌توانید ببینید.
ولی همه از مجاری دیگر آنها را به دست می‌‌‌آورند، نه از مجرای رسمی سازمان حفاظت محیط‌زیست.
بله به شکل رسمی نیست ولی می‌‌‌خواهم بگویم نکته خاصی در آنها نیست، اما در عین حال این حرف درست است و باید این اتفاق بیفتد.
پسماند چالش اصلی شهرهای شمالی است. سال‌هاست روسای سازمان حفاظت محیط‌زیست از حل این معضل صحبت می‌کنند اما همچنان شاهدیم که مدیریت موثری در این زمینه اتفاق نمی‌‌‌افتد.
یکی از مشکلات امروز کشور بحث پسماند است، به‌ویژه در شمال مشکلات عدیده‌ای در این زمینه داریم. ما ۲۵ جلسه در کارگروه ملی ظرف دو سال در موضوع پسماند در کشور داشتیم که ۱۲ جلسه آن درباره پسماند شمال به‌ویژه درباره سایت‌‌‌های دفع پسماند سراوان و سد عمارت بود. در این جلسات از ابعاد مختلف موضوعات را بررسی کردیم و به این نتیجه رسیدیم که اصلی‌ترین مشکلی که در کشور و به‌ویژه در شمال وجود دارد تفکیک از مبدأ است و باید در این باره برنامه منسجم داشته باشیم. به واسطه شرایط جوی در شمال تبخیر از حوضچه اتفاق نمی‌‌‌افتد، لندفیل به واسطه بالا بودن آب سطحی سخت است و شیرابه را هم داریم. با این حال اقداماتی که انجام شده رو به رشد بوده است. درباره سد عمارت ضرب‌الاجل یک‌ماهه تعیین کردیم که پس از آن اجازه نداشته باشند پسماند را به جایگاه دفن عمارت منتقل کنند و نقطه جدید را شهرداری تعیین کند. ما باید بپذیریم که در سال‌های اخیر شاهد موج مهاجرت به شمال هستیم، گروهی از این افراد به شکل دائم ساکن این منطقه شده‌‌‌اند و گروه دیگری در تعطیلات به این منطقه می‌‌‌روند که نتیجه آن افزایش میزان زباله در این استان‌‌‌هاست. در عین حال سازمان حفاظت محیط‌زیست به جد این موضوع را پیگیری می‌کند. زباله‌‌‌سوز نوشهر توانسته است زباله‌‌‌های دو شهرستان دیگر را جذب کند و در کنار آن موضوع تفکیک از مبدأ در شهر رشت کلید خورده است. ما امیدواریم با مجموعه این اقدامات گامی در راستای حل مشکل زباله در استان‌‌‌های شمالی برداشته شود.
