اقتصاد جهانی نظاره‌گر داعش
هری دنت
نویسنده کتاب رکود بزرگ و تحلیلگر اقتصادی
در شرایط کنونی مهم‌ترین خبر در حوزه اقتصاد جهانی، افزایش تهدید ناشی از فعالیت گروه تروریستی داعش است، گروهی که به لحاظ مالی مشکل چندانی ندارد، به‌خوبی سازمان یافته و البته بسیار بی‌رحم است. مدت‌ها است که فعالیت‌های تروریستی و خشونت شبه نظامیان داعش در دو کشور سوریه و عراق در صدر اخبار جهان قرار دارد. هم‌اکنون رهبران سیاسی جهان هدفشان را روشن کرده اند، نابودی کامل داعش. با این حال چرخه ژئوپلیتیک جهان پر تلاطم شده است و این اصلا خبر خوبی نیست.
در حال حاضر خطراتی که بازار سهام را تهدید می‌کند نادیده گرفته شده، اشتباهی بزرگ که جهان پس از آنکه از خواب خرگوشی‌اش بیدار شد به آن پی خواهد برد، شاید بحران مالی که در سال 2008 رخ داد در انتظارمان است و شاید واقعه‌ای وخیم‌تر از آن. در این میان باید به برهه‌های مختلف اقتصاد، چرخه ژئوپلیتیک را نیز اضافه کرد، سال 2000 شاهد رونق بازار بودیم امری که البته نتوانست از تاثیر منفی خروش تکنولوژی بر اقتصاد که از سال 1995 آغاز شده بود، جلوگیری کند. با این حال باید گفت، هر هجده سال یک بار، بازار سهام و فضای کلی حاکم بر اقتصاد یا رشد می‌کند یا افول، یا سیر نزولی طی می‌کند یا صعود و در نهایت یا مطلوب است یا غیر مطلوب. آخرین چرخه اقتصادی در محیط ژئوپلیتیکی مطلوب طی شد، فارغ از هرگونه جنگ یا شوک‌هایی که تورم بین سال‌های 1983 تا 2000 بر اقتصاد جهان وارد کرد. اما در نهایت حادثه یازده سپتامبر همه محاسبات را به هم زد. کمی پس از این حادثه، همزمان با حمله ایالات متحده آمریکا به افغانستان و عراق، برخی از تحلیلگران تلاش کردند تا وقوع این جنگ‌ها را به نفع اقتصاد آمریکا و جهان قلمداد کنند، اما اندکی بعد همگان به خوبی دریافتند که خسارت‌های حاصل از این دو جنگ از منافعش بیشتر بوده است، پس از آنکه نیروهای نظامی آمریکا از منطقه خارج شدند، گروه‌های ترور که به حاشیه رانده شده بودند بار دیگر بازگشته و با همان قدرت نبرد را آغاز کردند. هرچند به عقیده باراک اوباما جهان نسبت به بیست سال گذشته امن‌تر است، اما همه به خوبی می‌دانیم که امروز سراسر جهان به نوعی ناامن است. بهار عربی که در تونس کلید خورد، مصر و لیبی و سایر کشورهای عربی را یک به یک درنوردید. سوریه کماکان در جنگ داخلی می‌سوزد، نوار غزه کماکان تحت تاثیر جنگ 50 ساله میان رژیم اسرائیل و فلسطین در شرایط نامطلوبی است. در این میان نباید ناآرامی‌های اروپای شرقی و شیطنت‌های روسیه در این منطقه را نیز فراموش کرد. کره‌شمالی هم هر از گاهی با انجام آزمایشی جدید نه تنها شبه جزیره کره بلکه جهان را نیز می‌لرزاند، همه این وقایع شاید موجب شده که جهان نتواند به خوبی تهدید گروه تروریستی داعش را لمس کند. حالا در شرایطی هستیم که آمریکا و کشورهای اروپایی به مهم‌ترین اهداف گروه داعش تبدیل شده‌اند.

هم‌اکنون گروه تروریستی داعش بسیاری از نیروهای خود را از میان آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها انتخاب می‌کند، گروهی که به لحاظ مالی در شرایط نامساعدی قرار دارند و به نوعی درگیر بحران هویت شده اند. مردی که پیش از این بزرگ‌ترین وقایع جهان چون رکود اقتصادی سال 1991، خروش تکنولوژی در سال 2001، رونق بازار در دهه گذشته را پیش‌بینی کرده بود، گفته سال پیش رو، سال نابودی گروه اقتصادی داو است. در حال حاضر خطر داعش به اندازه‌ای است که نه تنها غرب برای مقابله با این گروه دست به ائتلاف زده، بلکه کشورهای عربی نیز با یکدیگر متحد شده‌اند. عربستان سعودی، ایران، مصر و ترکیه همگی داعش را تهدیدی علیه خود می‌بینند، اما هنوز نتوانسته اند بر اختلافاتشان فائق شده و جبهه‌ای واحد را علیه این دشمن مشترک ایجاد کنند. همه این وقایع در چرخه ژئوپلیتیکی کنونی رخ داده و ادامه این روند می‌تواند در اواخر سال 2019 یا 2020 به فاجعه‌ای بزرگ برای اقتصاد جهان تبدیل شود. به عبارتی دیگر تداوم این بازی آینده تیره‌ای را برای اقتصاد جهان در پنج سال آینده رقم خواهد زد. تصور کنید توده‌ای از شن یا ماسه را در اختیار دارید، شن‌ها را دانه دانه به آن اضافه می‌کنیم، اماهیچ‌گاه نمی‌توانیم پیش‌بینی کنیم که توده فوق چه زمانی فرو خواهد ریخت. اقتصاد جهان هم‌اکنون با تهدیدی جدی دست به گریبان است، تهدیدی که در ابتدا تاثیرش اندک بود و حالا شتاب گرفته.بسیاری از سرمایه‌گذاران به‌خوبی به این حقیقت پی برده اند و به همین دلیل سرمایه هایشان را از بازار بیرون کشیده و منفعلند. هر زمان ممکن است افزودن یک دانه شن، اقتصاد جهانی را نابود کند، سریع‌تر از حد تصور و بسیار خشن. طوری که همه را در زیر آوارش مدفون خواهد کرد، آن زمان است که در می‌یابیم که در این سال‌ها صرفا فعالیت‌های این گروه تروریستی را به نظاره نشسته ایم.