توسعه ملی مستلزم توسعه مناطق نفت خیز است. در این خصوص باید با اختصاص بخشی از درآمدهای حاصل از فروش این منابع، بسترهای لازم جهت توسعه پایدار مناطق نفت خیز با ایجاد صنایع پسین و پیشین، احداث مراکز علمی‌و پژوهشی جهت تربیت نیروی انسانی موردنیاز و ارتقای سطح توانمندی پرسنل این بخش فراهم کرد. علاوه بر این، اقدامات ضروری دیگری نیز جهت توسعه و عمران مناطق نفت‌خیز باید انجام پذیرد که بهبود و توسعه زیرساخت‌های موجود از قبیل شبکه‌ها و خطوط ارتباطی، شهرک‌های مسکونی، مراکز خرید، فرودگاه و ... از آن جمله‌اند. بدین ترتیب شرایطی فراهم خواهد شد تا به جای اتکای بودجه دولت و اقتصاد ملی به درآمدهای نفتی ( اقتصاد منابع پایه ) با تخصیص بهینه این منابع تجدید‌ناپذیر، بنیان اقتصاد دانش پایه با محوریت بخش نفت جهت نیل به توسعه پایدار ملی و منطقه‌ای ایجاد شود.

در آبان‌ماه ۱۳۸۱ هیات دولت به منظور رفع محرومیت، ایجاد اشتغال در مناطق کمتر توسعه یافته غرب کشور و تحرک بخشیدن به فرآیند خصوصی سازی طی مصوبه‌ای وزارت نفت را موظف کرد که یک خط لوله جهت انتقال گاز اتان یا اتیلن از عسلویه در جنوب و در امتداد استان‌های غربی تا آذربایجان با سرمایه‌گذاری دولت احداث کند و یک واحد تولید اتیلن در عسلویه و پنج واحد پتروشیمی‌در امتداد خط لوله در استان کهکیلویه و بویراحمد (پتروشیمی‌گچساران)، استان لرستان (پتروشیمی‌لرستان)، استان کرمانشاه (پلیمرکرمانشاه)، استان کردستان (پتروشیمی‌کردستان) و استان آذربایجان غربی (پتروشیمی‌مهاباد) با سرمایه‌گذاری بخش‌خصوصی ایجاد نماید.

اجرای تصمیمات فوق از طرف وزارت نفت به شرکت ملی صنایع پتروشیمی‌محول شد، به گونه‏ای که تامین هزینه مطالعات و انجام زیرساخت و اجرای خط لوله توسط دولت و اجرای آن توسط شرکت ملی صنایع پتروشیمی‌انجام شود. این خط شامل ۱۵ قطعه و ۴ ایستگاه اصلی است. در سال ۱۳۸۳، مشارکت نامه‌ای توسط شرکت ملی صنایع پتروشیمی‌و بخش‌خصوصی به امضا رسید که متعاقب آن شرکت پتروشیمی‌باختر به عنوان شرکت مادر با مشارکت ۳۰ درصدی شرکت ملی صنایع پتروشیمی‌و بخش خصوصی تاسیس شد.

همچنین هیات دولت در مهرماه ۱۳۸۴ با مصوبه جدیدی مقرر کرد که پنج واحد پتروشیمی‌دیگر در شهرستان بروجن واقع در استان چهارمحال بختیاری، شهرستان دهدشت واقع در استان کهکیلویه و بویراحمد، شهرستان ممسنی واقع در استان فارس، شهرستان اندیمشک واقع در استان خوزستان و شهرستان میاندوآب واقع در استان آذربایجان غربی به مجموعه قبلی اضافه شود.

برای رسیدن به اهداف فوق شرکت پتروشیمی‌باختر نخست اقدام به تاسیس ۶ شرکت فرعی به شرح زیر نمود:

شرکت پتروشیمی‌کاویان (درصد سهام: ۵۰ درصد شرکت پتروشیمی‌باختر، ۵/۱۷ درصد شرکت ملی صنایع پتروشیمی، ۵/۶ درصد هر یک از شرکت‌های پنجگانه ردیف ۲ تا ۶ در ذیل)

شرکت پتروشیمی‌گچساران

(درصد سهام: ۱۰۰ درصد پتروشیمی‌باختر)

شرکت پتروشیمی‌لرستان

(درصد سهام: ۱۰۰ درصد پتروشیمی‌باختر)

شرکت پلیمر کرمانشاه

(درصد سهام: ۱۰۰ درصد پتروشیمی‌باختر)

شرکت پتروشیمی‌کردستان

(درصد سهام: ۱۰۰ درصد پتروشیمی‌باختر)

شرکت پتروشیمی‌مهاباد

(درصد سهام: ۱۰۰ درصد پتروشیمی‌باختر)

سپس چهار شرکت دیگر به نام‌های پتروشیمی‌دهدشت، پتروشیمی‌چهارمحال‌وبختیاری، پتروشیمی‌اندیمشک و پتروشیمی‌میاندوآب به ثبت رسانده و به مجموعه فوق

اضافه کرد.

همچنین پتروشیمی‌ممسنی به صورت شرکت سهامی‌عام با ترکیب سهامداران به صورت۳۰ درصد سهامداران حقیقی عام، ۲۵ درصد شرکت سرمایه‌‌گذاری ایران، ۲۵ درصد شرکت پتروشیمی‌باختر و ۲۰ درصد شرکت صنایع ملی پتروشیمی‌تاسیس شده است. پتروشیمی‌همدان نیز به طرح‌‌های خط لوله اتیلن غرب کشور اضافه شد. خوراک اتیلن موردنیاز طرح‌‌های فوق حدود ۵/۳ میلیون تن در سال است که بخش عمده آن از پتروشیمی‌کاویان (۲ میلیون تن در سال) تامین می‌گردد.

پارک‌های شیمیایی ابتدا با تعریف نظری خوشه‌های صنعتی درسال ۱۸۹۰شکل گرفت .خوشه صنعتی، مجموعه واحدهای کسب‌وکار با تمرکز جغرافیایی،گرایش صنعتی مشترک، روابط همکاری، چالش‌ها و فرصت‌های مشترک است. پس از آن به‌صورت جامع تر پارک‌های صنعتی شکل گرفتند. پارک‌های شیمیایی یا شیمی‌شهرها نوع خاصی از پارک‌های صنعتی هستند که توسط بخش خصوصی و یا دولتی شکل گرفته و اداره می‌شوند و طی سال‌های گذشته رشد قابل ملاحظه‌ای داشته اند.

هدف اصلی توسعه پارک‌ها، بهینه کردن زنجیره ارزش است. ویژگی اصلی پارک‌های شیمیایی استفاده از تکنولوژی پیچیده، تنوع محصولات و ملاحظات بیشتر زیست محیطی است. بازار مصرف، وجود خوراک و دانش فنی در دسترس، ملاحظات اولیه در گسترش پارک است.

پارک شیمیایی هوستون در تگزاس و دارای مقام اول در جهان، پارک شیمیایی لودویگشافن آلمان و مقام اول اروپا، پارک شیمیایی جورانگ سنگاپور و پارک شیمیایی الجبیل عربستان نمونه‌هایی از پارک‌های منتخب جهان هستند.

در همین حال خوشه‌های صنعتی در ایران به‌طور خودجوش و به شکل سنتی در مناطق با صرفه اقتصادی به‌وجود آمدند. نمونه‌های بارز آن مبل ملایر، سفال و سرامیک لالجین همدان و طلاسازی اصفهان هستند. احداث پارک در ایران توسط بخش‌دولتی درسال ۱۳۸۴با تعریف زیر به تصویب رسید:

«تمرکز صنایع مختلف در بخش‌های گوناگون به منظور استفاده از اقتصاد مقیاس در یک مکان جغرافیایی خاص»

پارک‌های صنعتی در ایران به سه دسته تقسیم شده‌اند که عبارتند از: شهرک‌های صنعتی (شهرک‌های تخصصی یا شهرک‌های فن آوری)، خوشه‌های صنعتی و شهرک‌های خصوصی ایران نیز مانند بسیاری از کشورهای جهان دارای نمونه‌های موفق شهرک‌های خصوصی بوده است.

نمونه‌های شاخص و در سطح گسترده در این زمینه در ایران، مناطق ویژه اقتصادی به‌شرح زیر هستند:

۱ - منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس؛

۲ - منطقه ویژه اقتصادی ارگ جدید.