نوعی از گردشگری ماجراجویانه در ایران با نگاه به تورهای خارجی بررسی شد
آفرودسواری؛ مجاز است یا خلاف؟
تقریبـــــا تمـــام آفرودسواری‌‌‌ها در جاده‌‌‌های خاکی تعیین‌‌‌شده، مسیرهای پیاده‌‌‌روی یا در مناطق ویژه وسایل نقلیه خارج از بزرگراه (OHV) انجام می‌شود. در واقع، «خارج از بزرگراه» نام بسیار دقیق‌‌‌تری برای مجموعه ورزش‌‌‌هایی است که آفرود را تشکیل می‌دهند. آزاده چیذری در شماره اخیر هفته‌‌‌نامه «تجارت فردا» در گزارشی تحت عنوان «طبیعت زیر پای آفرودها»تحولات ایجاد‌شده در این سبک گردشگری ماجراجویانه و شاخص‌‌‌های آفرود سبز را بررسی کرده است. بر اساس این گزارش با وجود محبوبیت آفرودسواری، استفاده از وسایل نقلیه خارج از جاده در زمین‌‌‌های عمومی از سوی برخی از اعضای دولت ایالات‌‌‌متحده و سازمان‌های محیـــط‌زیـــستی از جـــملـــه Sierra Club و The Wilderness Society مورد انتقاد قرار گرفته است.
آنها چند پیامد استفاده غیرقانونی از ماشین‌‌‌های آفرود، مانند آلودگی، آسیب مسیر، فرسایش، تخریب زمین، انقراض احتمالی گونه‌‌‌ها و تخریب زیستگاه را ذکر کرده‌‌‌اند که می‌تواند مسیرهای پیاده‌‌‌روی را صعب‌‌‌العبور کند. طرفداران آفرود استدلال می‌کنند که استفاده قانونی تحت دسترسی برنامه‌‌‌ریزی‌‌‌شده، همراه با تلاش‌‌‌های چندگانه حفاظت از محیط‌زیست و مسیر به وسیله گروه‌‌‌های آفرود، این مسائل را کاهش می‌دهد. گروه‌‌‌هایی مانند ائتلاف BlueRibbon از استفاده مسوولانه از زمین‌‌‌های عمومی برای آفرودسواری حمایت می‌کنند. به گفته سرویس جنگل‌‌‌های ایالات‌‌‌متحده، استفاده از موتورهای دوزمانه قدیمی، که قبلا در وسایل نقلیه طراحی‌‌‌شده برای آفرود رایج بود، همچنین باعث نگرانی در مورد آلودگی می‌شود.
دلیل این امر آن است که «موتورهای دوزمانه حدود ۲۰ تا ۳۳درصد سوخت مصرفی را از طریق اگزوز ساطع می‌کنند» و نشتی از موتورهای ماشین برفی دوزمانه می‌تواند به رسوب غیرمستقیم آلاینده‌‌‌ها در لایه بالایی برف و متعاقبا به سطح و آب‌‌‌های زیرزمینی منجر شود. آلودگی صوتی نیز یک نگرانی است و مطالعات متعددی که از سوی دانشگاه ایالتی مونتانا، دانشگاه ایالتی کالیفرنیا، دانشگاه فلوریدا و... انجام شده، تغییرات رفتاری منفی احتمالی در حیات وحش را در نتیجه استفاده از ماشین‌‌‌های آفرود بیان کرده‌‌‌اند.
برخی از ایالت‌‌‌های آمریکا قوانینی برای کاهش صدای تولیدشده از ماشین‌‌‌های آفرود دارند. واشنگتن یک مثال است: قانون ایالتی، ماشین‌‌‌های آفرود و سایر وسایل نقلیه غیربزرگراهی را ملزم به استفاده از دستگاه‌‌‌های قطع‌‌‌کننده سروصدا می‌کند. سازمان‌های ایالتی و دولت‌‌‌های محلی ممکن است مقرراتی را در مورد عملکرد وسایل نقلیه غیربزرگراهی در خیابان‌‌‌ها یا بزرگراه‌‌‌ها در داخل کشور تصویب کنند.
در مجموع، در سال‌های اخیر، آفرودسواری بسیار محبوب شده و این کار باعث آسیب رساندن به طبیعت، جنگل‌‌‌ها، بیابان‌‌‌ها و... می‌شود. دنیا با این پدیده نوظهور چه برخوردی داشته است؛ طرفداران محیط‌زیست چه موضعی نسبت به آفرودسواری دارند؟ برای آفرودسواران چه قواعد و قوانینی گذاشته شده و سیاستگذاری عمومی به چه سمتی بوده است؟ و در نهایت، آیا می‌توان با کمترین تخریب محیط‌زیست از آن لذت برد؟ به عبارتی آیا آفرود هم می‌تواند به سمت سبز شدن پیش برود؟
مخالفان آفرود نگران طبیعت هستند
یکی از مشخصه‌‌‌های آفرود به دامنه وسیع آن در جابه‌جایی در مناطق طبیعی برمی‌گردد. آفرود یک فعالیت گسترده است، زیرا به یک مقصد خاص یا یک منطقه بسته، محدود نمی‌شود. دامنه وسیع آفرود به رانندگانش دستی باز می‌دهد، بنابراین این رانندگان بی‌‌‌احتیاط وسایل نقلیه آفرود را در مناطقی که برای آفرود مناسب نیستند عبور می‌دهند. ماشین‌‌‌های آفرود با آلوده کردن محیط‌زیست باعث تخریب آن می‌‌‌شوند. طرفداران محیط‌زیست می‌گویند آفرود می‌تواند با آسیب رساندن به سیستم ریشه بسیاری از گیاهان، زندگی آنها را ویران کند. ریشه قسمت اصلی گیاه است؛ هرگونه آسیب به این قسمت می‌تواند برای زندگی گیاه خطرناک باشد.مناطق مرطوب اغلب دارای پوشش گیاهی باکیفیت هستند، زیرا برای این نوع پوشش گیاهی مناسب‌‌‌اند، اما رانندگان ATV۱ اغلب با تخریب این مناطق به سرگرمی خود ادامه می‌دهند.
مراقبت از این تالاب‌‌‌ها و مناطق مرطوب برای رانندگان ATV ضروری است. رانندگان آفرود باید درک کنند که رانندگی در این مناطق می‌تواند اثرات نامطلوبی بر پوشش گیاهی بگذارد. تعداد زیادی از گونه‌‌‌ها در این مناطق زیستگاه دارند، بنابراین آفرودسواران باید هنگام رانندگی در این مناطق مراقب باشند. در غیر‌این صورت، بهتر است از رانندگی در این مناطق برای زندگی بهتر گیاه خودداری کنند. این گزارش در چند حوزه تاثیر آفرود بر محیط‌زیست را بررسی کرده که شامل فرسایش و تخریب خاک، افزایش احتمال سیل، کشتن حیوانات، آسیب به حیات گیاهان بومی و آبزیان و آلودگی هوا و آلودگی صوتی می‌شود.
کاهش آسیب‌‌‌ها با آفرود سبز
«آفرود سبز» راهکاری برای کاهش آسیب‌‌‌های این ماجراجویی است. این شیوه از آفرود با اتخاذ شیوه‌‌‌های سازگار با محیط‌زیست و به حداقل رساندن تاثیر بر طبیعت، به دنبال رفع این چالش‌‌‌هاست. در موضوع حفظ مناظر طبیعی آفرود سبز تضمین می‌کند که زیبایی مناظر طبیعی حفظ می‌شود. در حالت ایده‌‌‌آل، پذیرش شیوه‌‌‌های سازگار با محیط‌زیست به آفرودرها اجازه می‌دهد با جلوگیری از آسیب‌‌‌های برگشت‌‌‌ناپذیر به گیاهان، جانوران و ویژگی‌‌‌های زمین‌‌‌شناسی، تاثیر بر اکوسیستم‌ها را به حداقل برسانند. حفاظت از تنوع زیستی دیگر مولفه این شیوه از گردشگری ماجراجویانه است. آفرود سبز نقش مهمی در حفاظت از تنوع زیستی ایفا می‌کند و بر ماندن در مسیرهای تعیین‌‌‌شده و اجتناب از مناطقی با اکوسیستم‌های حساس تاکید دارد. این امر به کاهش مزاحمت کمک کرده و از تنوع زیستی منطقه محافظت می‌کند. به این ترتیب، علاقه‌‌‌مندان به آفرود می‌توانند از فعالیت‌‌‌های خود لذت ببرند و در عین حال ردپای زیست‌‌‌محیطی خود را به حداقل برسانند، فرسایش خاک را کاهش دهند و از اختلال زیستگاه جلوگیری کنند.
تقویت حس سرپرستی جامعه از دیگر مزیت‌‌‌های آفرود سبز است. باشگاه‌‌‌ها و علاقه‌‌‌مندان به آفرود، مدافع اقدامات مسوولانه می‌‌‌شوند و ابتکاراتی مانند پروژه‌‌‌های تعمیر و نگهداری مسیرها و تلاش‌‌‌های پاکسازی برای حفاظت از مناطق مخصوص آفرود را هدایت می‌کنند. همچنین آفرود سبز محوطه‌‌‌هایی در فضای باز ایجاد می‌کنند که برای نسل‌‌‌های آینده قابل دسترس و لذت‌‌‌بخش باقی می‌‌‌مانند. حفظ این مناطق تضمین می‌کند که مردم می‌توانند به ارتباط خود با طبیعت ادامه دهند و در عین حال اطمینان حاصل شود که نسل‌‌‌های آینده می‌توانند زیبایی بیابان دست‌‌‌نخورده و اکوسیستم‌های متنوع را تجربه کنند.
رفع موضوع نگرانی‌ها در مورد اثرات آلودگی هوا در آفرودسواری نیز به ظهور جایگزین‌‌‌های سازگار با محیط‌زیست منجر شده است. یکی از این نوآوری‌‌‌ها استفاده از انرژی خورشیدی در وسایل نقلیه تمام‌‌‌زمینی (ATV) است که ماجراجویان را قادر می‌کند سفر آفرود را به شیوه‌‌‌ای پایدار و آگاهانه از نظر محیط‌زیستی آغاز کنند. ATVهای خورشیدی با استفاده از انرژی خورشید برای تامین انرژی موتورهای خود، تجربه آفرود را متحول می‌کنند. با استفاده از پنل‌‌‌های فتوولتائیک، این وسایل نقلیه می‌توانند نور خورشید را به الکتریسیته تبدیل کنند که در باتری‌‌‌ها ذخیره می‌شود. این انرژی ذخیره‌‌‌شده به موتور الکتریکی ATV نیرو می‌دهد و آن را با آلایندگی صفر به جلو می‌‌‌راند. این وسایل نقلیه حداقل آلودگی صوتی را تولید می‌کنند و آلاینده‌‌‌های اگزوز ندارند و برای علاقه‌‌‌مندان به طبیعت که نگران حفظ آرامش و محیط‌‌‌های بکر هستند، ایده‌‌‌آل هستند.
در واقع با استفاده از انرژی‌‌‌های تجدیدپذیر، ATVهای خورشیدی به کاهش ردپای کربن و به حداقل رساندن آسیب به اکوسیستم‌های شکننده کمک می‌کنند. همچنین، اگرچه سرمایه‌گذاری اولیه ممکن است بیشتر باشد، اما انرژی خورشیدی رایگان است و در بلندمدت باعث کاهش هزینه‌‌‌های عملیاتی می‌شود. در ضمن، ترکیب انرژی خورشیدی و ذخیره‌‌‌سازی باتری این ATVها را قادر می‌کند برد سواری طولانی‌‌‌تری داشته باشند و این اطمینان را ایجاد می‌کند که ماجراجویان می‌توانند از تجربیات آفرود خود بدون نگرانی از تمام شدن انرژی لذت ببرند. از آنجا که نگرانی‌ها در مورد انتشار کربن و تاثیر آن بر محیط‌زیست همچنان افزایش می‌‌‌یابد، بسیاری از علاقه‌‌‌مندان به آفرود در حال فکر امکان گذار از خودروهای گازسوز سنتی به خودروهای الکتریکی هستند. خودروهای الکتریکی به دلیل کاهش ردپای کربن، جایگزین امیدوارکننده‌‌‌ای برای خودروهای آفرود معمولی گازسوز هستند.
با استقبال از آفرودهای الکتریکی، علاقه‌‌‌مندان می‌توانند به تلاش‌‌‌های حفاظتی کمک و اطمینان حاصل کنند که نسل‌‌‌های آینده می‌توانند به کشف و قدردانی از زیبایی‌‌‌های طبیعت ادامه دهند. یکی دیگر از انتقادات به آفرودها، آلودگی صوتی است. با این حال ماشین‌‌‌های آفرود برقی بی‌‌‌سروصدا عمل می‌کنند و به علاقه‌‌‌مندان این امکان را می‌دهند که با آرامش و هماهنگی بیشتری طبیعت را طی کنند. موتورهای الکتریکی، گشتاور فوری ارائه می‌دهند و در نتیجه عملکرد قابل‌توجهی در آفرود ایجاد می‌کنند. این ارائه لحظه‌‌‌ای نیرو می‌تواند تجربه کلی آفرود را بهبود ببخشد و سواری‌‌‌های هیجان‌‌‌انگیزی را در زمین‌‌‌های چالش‌‌‌برانگیز ارائه دهد.
