میدان‌های نفتی عراق در‌دست کرد‌ها

شادی آذری: کردهای عراق در راستای تلاش خود برای اعلام استقلال هر روز می‌کوشند تا کنترل مناطق جدیدی از خاک عراق را به‌دست ‌گیرند. اما یکی از گروه‌های کرد از تک‌روی اجتناب می‌کند. به گزارش کریستین ساینس مانیتور، جمعه شب نیروهای کرد به خارج از شهر کرکوک که ماه گذشته میلادی به تصرف خود درآورده بودند، پیشروی کردند و دو میدان نفتی مهم عراق را به تصرف خود در آوردند. یک منبع عالی‌رتبه در دولت اقلیم کردستان عراق نیز اعلام کرد نیروهای کرد کاملا میدان‌های نفتی در کرکوک واقع در شمال عراق را تحت تصرف خود درآورده‌اند.

گفته می‌شود آنها در میدان‌های نفتی تحت اشغال خود کارگران عرب را اخراج کرده‌اند و کارگران کرد را به جای آنها آورده‌اند. بی‌شک این اقدام کردها بر آتش تنش‌های موجود بین دولت مرکزی عراق و کردها که از فرصت به‌دست آمده به‌خاطر اقدامات تروریستی گروه داعش علیه بغداد به نفع خود بهره می‌برند، خواهد افزود. دولت محلی کردستان خواستار برگزاری رفراندوم برای استقلال مناطق تحت تصرف خود شده؛ اقدامی که با واکنش شدید بغداد و مخالف آمریکا مواجه شده است. روز چهارشنبه، نوری مالکی، نخست‌وزیر عراق کردها را متهم کرده بود که به گروه‌های شبه‌نظامی افراطی پناه می‌دهند و از آنها حمایت می‌کنند؛ ادعایی که خشم سیاستمداران کرد را برانگیخت.

اما در پس همه تلاش‌های تجزیه‌طلبانه کردها، نزاعی خاموش بین دو گروه سیاسی عمده کردها در جریان است که هرگونه احتمال استقلال را تضعیف می‌کند. در یکسو مسعود بارزانی، رئیس دولت اقلیم کردستان قرار دارد که حزب او، به نام حزب دموکرات کردستان (KDP) خواستار اعلام استقلال در زمان کنونی است. در سوی دیگر، حزب اتحادیه میهنی‌ کردستان (PUK)، حزب جلال طالبانی است که نسبت به انگیزه‌های حزب دموکرات کردستان تردید دارد و در این مورد دچار اختلاف نظر شده است. این دو حزب کرد سابقه‌ای طولانی از رقابت‌ها و اتحاد‌های موقت را در کارنامه خود ثبت کرده‌اند. در دهه ۱۹۹۰ آنها درگیر جنگ داخلی خونینی شدند که در نهایت موجب جدایی کردستان عراق شد. وقتی به‌نظر می‌رسد بغداد چنان تضعیف شده است که نمی‌تواند استقلال کردها را انکار کند، هر اقدامی در این راستا احتمال بروز اختلافات داخلی‌ای را که طی یک دهه گذشته همیشه بین آنها وجود داشته است افزایش می‌دهد.

فرید عصاسرد، یکی از اعضای شورای رهبری حزب اتحادیه میهنی کردستان می‌گوید؛ اکنون شرایط برای استقلال مناسب نیست. به اعتقاد او اگر کردستان بخواهد از عراق جدا شود، به مثابه «بهره‌برداری» از بحران کنونی عراق تلقی خواهد شد. عصاسرد می‌گوید: «نمی‌توان حکومت را با بهره‌برداری از یک فرصت ایجاد کرد.» وی می‌افزاید:«چنین کاری باعث می‌شود بغداد این اقدام را یک تجزیه‌طلبی در واکنش به شرایط به‌وجود آمده قلمداد کند و نه حقی برای کردها.» یکی دیگر از مقامات حزب اتحادیه میهنی کردستان نیز اخیرا انتقاد خود از تلاش برای استقلال کردستان را به‌طور علنی مطرح ساخته است. مناطق شمال عراق که پیش‌تر تحت سلطه کردها بود، اکنون به دو بخش تقسیم شده که این تقسیم‌بندی میراث درگیری‌های دهه ۱۹۸۰ است. حزب دموکرات کردستان بر ادارات منطقه‌ای و نیروهای امنیتی استان‌های اربیل و دهوک کنترل بیشتری دارد و حزب اتحادیه میهنی کردستان بر استان‌های سلیمانیه و کرکوک.

پس از حمله آمریکا به عراق در سال ۲۰۰۳ این دو گروه متحد شدند تا کردها در قانون اساسی ترکیه به رسمیت شناخته شوند. شیعیان نیز اکثریت دولت ملی را به‌دست آوردند و اکنون نیز طالبانی رئیس‌جمهوری عراق است.

در ماه‌های اخیر اما با تصرف بخش‌هایی از مناطق غربی و مرکزی عراق توسط گروه افراطی داعش که اکنون نام خود را به «دولت اسلامی» تغییر داده‌اند، دولت کردستان و نیروهای وفادار به آنها موسوم به ارتش «پیشمرگان» از مداخله در این درگیری‌ها خودداری کردند. در عوض پیشمرگان کرکوک را به تصرف خود درآوردند. کرکوک شهر نفتی عراق است، شهری که کردها مدت‌های مدیدی بود، رویای استفاده از سرمایه آن را برای آینده خود در سر داشتند. اکنون برخی مناطق دیگری که تا کنون به‌طور رسمی در دست حکومت مرکزی بود، نیز به‌دست کردها افتاده است. اما عوامل دیگری که موجب اختلاف بین دو حزب کردستان می‌شود، متحدان منطقه‌ای آنها هستند. حزب دموکرات کردستان با نقش مهمی که در دولت منطقه‌ای دارد، توانسته است اتحادی قدرتمند را با کشور همسایه ترکیه، ایجاد کند. ترکیه منافع نفتی خود را در ایجاد یک کشور مستقل کردستان می‌بیند.

اما برخی مقامات حزب اتحادیه میهنی کردستان می‌گویند که بسیاری از کشورهای منطقه مخالف ایجاد یک حکومت مستقل هستند و کردها نمی‌توانند این واقعیت را نادیده بگیرند. اکنون با توجه به مخالفت آمریکا و کشورهای منطقه و تنش‌های احتمالی منطقه‌ای، بارزانی گزینه برگزاری رفراندوم برای استقلال را با تعیین نکردن زمانی مشخص برای آن، همچنان محفوظ نگه‌داشته است.