«دنیای‌اقتصاد» از پیشرفت آرام اما مطمئن هفتهکاری چهار روزه گزارش می‌دهد
خزش جهانی ویکند سه‌روزه
بحران از دست رفتن بسیاری از مشاغل، کاهش حضور کارکنان در محل کار، افزایش دورکاری، تغییر سبک سفرها و میل شدید افراد به حضور در طبیعت و محیطی آرام، منجر به تغییر سیاست‌‌‌ها در تعداد روزهای کاری و افزایش غیرحضوری کار کردن کارکنان شده است. اهمیت سفر و کاهش روزهای کاری تا آنجا پیش رفت که حتی سازمان جهانی گردشگری در توصیه‌‌‌های خود به کشورهای جهان بر افزایش تعطیلات آخر هفته تاکید کرد تا ضمن جلوگیری از سفرهای هجومی و آسیب به مقاصد پرتردد به‌‌‌دلیل حجم زیاد جمعیت، امکان سفرهای امن و بدون استرس برای همه فراهم شود. جلسات ویدئو کنفرانسی و کاهش هزینه شرکت‌ها به دلیل کاهش حضور کارکنان، بسیاری از شرکت‌ها را به این سمت برده که به‌‌‌منظور کارآیی عملکرد کارکنان، با کاهش روزهای کاری، به تعطیلات آخر هفته بیفزایند. همین دیدگاه منجر به تغییر سیاستگذاری برخی کشورها جهت هفته کاری چهار‌روزه شده است.
برخی از شرکت‌ها که از دورکاری کارکنان خود، به سود بیشتر و بهره‌‌‌وری بالاتر عملکرد کارمندان رسیده‌اند تصمیم به ادامه این روند حداقل تا دو سال آینده گرفته‌‌‌اند. در شرکت مشاوره‌‌‌ای گلوبال، تا دو سال آینده حدود ۳۰درصد از کارکنان می‌توانند چند روز در هفته از خانه کار کنند. برخی از شرکت‌ها این سبک جدید تعطیلات را برای بحران‌هایی همچون تغییر اقلیمی که احتمالا جهان در آینده با آن مواجه خواهد شد، ادامه می‌دهند. دیجیتالی شدن و گسترش فناوری و رفتن به سمت هوش مصنوعی، بیش از گذشته حضور فیزیکی کارکنان در شرکت‌ها را کاهش داده و این امر منجر به افزایش عشایر دیجیتال شده است که با سفر به مناطق بکر کار و سفر را با هم ترکیب می‌کنند.
جهان پس از کرونا، با سبک جدیدی از تعطیلات آخر هفته در برخی از کشورها مواجه شده است. اگرچه تا پیش از کرونا طرح آزمایشی هفته کاری چهار‌روزه در برخی شرکت‌های بزرگ همچون مایکروسافت ژاپن اجرایی شد اما از زمان همه‌گیری کرونا، قرنطینه و دورکاری کارمندان و توقف سفرها، برخی از کشورها را به سمت تغییر در سیاستگذاری‌‌‌های کاری خود برد، تا کارمندانشان فرصت بیشتری برای اوقات فراغت و سفر پیدا کنند. این تغییر در کاهش روزهای کاری به سه دلیل صورت گرفت. در ابتدا، فرسایشی شدن روند کار کارکنان به‌‌‌دلیل درگیر شدن در بیشتر روزهای هفته که فرصتی برای سفر و تفریح را برایشان باقی نمی‌‌‌گذاشت. در نتیجه در میزان بهره‌‌‌وری و کارآیی کارکنان تاثیر گذاشته بود.
دلیل دوم را باید در افزایش سفرها در طول هفته به‌‌‌دلیل دورکاری یا کاهش روزهای کاری در دوران همه‌گیری دانست که منجر به رونق گردشگری داخلی و در نتیجه جبران بخش بزرگی از خسارت‌های وارد شده بر صنعت گردشگری کشورها به دلیل همه‌گیری کرونا شد. باتوجه به اینکه گردشگری در برخی از کشورها تبدیل به قطب اصلی اقتصاد آنها شده و سهم قابل‌توجهی از تولید ناخالص داخلی را به خود اختصاص داده است. افزایش ویکند و کاهش روزهای کاری، کمک بزرگی به صنعت توریسم و اقتصاد کشورها خواهد کرد.
هدف سوم از افزایش تعطیلات آخر هفته، یا انجام کارها به شکل دورکاری، کاهش هزینه شرکت‌ها و سازمان‌ها و به حداقل رساندن مصرف انرژی است. این امر علاوه بر صرفه‌‌‌جویی در مصرف انرژی و کاهش هزینه‌کرد شرکت‌ها، بر میزان ترافیک شهری نیز تاثیرگذار بوده و به کاهش حجم ترافیک روزانه در طول هفته منجر می‌شود. مجموع این سه دلیل منجر به اجرا شدن طرح آزمایشی تعطیلات آخر هفته سه‌روزه در برخی از کشورها شد. در حال حاضر، پرتغال آخرین کشوری است که مانند بلژیک، بریتانیا و دیگران، به‌‌‌صورت آزمایشی هفته کاری چهار‌روزه را اعلام کرده است. مذاکرات مربوط به چهار روز کاری هفته برای اولین بار با همه‌گیری کووید-۱۹ آغاز شد و کارگران و کارفرمایان در مورد اهمیت انعطاف‌‌‌پذیری و مزایا در محل کار تجدید نظر کردند.
این یک ایده کاملا ساده است؛ کارمندان چهار روز در هفته کار می‌کنند در حالی که حقوق و مزایا و حجم کاری یکسانی دارند. بنابراین، شرکت‌هایی که هفته کاری خود را کاهش می‌دهند، با جلسات کمتر و کار مستقل بیشتری همراه میشوند. طرفداران هفته کاری چهار‌روزه که معتقدند منجر به بهره‌‌‌وری بهتر کارمندان و تعادل بین کار و زندگی می‌شود، تایید می‌کنند که در صورت اجرایی شدن کامل این طرح به شکل رسمی، رضایت کارگران و بهره‌‌‌وری آنها افزایش می‌‌‌یابد. اتحادیه‌‌‌های کارگری در سراسر اروپا از دولت‌‌‌ها می‌‌‌خواهند که هفته کاری چهار‌روزه را اجرا کنند، اما کدام کشورها این ایده را پذیرفته‌‌‌اند و تاکنون چگونه پیش رفته است؟ بلژیک یک هفته کاری چهار‌روزه را برای کارمندانی که خواهان این ایده هستند، اجرایی کرده است. بلژیک اولین کشور اروپایی بود که برای یک هفته چهار‌روزه قانون وضع کرد. در فوریه ۲۰۲۲، کارمندان این کشور حق انجام یک هفته کاری کامل را در چهار روز به جای پنج روز معمول بدون از دست دادن حقوق به‌‌‌دست آوردند.
اما این به آن معنا نیست که آنها کمتر کار می‌کنند، آنها به سادگی ساعات کاری خود را به روزهای کمتری متراکم می‌کنند. هدف این است که به افراد و شرکت‌ها آزادی بیشتری برای تنظیم زمان کارشان داده شود. از این آزمایش در بریتانیا به‌‌‌عنوان طرح «بسیار موفق» یاد شده است. شرکت‌هایی در بریتانیا که آزمایشی ۶ماهه از هفته کاری چهار‌روزه را گذرانده‌‌اند، پس از تحسین این آزمایش به‌‌‌عنوان «بسیار موفق»، اکنون قصد دارند هفته کاری کوتاه‌‌‌تر را دائمی کنند. حدود ۶۱ شرکت بریتانیایی و بیش از ۳۳۰۰ کارمند برای این برنامه ثبت‌نام کردند. اکثریت - حدود ۹۲درصد - شرکت‌هایی که در آزمایش شرکت کردند، تصمیم گرفته‌‌‌اند تا سیاست هفته کاری چهار‌روزه را به‌‌‌عنوان یک «پیشرفت بزرگ» پس از دوره آزمایشی حفظ کنند.
برنامه‌‌‌های آزمایشی مشابهی در ایالات متحده و ایرلند، کانادا، استرالیا و نیوزیلند در حال انجام است و اسکاتلند و ولز نیز در حال پیوستن به این جنبش جهانی رو به رشد هستند. در اسکاتلند، بررسی این طرح در دولت در سال ۲۰۲۳ آغاز شده، در حالی که دولت ولز از سال ۲۰۲۲ درصدد بررسی این ایده بوده است. نطرسنجی‌‌‌ها نشان می‌دهد که ۸۰درصد از مردم اسکاتلند نگاه مثبتی به تعطیلی سه‌روزه دارند. چرا که این برنامه به میزان زیادی سلامت و شادی آنها را افزایش می‌دهد. اسپانیا دیگر کشوری است که مرحله آزمایشی هفته کاری چهار‌روزه را آغاز کرد. این آزمایش به شرکت‌های کوچک و متوسط کمک می‌کند تا هفته کاری خود را حداقل نیم روز بدون کم کردن حقوق کاهش دهند. دولت اسپانیا برای شرکت‌های حاضر در این طرح، ۱۰ میلیون یورو از صندوق دولتی کمک خواهد کرد.
ایسلند یکی از پیشتازان در هفته کاری چهار‌روزه محسوب می‌شود که بین سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۹، بزرگ‌ترین آزمایش جهان را با ۳۵ تا ۳۶ ساعت کار در هفته (کاهش از ۴۰ ساعت سنتی) بدون کاهش حقوق انجام داد. محققان دریافتند که استرس و فرسودگی شغلی کاهش یافته و تعادل بین کار و زندگی بهبود یافته است. سوئد هم پس از ایسلند پیشتاز تعطیلات سه‌روزه آخر هفته است که از سال ۲۰۱۵ آزمایش‌‌‌های خود را آغاز کرد. آلمان نیز یکی از کوتاه‌‌‌ترین میانگین ساعات هفته کاری در اروپا را به خود اختصاص داده است. بر اساس گزارش مجمع جهانی اقتصاد میانگین کار در هفته ۲/ ۳۴ ساعت است. شرکت‌های بزرگ ژاپن وارد هفته کاری چهار‌روزه میشوند. به‌‌‌دنبال اعلام دولت ژاپن در سال ۲۰۲۱ در مورد برنامه‌‌‌ای برای دستیابی به تعادل بهتر بین کار و زندگی در سراسر کشور، این شرکت‌ها وارد این قلمرو میشوند. به طور کلی، به نظر می‌رسد هفته کاری چهار‌روزه به آرامی اما با اطمینان از نتایج مثبت آن در سراسر جهان مورد توجه قرار می‌گیرد، هر چند هنوز مشخص نیست آیا دولت‌‌‌ها به طور قطعی این ایده را خواهند پذیرفت یا نه.
